Türkmenistanyň Bilim ministrligi

II BÖLÜM
Osmanly türkmen döwleti (1299-1918) 
 
Osmanly türkmen döwletiniň gurulmagy 
Aziýa, Ýewropa we Afrika ýaýrap bir imperatorlugy 
emele getiren Osmanly türkmen döwletiniň türkmen we dünýä 
taryhynda örän möhüm orny bardyr. 1277-nji ýylda Söwütde, 
Anadolyda mesgen tutan türkmen toparlary özleriniň daşary 
ýurt duşmanlary tarapyndan her hili horluklara sezewar 
edilýändigini, howandar, goldaw isleýändiklerini aýdyp, ata 
Watana — Maryda ýaşaýan howandarlaryna, Ärtogrul gaza 
ýörite habar ýetirýärler. Şol habar esasynda Maryda ähli 
türkmen taýpalarynyň gatnaşmagynda maslahat geçirilýär. 
Netijede, Ärtogrul gazy 400 sany ýigidi bilen Anadolydaky 
türkmenlere goldaw-kömek bermek üçin ugraýar. Ärtogrul 
gazynyň ýolbaşçylygynda Merwden ugran 400 atly 
atabeglerden söweş, serkerdelik tilsimatlaryny birkemsiz 
öwrenen saýlama ýigitlerdi.

---

278 
Eýýäm 1300-nji ýyllara çenli Anadoly Seljuk 
türkmenleriniň döwleti dagap başlaýar. Onuň ýerini ýuwaş-
ýuwaş türkmen beglikleri alýar. Taryhda Osman türkmen 
döwletini döreden şol türkmen beglikleridir. Olaryň başyny 
Ärtogrul gazy çekipdir, özüniň dört ýüz türkmen atlysyna baş 
bolup gelendigi aýdylýar 
Ärtogrul gazy dogany Dündar bilen Anadolynyň 
ýollaryny baglaýar. Beýleki iki dogany Gündogdy bilen Sungur 
hökümdar Horasana dolanýar. Ärtogrul gazy «Bu 400 türkmen 
öýlüden bir döwlet dünýä iner» diýip, altyn sözleri aýdypdyr. 
Olar Anadoluda birnäçe ýerlerden geçip, 1270-nji ýylda Söwüdi 
wizantiýalylardan aldylar. Seljuklylaryň soltany Alaeddin 
Keýkubat bu ýeňşi üçin Söwüdi oturmaga, Domaniç we Ermeni 
dagyny bolsa, ýaýla üçin Ärtogrul bege berdi. Ärtogrul beg 
tiresi bilen Söwüde ýerleşdi. Ol 1281-nji ýylda 93 ýaşynda 
wepat bolýar.