Türkmenistanyň Bilim ministrligi

Soltan Selim II 
Kanuny Soltan Süleýmanyň ogly Selim II öz 
hökümdarlygy döwründe Osmanly döwletiniň ýöriş syýasatyny 
dowam etdiripdir. Esasanam onuň döwründe 1571-nji ýylda 
Kipr adasynyň Osmanly häkimiýetine geçmegi möhümdir. Bu 
adany yzyna almak üçin Papalyk, Ispaniýa, Wenesiýa we 

---

285 
Maltanyň soýuzdaşlygyndaky harby gämileri bilen Osmanly 
deňiz harby güýçleri arasynda 1571-nji ýylda bolup geçen we 
taryhda Inebahty söweşi ady bilinen söweşde haçlylar uly ýeňiş 
gazandylar. Bu söweşden soňra wenesiýalylar bilen bir 
şertnama baglaşylan hem bolsa, Kipr, Osmanly döwletiniň 
häkimiýetinde galypdyr. 
Soltan Selim II ýa-da Sary Selim ady bilen hem bilinen 
Bu hökümdar goşuny bilen hiçbir ýörişe gatnaşmadyk ilkinji 
Osmanly soltanydyr. Şeýle hem ol Stambulda ýogalan ilkinji 
Osmanly patyşasydyr.
Osmanly türkmen döwletiniň pese gaçmagy we ýykylmagy 
Karlofça şertnamasy 
Osmanly döwleti XVII asyryň ahyrynda ilkinji gezek 
toprak ýitiripdir. Soltan Mustafa II-niň döwründe Osmanly 
döwleti Awstriýa üç gezek ýöriş gurnady. 1695-nji we 1696-njy 
ýyllardaky iki ýörişde uly ýeňiş gazan Osmanly goşuny, 1697-
nji ýyldaky üçünji ýörişde, Zenta söweşinde agyr bir ýeňlişe 
duçar boldy. Bu ýeňlişden soňra Osmanly döwleti Osmanly 
döwleti ýitiren topraklaryny yzyna almak umydyny ýitiripdir. 
Zenta ýeňlişinden soňra Osmanly döwlet adamlarynyň arasynda 
parahatçylyk şertnamasynyň tarapdarlarynyň sany köpeldi. 
1699-njy ýylda gol çekilen Karlofça şertnamasy bilen 
Osmanly döwletiniň Ýewropa ýörişleri durupdyr. Mundan soňra 
döwletiň ýeke-täk gaýgysy bar bolan topraklary gorap 
saklamakdan 
ybarat 
bolupdyr. 
Esasanam 
Wengriýa 
topraklarynyň ýitirilmesi bilen Osmanly döwletiniň Orta 
Ýewropadaky häkimiýeti soňlanýardy. 
Prut söweşi 
Osmanly taryhyndaky möhüm söweşleriň biri hem 
Russiýa garşy bolan Prut söweşidir. Soltan Ahmet III-niň 

---

286 
soltanlygy döwründe, has takygy 1711-nji ýylda Russiýa garşy 
harby ýörişe çykan Osmanly goşunynyň sany ruslardan dört 
esse agdykdy we ruslar çykgynsyz ýagdaýa düşüpdiler. Russiýa 
Osmanly döwletine ylalaşyk teklip etdi. Ýöne Osmanly döwleti 
belki-de täzeden doguş diýlip atlandyryljak bu taryhy pursatdan 
peýdalanyp bilmedi we Russiýa bilen ylalaşyga razy boldy. 
Goşunyny uly bir betbagtçylykdan sypdyrmagy başaran 
Russiýanyň Patyşasy Pýotr I üçin bu diplomatiki ýeňişdir.