Türkmenistanyň Bilim ministrligi

Ýowuz Soltan Selim 
Osmanly taryhynyň möhüm hökümdarlaryndan biri hem 
Selim I-dir. Ýowuz Soltan Selim ady bilen tanalýan bu beyik 
türkmen hökümdary 1512-nji ýylda Osmanly döwletinde tagta 
çykdy. Ol Sefewi hökümdary Şa Ysmaýylyň Anadolyda 
şaýylyk mezhebini ýaýratmak üçin edýän işleriniň öňüni almak 
maksady bilen 1514-nji ýylda Eýran ýörişe çykdy. Şol ýylyň 
awgust aýynda bolup geçen Çaldyran söweşinde Osmanly 
döwleti uly bir ýeňiş gazandy. Bu söweşden soňra Şa Ysmaýyl 
gaýdyp Osmanly döwletine golaýlaşyp bilmändir. Ýowuz 
Soltan Selim 1516-njy ýyldaky Merjidabyk we 1517-nji 
ýyldaky Ridaniýe söweşlerinde memlüklere garşy taryhy 
ähmiýetli ýeňişler gazandy. Bu ýeňişleriň netijesinde Memlük 
döwleti ýykyldy we Müsür Osmanly döwletiniň häkimiýetine 
girdi. 

---

284 
Ýowuz Soltan Selim imperatorlugy saklamak üçin diňe 
bir gury ýerde däl-de eýsem deňizde hem güýçli bolmalydygyna 
gowy düşünýärdi. Soltanyň emri bilen 1518-nji ýylda 
Stambulda gämi gurmak we oňarmak üçin ýörite ýeriň 
açylmagy bilen Osmanly türkmen döwleti deňizde hem güýjüni 
görkezmäge başlady. 
Osmanly döwletiniň bu beýik soltany 1520-nji ýylda 51 
ýaşynda iki omzynyň arasyna çykan çyban sebäpli ýogaldy. 
Ýowuz Soltan Selimiň gubury Stambuldadyr.
 
Kanuny Soltan Süleýman 
Osmanly taryhynda bu döwletiň iň uly topraklara eý 
ebolan döwri Yowuz Soltan Selimiň ogly Kanuny Soltan 
Süleýmanyň döwrüdir (1520-1566). Ol kakasyndan miras galan 
topraklary ýarym asyra ýakyn bir döwrüň içinde günbatara we 
gündogara köp sanly ýörişler gurnapdyr. 1538-nji ýyldaky 
Preweze deňiz söweşinde Papalygyň harby deňiz goşunyny 
derbi-dagyn edilmegi, Ommanyň Osmanly häkimiýetine 
alynmagy we Ýewropalylar bilen bolan köp ýyllyk göreşleriň 
netijesinde Kanuny Soltan Süleýman döwletiniň topraklaryny 
giňeldipdir. Ol jemi 13 ýörişe hut özi gatnaşypdyr we 13-nji 
ýörişinde şehit bolupdyr. Bu beýik türkmen soltany Osmanly 
patyşalarynyň içinde goşun tarapyndan iň köp söýülen we 
hormatlanan hökümdar bolupdyr. Kanuny Soltan Süleýmanyň 
gubury Stambuldadyr.