Tuzuvchi: Maxsus fan o’qituvchisi O’lmasbek Xolmirzayev 2-son khm

Kompyuter tarmog`ining 
strukturalari\ 
Lokal va global (katta) tarmoqlarni strukturalashtirish sabablardan biri bu 
shundan iboratki, 10 – 30 dan ortiq kompyuterlar ko`pincha topologiyaning 
umumiy shina, xalqa, aylana, yulduz turlarning biri bilan bog`lanadi. Bunday 
bog`lanishda tarmoq kompyuterlari, boshqa kompyuterlarga kirishda bir xil 
xuquqga ega bo`ladi.
Albatta bunday bir xil struktura kompyuterlarga xizmatni va tarmoq 
ekspluatatsiyasini engillashtiradi. Biroq, katta tarmoqlarni tuzishda aloqaning bir 
xil strukturasining afzalligi uning kamchiligiga aylanib qoladi. Bunday 
tarmoqlarda namunaviy strukturani ishlatish turli cheklanishlarga olib keladi: 
* uzellar orasidan uzunlikni cheklash; 
* tarmoqdagi uzel sonini cheklash; 
* tarmoq uzellari bilan paydo bo`ladigan trafik intensivligini cheklash. Masalani 
Ethernet texnolgiyasi bo`yicha ingichka koaksial kabel bilan 185 
metr uzunlikdagi kabelni ulaydi, unga 30 tadan ortiq bo`lmagan kompyuterlar 
ulanadi. Biroq, agar kompyuterlar o`zaro axborotlar bilan almashayotgan bo`lsa, 
ayrim hollarda kabelga ulangan kompyuter sonini 20 gacha, yoki 10 taga 
kamaytiriladi; buning, sababli har bir kompyuterga tarmoqning umumiy 
o`tkazuvchanlik qobiliyati etarli bo`lishi kerak. Bunday cheklanishlarni bartaraf 
qilish uchun maxsus asbob - uskunalardan foydalaniladi.
Fizik aloqalar topologiyasi: tarmoqning fizik va logik strukturalaridan iborat. 
Fizik aloqaning konfiguratsiyasi kompyuterlarni elektrik ulanishlarini aniqlaydi. 
Logik aloqa tarmoq uzellari orasidagi tashkil etadi. 
 
15-Mavzu:
Internet. Elektron pochta, mijoz dasturiy ta’minoti. Turli plat-for-
malarda mashhur elektron pochta mijozlari haqida qiyosiy ma’lumotlar umumiy 
ma’lumot. 

---

O’MT = Axborot texnologiyalari Tuzuvchi: Maxsus fan o’qituvchisi O’lmasbek Xolmirzayev 2-son KHM
= 179 = 
Elektron pochta – kompyuter tarmoqlari bo‘ylab elektron xatlar bilan almashish 
(qabul qilish va yuborish) imkonini beruvchi texnologiyadir. Elektron pochta 
tuzilishi va ishlash prinsipi jihati tomonidan oddiy (qog‘ozli) pochta tizimiga 
o‘xshab ketadi. Undagi terminlar (xat, konvert, banderol («посылка»), pochta 
quti, etkazib berish), unga xos bo‘lgan jihatlar – qulayliklar, xabarlarni 
jo‘natishdagi kechikishlar, yetarli darajadagi ishonchlilik va shu bilan birga 
etkazib berishning kafolatlanmasligi kabi xususiyatlar elektron pochtaga ham xos.