У ч е н ы й X x I в е к а международный научный журнал

 
Bibliography: 
 
1. Бэрон Р., Ричардсон Д. Агрессия. СПб.: Издательство «Питер», 2000. – 352 с. 
2. Власова Е.В. Речевая агрессия в печатных СМИ. (На материале немецко- и рус-
скоязычных газет 30-х и 90-х гг. XX века): дис. ... канд. филол. наук: 10.02.19. – 
Саратов, 2005. – 219 с. 
3. Прохорова К. В. Совокупный заголовочный текст как разновидность газетного 
текста: дис…канд. филол. наук. – СПб., 2001. – 234 л. 
4. Речевое воздействие: проблемы психолингвистики: сб. ст. / отв. ред. А.А.Леон-
тьев; АН СССР, Ин-т языкознания. – М.: Наука, 1972. – 144 с.: ил. 
5. Тарасов Е.Ф. Речевое воздействие: методология и теория // Оптимизация рече-
вого воздействия. М., 1990. – 240 с. 
6. Шелестюк Е.В. Речевое воздействие: онтология и методология исследования: 
Монография. Челябинск: ООО «Энциклопедия», 2008. – 232 с. 
© Z.S. Tagaeva, 2020. 
___________________________________________________________________________________________________ 
 
 

---

Филологические науки
62 
KENDZABURO OE: YO'QOTILGAN AVLOD HAQIDA YOZUVCHI 
J.T. Razzokov
1
 
Annotatsiya 
 
Mazkur maqola buyuk Yapon yozuvchisi Kendzaburo Oening asarlarida 
yo’qotilgan avlod obrazini tasvirlab berishga qaratilgan. 
 
Kalit so’zlar: Yapon adabiyoti, Nobel mukofoti sovrindori, yozuvchining hissiy ichki 
kechinmalari. 
Kenzaburo Oe – Yasunari Kavabata dan keyin ikkinchi, Yaponiya adabiyoti 
bo'yicha Nobel mukofoti sovrindori va bu juda ramziy, chunki bu ikki yozuvchi huddi 
kun va tundek farq qiladi. Oe dunyoga an'anaviy badiiy shakllar ommaviy Amerika 
madaniyati va Yevropa klassikasining yuqori namunalari bilan birgalikda mavjud 
bo'lgan "ikki tomonlama Yaponiya" tushunchasini yaratgan. 
Kendzaburo Oe 1935 yilda Shikoku orolidagi Yexime tog'li qishlog'ida kambag'al 
oilada tug'ilgan. Bo’lajak yozuvchining otasi urushda vafot etgan, bolani onasi va buvisi 
tarbiyalagan. Garchi uning oilasidan bir necha asrlar davomida hech kim o'z yurtini 
tark etmagan boʻlsa-da, Kendzaburo Oe o'n yetti yoshida Tokiodagi universitetga 
boradi va Tokio universitetining fransuz adabiyoti bo'limiga o'qishga kiradi. 
Kendzaburo Oe yozuvchilikni talabalik vaqtida boshlagan. 23 yoshida "O’lja" va 
"Chorvachilikning mazmuni" hikoyalari uchun Akutagava adabiy mukofotiga sazovor 
bo'lgan. 
Vaqt o'tib, yozuvchi o'z uslubini yaratadi. Oe romanlari masalga jalb qilingan; 
fantaziya va afsona ularni haqiqat orqali sezilarli darajada ajralib chiqadi va ularning 
asosiy mavzusi jamiyatda yosh avlodning o'z taqdirini o'zi belgilash, jamiyat tomonidan 
o'rnatilgan qoidalarga moslasha olmaslikga qaratilgan. Oe dunyoda yoshlarning o'rni 
haqida yozadi, yo'qotilgan avlodning taqdiri, urushga kechikib, endi milliy g'oyalarni 
qurol-yarog bilan himoya qila olmasligi va "buzilgan xandaq" oldida o’tirgna obrazini 
yaratadi. G'arbda uni yaponiyalik Selinjer (Jerome David Selinjer) deb ataydi, chunki u 
yosh avlodning mehrini qozonadi. 
Yozuvchining birinchi romanlarida, xususan, “kechikkan yoshlar” da Sartra va 
boshqa Yevropa yozuvchilarining ta'siri ko'rib chiqiladi. Bu roman raznochinning 
taqdiri, uning hayoti (40-50-yillar)i, begonalashtirishdan, ortiqcha intellektuallikdan va 
boshqa noqonuniy xatti-harakatlardan ko'ra shafqatsizlikdan aziyat chekadiganligi 
haqidadir.
"Futbol 1860" va "Pinchrannerning eslatmalari" romanlari bir xil mavzuni - 
shafqatsiz zamonaviy jamiyatda yoshlarning o'z taqdirini o'zi belgilash va o'zligini 
anglash mavzusini ko’rsatadi. 
"Zamondoshlar o'yinlari" - bu muallifning butun insoniyat taqdiri nuqtai 
nazaridan Yaponiyaning o'tmishi va kelajagini tushunishga urinayotgan keskin ijtimoiy 
asari hisoblanadi. Ushbu roman nashrdan so'ng birdaniga keng e'tirof etilgan va ko'plab 
Yevropa tillariga tarjima qilingan. Akaning singlisiga yuborgan maktublar shaklida 
yozilgan roman, bugungi kunda sodir bo'layotgan voqealarni chuqurroq va to'liq 
tushunishga yordam beradi. 
Biroq, Oening boshqa kitoblari ham mavjud. Bu, masalan, yozuvchining o'z 
og'rig'ini aks ettiruvchi "shaxsiy tajriba" avtobiografiya romanidir. 1963-yilda uning 
Hikari (nur) ismli birinchi farzandi tug'ilgan. Ammo, afsuski, shu paytdan boshlab, 
Oening uyi azob-uqubatlarning to'liq zulmatiga aylandi: bola nutqidan mahrum bo'lgan 
va nogiron bo'lib tug'ilgan. Vaqt o'tishi bilan Kendzaburo Oening mutlaqo sog'lom o'g'il 
va qizi dunyoga kelgan, bo'lsa-da, u bu ruhiy jarohatni yengishga qodir emas edi va 
butun hayotini kasal o'g'liga bag'ishlashga qaror qiladi. Uning turli romanlarida, 
jumladan, "Suv quchdi qalbimgacha"da, otalik va kasal bolalarning mavzusi bir yoki bir 
nechta darajada tasvirlanadi. "Suv quchdi qalbimgacha" - bu, ehtimol, yozuvchining eng 
1
Раззоков Жонибек Тухтаевич – магистрант первого курса, Самаркандский государ-
ственный институт иностранных языков, Узбекистан. 

---

Ученый XXI века • 2020 • № 3-3 (62)
63 
mashxur asaridir. Bu Oe tomonidan yozilgan barcha narsalarning eng chuqur va sirli va 
nozik romanidir. Bu yerda qushlar, bolalar va kitlarning tovushlari eshitiladi. Uning 
asosiy mavzusi, yozuvchining so'zlariga ko'ra,"Buyuk to'fonning oldindan 
ogohlantirishi" dir. 
1965-yilda “Xirosimadan eslatmalar” chiqdi - atom bombasi qurbonlari hayoti 
aks etishi haqida katta mavzu. 
1994-yilda Oe Nobel mukofotini oldi va bir yil o'tgach, u boshqa roman 
yozmasligini e'lon qildi. O'z so'ziga sodiq qolgan holda, barcha kuchlarni jamiyat 
xizmatiga yo'naltirdi. 
Nashrdan u falsafiy publitsistikaga o'tdi. Oening “Jannat Sadosi” so'nggi badiiy 
kitobi haddan tashqari murakkabligi tufayli tanqid qilingan va yapon jamoatchiligi 
tomonidan qabul qilinmagan. 
Madaniyat sohasidagi yutuqlar uchun Milliy ordeni bilan taqdirlangan, lekin Oe 
uni olishdan voz kechgan, oʻzining qarorini Yaponiya hukumatiga ishonmasligi bilan 
izohladi. 
Bugungi kunda Oe Yaponiyaning eng obro'li jamoat arboblaridan biri bo'lib, 
qo'rqmasdan Yaponiya hukumatini, shuningdek, globallashuv jarayonlarini, zamonaviy 
yapon madaniyati va adabiyotining yuzaki ishlarini tanqid qilmoqda. Xususan, bu 
qandaydir bir shov-shuvga o'xshaydi: ehtimol, Oe o'z mamlakatida yuz berayotgan 
voqealar uchun og'riq va shaxsiy mas'uliyatni his qiladi. 
Uning mashhurligining cho'qqisi allaqachon orqada bo'lsa-da, uning klassik 
romanlari Murakami muxlislarining yangi avlodini o'qish uchun qiziqarlidir.