U: Kirish. Fanning mohiyati va uni ishlab chiqarishdagi o‘rni Reja

TAYANCH BO‘LIMIDA TEXNIKA XAVFSIZLIGI

Tayanch bo‘limida xavfsizlik texnikasi – bu baxtsiz hodisalardan ogohlantirish, xavfsiz ish usullariga o‘qitish bilan bog‘liq bo‘lgan tadbirlar majmuasidir.

Odatda ishlab chiqarishda baxtsiz xodisalarning asosiy sabablari ishchilarning zarur ish malakalarini etar­li o‘zlashtirmaganliklari, asbob va uskunalar bilan ishlashda malakalari etarli emasligi va xavfsizlik texnikasi yuriqnomalariga etarli rioya qilmasliklaridir.
Ishlab chiqarish uskunalarini boshqarishga tibbiy kurikdan utgan va uz kasbi xajmida xavfsizlik texnikasi koidalarini biladiganlar kuyiladi.
Uskunada ustki kiyimda, sharf, galstuk taqqan holda , keng, uzun va tor, tugmalari takilmagan ish kiyimlarida, sochlari durracha ostiga yashirilmagan holda ishlash ta’kiklanadi.
Ishni boshlashdan avval uskunaning xarakatdagi kism-lari tusiklar bilan ta’minlanganligi, kopkok va eshiklari blokirovkalovchi moslamalar bilan ta’minlanganligi va elektr simlarining ishonchli ixrtalanganligi sinchiklab tekshirib chizdilishi kerak. Agar mashinada ish utirib bajarilsa, urindiklarning va oyok osti tagliklarining xolatlari kulay bulishiga e’tibor berish kerak.
Uskunalarni boshqarish katta kuch talab qilmasligi ke­rak. Belgilangan me’yorlarga binoan boshqaruv tugmalarini bosish va turli elektr asboblari dastaklarini burash 2-3 N dan ortik, kuch talab qilmasligi kerak. Muntazam ishlatiladigan richaglar, shturval va maxoviklar 40 N dan kam bulmagan kuch bilan ishga tushirilishi kerak.
Tepkilarni bosish uchun turib ishlaganda 35 N dan va utirib ishlaganda 27 N dan oshmagan kuch talab k,ilinadi.
Uskunani tozalash, moylash hamda kayishlarini kiygizish fakat elektr dvigateli uchirilgan holda gina bajarilishi mumkin.
Moylangan lattalarni ish joylariga yoki duch kelgan joylarga tashlab ketish mumkin emas. Ularni metalldan yasalgan, kopkokli maxsus yashiklarda yig‘ish kerak.
Uskunada qandaydir nosozlik sezilishi bilan darxol ustaga xabar berish kerak.
Uskunadan uzoqlashganda uning elektr dvigatelini o‘chirish esdan chiqmasligi kerak.
Sexdagi barcha ishchilar yong‘in xavfsizligi bo‘yicha yo‘riqnoma o‘tgan bo‘lishlari va yong‘in boshlangan hollarda o‘z vazifalarini bilishlari kerak.
Uskunada ishlaganda ham ish joyi saranjom bulishi, ortikcha va keraksiz narsalarning bulmasligi, mahsulot va chikindilar bilan tuldirib tashlanmasligi kerak.
Ish boshlashdan avval yurgizuvchi kismlarining va elektr simlarining sozligini tekshirish kerak. Buning uchun odatda mashinaga utirishdan oldin uning korpusiga kulning orkasi bilan engil tegib kuyish kerak. Agar tok urayotgani sezilsa darxol ustaga xabar berish kerak.
Me’yoriy talablarda ko‘rsatilmagan igna va iplardan foydalanish mumkin emas. Uskunani tozalash, ignani almashtirish va holatini o‘zgartirish ishlari faqat elektr dvigateli o‘chirilgan holatdagina bajariladi.
Uskuna ishonchli erga ulangan bo‘lishi, elektr dvigateli qizisa, shovqin bilan ishlasa, shunga o‘xshash hollarda darhol ishni to‘xtatib, ustaga (elektrikka, mexanikka) xabar berishi kerak. Ish vaqtida boshqa narsalarga alaxsish, gaplashish, diqqatni chalg‘itib,jarohatga olib kelishi mumkin. Uskunada ishlagandi ishchi o‘z kiyimiga ham e’tibor berishi, uning osilib turgan qismlari (ro‘mol, sharf va h.k.) bo‘lmasligi, ro‘dapo va tor bo‘lmasligi kerak.
Ish joyi etarli yoritilmagan bo‘lsa, ustaga xabar berish kerak.
Uskunalardan uzoqlashishdan avval, albatta to‘xtatish, chiroqni o‘chirish kerak. Uni to‘liq to‘xtashini kutish lozim. Qo‘l bilan to‘xtatishga harakat qilish mumkin emas.


ISH JOYIDA OTKAZILADIGAN YURIQNOMA
Barcha ishchilar kirish yo’riqnomasidan tashqari ish joyida o’tkaziladigan yo’riqnomalar ham olishi kerak.
Ish joyida o’tkaziladigan yo’riqnomadan maksad—xar bir ishchini tugri va xavfsiz ish usullariga urgatishdir.
Yo’riqnoma jarayonida ishchiga u ishlaydigan uskunada bajariladigan texnologik jarayon, uning xarakat uzatish mexanizmlari, xavfli joylari, konstruktiv xususiyatlari, paydo bulishi mumkin bulgan xavflar, ishni xavfsiz bajarish usullari, ish joyini tugri tashkil kilish va sh.u. masalalar tushuntiriladi.
Yo’riqnoma o’tkazish ishchining bevosita raxbari bulgan ustaga yuklatiladi. Ayrim zarur x,llarda bu yo’riqnoma tegishli mutaxassislar (mexanik, energetik, texno­log, instruktorlik vaxta xodimlari va x,.k.) ishtirokida o’tkaziladi.
Noelektrotexnik xodimlarga elektr xavfsizligi buyicha yo’riqnoma o’tkazish va malaka guruxi berish korxona bosh energetik xizmati xodimlari zimmasiga yuklatiladi.
Ish joyida o’tkaziladigan yo’riqnoma ishni xavfsiz olib borish koidalari asosida sex boshliklari tomonidan tuzilgan va korxona bosh muxandisi tasdiklagan dastur buyicha olib boriladi.
Nazorat savolllari:

1. 
   Uskunada qay holatda ishlash ta’qiqlangan?
   
2. 
   Uskunada ishlashning qanday xavfsizlik qoidalari bor?
   
3. 
   Korxona bosh energetic xizmati xodimlarining vazifalari nimalardan iborat?
   

Topshiriq: . Savollarga javob yozish