Türkmenistanyň Bilim ministrligi
Download 1.51 Mb. Pdf ko'rish
|
wlüýägulyýew M Türki ýurtlaryň taryhy-2010`HTTU
- Bu sahifa navigatsiya:
- Soltan Abdülhamyt II we ilkinji Konstitusiýa
- Aýastefanos şertnamasy
- Hijaz demirýoly
|
Yslahat permany
1856-njy ýýlda yglan edilen Yslahat Permany Osmanly döwletiniň topraklarynda ýaşaýan musulman bolmaýan ilata täze hak we hukuklar getiripdir. Daşary yurt döwletleriniň basgysy astynda yglan edilen bu perman bilenOsmanly döwleti, öz topraklarynda ýaşaýan musulman däl raýatlarynyň üstündäki häkimiyetini ýitiripdir. Soltan Abdülhamyt II we ilkinji Konstitusiýa Osmanly tagtyna Soltan Abdülhamyt II-niň 1876-njy ýýlda çykmagy bilen döwletiň taryhynda täze özgerişlikleriň döwri başlanýar. Soltan Abdülhamydyň döwrüniň aýratynlygy onuň hökümdarlygynyň ilkinji ýyllaryndaky osmanly-rus söweşini bir tarapa goýsak, onuň 33 ýyllyk hökümdarlygynda Osmanly döwleti hiç söweşe girmändir. Soltan Abdülhamidiň ilkinji reformalarynyň biri 1876-njy ýylda Osmanly taryhynda ilkinji gezek mejlisi açyp, Kanuny Esasyny (Konstitusiýa) yglan 289 etmegdir. Ýöne bu mejlisdäki deputatlar bu Kanuny Esasynyň soltanyň häkimiýetiniň serhetlerini örän giňiş tutýandygyny aýdyp garşy çykmaga başlamagy netijesinde 1877-nji ýylda Soltan Abdülhamit II bu Konstitusiýany düýbünden ýatyrypdyr, mejlisi bolsa dargadypdyr. Aýastefanos şertnamasy Soltan Abdülhamit II-niň hökümdarlygynyň başlarynda 1877-1878-nji ýyldaky osmanly-rus söweşinde Russiýa goşuny Stambulyň etegine çenli gelmegi başarypdyr. Kyn ýagdaýda galan soltan ruslar bilen Aýastefanos şertnamasyna gol çekipdir (1878). Bu şertnama bilen Osmanly döwletiniň demirgazyk- gündogar sebitleri Russiýanyň golsatyna geçipdir. Angliýa Ayastefanos şertnamasyny bahana edip, yagny Russiýanyň günorta tarap gelmeginiň öňüni aljakdygyny bahanalap 1878-nji ýylda Osmanly döwleti garşy bolsa-da Kipre ýerleşipdir. Hijaz demirýoly Soltan Abdülhamit II Panislamizm ýagny Yslamjylyk ideologiýasyny güýçli derejede ulanmagy başaran Osmanly patyşasydyr. Onuň iň beýik eserlerinden biri hem Hijaz demir ýolydyr. 1901-1908-nji ýyllar arasynda tamamlanan demirýoly Şam-Medine arasyny bir-birine baglapdyr. Bu demir ýoluň gurluşygy üçin gerekli harajatlar diňe musulmanlardan ýygnanypdyr we gurluşygynda-da diňe musulmanlar işläpdirler. Download 1.51 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|