U n w Mustaqil O'zbekiston davlatining 1 b u b


O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI PREZIDENTINING HUQUQ


Download 1.6 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/31
Sana03.06.2020
Hajmi1.6 Mb.
#114218
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   31
Bog'liq
11 sinf uzb tarixi 001


O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI PREZIDENTINING HUQUQ 
VA MAJBURIYATLARI 
O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI PREZIDENTI 
Davlat boshlig'i 
Konstitutsiya, inson va fuqaro huquqlari va erkinliklarining kafili 
Davlat hokimiyat organlarining kelishilgan holda faoliyat yuri-
tishini va hamkorligini ta'minlaydi 
Qonunlar ishlab chiqish jarayonida qatnashadi 
Qurolli Kuchlar Oliy Bosh Qo'mondoni 
Xavfsizlik Kengashini tuzadi va unga rahbarlik qiladi 
Shaxs huquqiy holatining ayrim rnasalalarini, mukofotlar, 
unvonlar berishni hal qiladi 
O ' z b e k i s t o n Respublikasi Oliy Majlisining 1999- yil 19— 
20- avgust kunlari bo'lib o'tgan XV sessiyasi 2000- yil 9- yan-
varda O'zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovini  o ' t k a z i s h g a 
q a r o r qildi.  M a r k a z i y saylov komissiyasi  O ' z b e k i s t o n  „ F i d o -
k o r l a r " milliy  d e m o k r a t i k  p a r t i y a s i  n o m z o d i  I s l o m  A b d u -
g ' a n i y e v i c h  K a r i m o v n i  h a m d a  O ' z b e k i s t o n xalq  d e m o k r a t i k 
partiyasidan  k o ' r s a t i l g a n Abdulhafiz  J a l o l o v n i  P r e z i d e n t l i k k a 
n o m z o d etib ro'yxatga oldi, yashirin ovoz berish byulleteniga 
kiritdi. 
4 — Q. Usmonov 
49 

2000- yil 9- yanvarda muqobillik va demokratik ta-
moyillar asosida O'zbekiston Respublikasi Prezidenti say-
lovi bo'lib o'tdi. 
Saylovda ro'yxatga olingan saylovchilarning 95,10 foi-
zi, 12 mln 123 ming 199 saylovchi qatnashdi. Saylovda 
qatnashganlarning 91,90 foizi Islom Karimov uchun, 4,17 
foizi A. Jalolov uchun ovoz berdi. 3,93 foiz byulleten ha-
qiqiy emas deb topildi. 
O'zbekiston Respublikasi Markaziy saylov komissiyasi 
Islom Abdug'aniyevich Karimovning O'zbekiston Respubli-
kasi Prezidenti lavozimiga saylanganligi to'g'risida qaror 
qabul qildi. 
I. A.  K a r i m o v n i n g O'zbekiston P^spublikasi Prezidenti etib 
saylanishi,  u n i n g mustaqillik yillarida yuritgan ichki va tashqi 
siyosatining  u m u m x a l q  t o m o n i d a n  m a ' q u l l a n i s h i  v a  q o ' l l a b -
q u w a t l a n i s h i ,  m a m l a k a t barcha aholisining unga  b o ' l g a n to'la 
i s h o n c h i d a n guvohlik beradi. 
O ' z b e k i s t o n Respublikasi  P r e z i d e n t i n i n g vakolat  m u d d a t i 
2 0 0 7 - yil  d e k a b r d a tugashi  m u n o s a b a t i bilan  O ' z R Prezidenti 
lavozimiga saylov o'tkazishga puxta tayyorgarlik ko'rildi.  M a r -
kaziy saylov komissiyasi O'zbekiston Xalq  d e m o k r a t i k partiya-
sidan ko'rsatilgan  A . A . R u s t a m o v n i , O'zbekiston „Adolat" sot-
s i a l - d e m o k r a t i k  p a r t i y a s i d a n  k o ' r s a t i l g a n  D . G .  T o s h m u -
h a m e d o v a n i , saylovchilar tashabbuskor  g u r u h i d a n ko'rsatilgan 
A.X.  S a i d o v n i ,  O ' z b e k i s t o n  l i b e r a l - d e m o k r a t i k  p a r t i y a s i d a n 
ko'rsatilgan I.A. Karimovni Prizidentlikka  n o m z o d etib ro'yxatga 
oldi va yashirin ovoz berish byulleteniga kiritdi. 
2007-yil  2 3 - dekabrda oshkoralik va ochiqlik, muqobillik va 
sog'lom raqobat asosida bo'lib o'tgan saylovda ro'yxatga olingan 
1 6 . 2 9 7  0 0 0  n a f a r  s a y l o v c h i d a n  9 0 , 6 foizi  o v o z  b e r i s h d a 
qatnashdi. Islom Abdug'aniyevich Karimov  n o m z o d i n i yoqlab 
saylovda ishtirok etganlarning 88,1 foizi ovoz berdi. 
2 0 0 7 - y i l  2 8 -  d e k a b r d a  b o ' l i b  o ' t g a n  M a r k a z i y  s a y l o v 
komissiyasining majlisi l.A. Karimovni O'zbekiston Respublikasi 
Prezidenti lavozimiga saylandi, deb hisoblashga qaror qildi. 
Respublika fuqarolari  O ' z b e k i s t o n n i n g davlat mustaqilligiga 
e r i s h u v i n i , iqtisodiy  m u s t a q i l l i g i n i ,  m a m l a k a t xavfsizligining 
m u s t a h k a m l a n i s h i  v a  j a h o n  h a m j a m i y a t i d a  u n i n g  o b r o ' - e ' t i -
borining ortib borishini haqli ravishda I. A.  K a r i m o v faoliyati 
bilan  b o g i a y d i l a r . 
50 

i Savol va topshiriqlar 
1. O'zbekiston Prezidenti saylovi qanday qonun asosida tashkil etiladi? 
2. O'zbekiston Respublikasi Prezidentligiga kimlar saylanishi mum-
kin? 
3. Prezident saylovi kunini qaysi hokimiyat organi tayinlaydi? 
4. Saylov okrugi va uchastkalari deganda nimalarni tushunasiz? 
5. Saylov byulleteni nima? 
6. O'zbekiston Prezidentligiga birinchi umumxalq saylovi qachon 
bo'ldi? Natijalarini bilasizmi? 
7. O'zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti Islom Karimov-
ning tarjimayi holini so'zlab bering. 
8. O'zbekiston Prezidentining Konstitutsiyaviy maqomini bilasizmi? 
9. O'zbekiston Prezidentining vakolat muddatini uzaytirish to'g'risi-
dagi referendum qachon bo'lib o'tdi? 
10. 2000- yil 9- yanvarda, 2007-yil dekabrda boiib o'tgan O'zbekiston 
Prezidentligiga saylovlar natijalarini bilasizmi? 
5- §. O'zbekistonning o'z taraqqiyot yo'li 
Mustaqillikning qo'lga kiritilishi bilan 
Yangiyo'ltanlashzarurali
  V
a t a n i m i z  h a y o t i d a tarixiy burilish 
sodir bo'ldi.  E n d i O'zbekiston oldida 
boshqa davlatning qosh-qovog'iga  q a r a m a s d a n ijtimoiy-siyosiy, 
i q t i s o d i y ,  m a ' n a v i y - m a ' r i f i y  t a r a q q i y o t  m a s a l a l a r i n i  m i l l i y 
manfaatlarga  m o s ravishda mustaqil hal qilish, jamiyatni yangi-
lash,  d e m o k r a t i k davlat qurish  y o ' l l a r i n i ishlab  c h i q i s h kabi 
dolzarb va mas'uliyatli vazifalar turardi. 
Mustaqillikning dastlabki kunlaridayoq  O ' z b e k i s t o n  q a n d a y 
taraqqiyot yo'lidan boradi, qanday jamiyat, qanday davlat quradi, 
uning qiyofasi qanday bo'ladi, degan savollar ko'ndalang turardi. 
M a ' l u m k i , 90-yillar boshlarida mustaqillikka erishgan ayrim 
davlatlarda eski  t u z u m n i rad etib, uni buzib,  d e m o k r a t i k jamiyat 
va bozor munosabatlari dasturini e'lon qilib, birdaniga demokratik 
davlat quramiz, birpasda rivojlangan mamlakatlar darajasiga eri-
shamiz, deb jar solgan edilar. O'sha paytdayoq O'zbekiston Res-
publikasi  P r e z i d e n t i  b u n d a y shov-shuvlarga  x o m x a y o l ,  q u r u q 
gap deb  b a h o bergan edi, amalda  h a m shunday bo'lib chiqdi. 
Islom  K a r i m o v mustaqillikning dastlabki yillaridayoq eski 
t u z u m o'z  o ' r n i n i osonlikcha bermasligini,  u n i n g zaharli maf-
kurasi  o d a m l a r ongini tez va yengil  o ' z iskanjasidan  c h i q a r m a s -
ligini ta'kidlagan edi. Eng  m u h i m i , yangi ijtimoiy  m u n o s a b a t -
51 

laming zarur asosini,  z a m i n i n i , poydevorini qurib olish  u c h u n 
m a ' I u m vaqt,  j a m i y a t n i isloh qilish va yangilash  j a r a y o n i n i 
boshqaradigan va  t a ' m i n l a y d i g a n , yangicha fikrlaydigan  o d a m -
larni tayyorlash-tarbiyalash kerak edi. 
„ Faro von turmushga erishishning ham albatta o'z 
tosh-tarozisi bor. Boshqacha aytganda, odamzod bir 
narsaga erishmoq uchun ma'Ium vaqt huzur-halovatdan 
voz kechishiga ham to'g'ri keladi". 
Islom Karimov. Asarlar, 7- jild, 375- bet. 
J a h o n tajribasi shuni ko'rsatadiki, dunyodagi  h a m m a  m a m -
lakatlar  u c h u n  m a q b u l bo'lgan bir xil taraqqiyot yo'li, bir xil 
a n d a z a bo'lishi  m u m k i n emas. Mustaqillikka erishgan har bir 
m a m l a k a t o'ziga xos taraqqiyot  y d l i n i izlaydi, yangi jamiyat 
barpo etishda o'z andazasini ishlab chiqishga intiladi. O'zbekiston 
oldida  h a m nazariy-ilmiy va amaliy  j i h a t d a n puxta asoslangan 
o'ziga xos yo'lni ishlab chiqish zarur edi. 
Vatan, millat taqdiri hal bo'layotgan 
Milliy taraqqiyotnipg
  m u
s t a q i l l i k n i n g dastlabki  m u r a k k a b , 
,,0'zbek modeli" mas'uliyatli pallasida Prezident Islom 
K a r i m o v  o ' z i n i n g  h a y o t i y tajribasi, 
boshidan kechirgan  a c h c h i q - c h u c h u k voqealardan olgan sabo-
qlari va  h a r bir voqeaga ilmiy asosda yondashish, kelajakni  k o ' r a 
bilish qobiliyatiga tayanib O'zbekistonning o'ziga xos taraqqiyot 
yo'lini ishlab chiqishga  b o s h - q o s h  b o ' l d i . 
Islom  K a r i m o v  o ' n ikkinchi chaqiriq O'zbekiston Respubli-
kasi Oliy Kengashining navbatdan tashqari to'qqizinchi sessiya-
sida (1992- yil 4- yanvarda) so'zlagan dasturiy nutqida  h a m d a 
1992- yil avgust oyida nashr etilgan ,,0'zbekistonning o'z is-
tiqlol va taraqqiyot yo'li" asarida  O ' z b e k i s t o n n i n g taraqqiyot 
yo'lini har  t o m o n l a m a puxta asoslab berdi. 
O ' z  y o i i m i z  q a n d a y shart-sharoit va zaminlarga tayanadi? 
O'zbekiston yo'li,
 birinchidan,
 bozor iqtisodiyoti asosida taraq-
qiy topgan davlatlarning tajribasiga tayangan holda ishlab chiqildi. 
Bu  b i r o n - b i r taraqqiyot yo'lini  k o ' r - k o ' r o n a  k o ' c h i r i b olishni 
emas, balki boshqa davlatlar taraqqiyoti jarayonida to'plangan va 
bizning mamlakatimiz sharoitiga tatbiq qilsa bo'ladigan barcha ijobiy 
va maqbul tajribalardan foydalanish, degan  m a ' n o n i bildiradi. 
Ikkinchidan,
 soxta inqilobiy sakrashlarsiz, ijtimoiy  l a r z a -
larsiz, evolutsion  y o ' l bilan madaniyatli taraqqiyotga o'tish — 
tanlab olingan  y o i n i n g asosiy  m a z m u n i va mohiyatidir. 
52 

Uchinchidan,
 O'zbekiston yo'li o'zbek xalqining milliy xusu-
siyatlari, davlatchilik tajribasi,  m a ' n a v i y  q a d r i y a t l a r i , Sharq 
m a d a n i y a t i g a  m a n s u b l i k , ijtimoiy  h a m k o r l i k ,  v a t a n p a r v a r l i k , 
millatlararo totuvlik kabi fazilatlarga  m o s ravishda belgilandi. 
To'rtinchidan, o'z yo'limizni belgilashda islom dini,  u n i n g 
jamiyat  m a ' n a v i y hayotidagi o'rni,  m u s u l m o n davlatlar bilan 
o'zaro aloqalarni kengaytirishdagi ahamiyati hisobga olindi. 
Beshinchidan,
 yangi yo'lni tanlashda  O ' z b e k i s t o n n i n g  g e o -
strategik mavqeyi, mustaqillikka erishgan paytdagi iqtisodiy  i m -
koniyatlari, shart-sharoitlari, tabiiy resurslari asos qilib olindi. 
Oltinchidan,
 respublikadagi o'ziga xos demografik vaziyat, aholi 
va mehnat resurslarining tez o'sib borishi  h a m inobatga olindi. 
Yettinchidan,
  o d a m l a r n i n g ijtimoiy ongi,
 Sunyoqarashi
  h a m 
e'tiborga olindi. Negaki, sovetlar  z a m o n i d a kishilarda shakllangan 
yaxshi ishlasa  h a m ,  y o m o n ishlasa  h a m davlat  b o q a d i , degan 
boqimandalik, tayyorga ayyorlik, mulkka nisbatan bepisandlik 
ruhiyatini tezlik bilan o'zgartirib  b o ' l m a s edi, buni hisobga olish 
zarur edi, albatta. 
Milliy istiqlolning dastlabki  k u n i d a n o q  c h i n a k a m Mustaqil 
O'zbekistonni barpo etish, har qanday „izm" lardan xoli xalqchil, 
adolatli jamiyat qurish bosh maqsad qilib qo'yildi. Davlatimiz ichki 
va tashqi siyosatining asosiy yo'nalishlari ana shu bosh maqsaddan 
kelib chiqqan holda belgilandi. 
O'zbekiston — kelajagi buyuk davlat. Bu — mustaqil, 
demokratik, huquqiy davlatdir. Bu — insonparvarlik 
qoidalariga asoslangan, millati, dini, ijtimoiy ahvoli, 
siyosiy e'tiqodlaridan qat'iy nazar fuqarolarning huquqlari 
va erkinliklarini ta'minlab boradigan davlatdir. 
Xalq davlat hokimiyatining manbayidir. Uning xohish-
irodasi davlat siyosatini belgilab beradi. 
I. A. Karimov. O'zbekistonning o'z istiqlol va taraqqiyot yo'li. 
T.
 ,,0'zbekiston",
 1992, 15—16-
 betlar. 
Kelajagi  b u y u k  O ' z b e k i s t o n  d a v l a t i n i n g siyosati  i n s o n va 
j a m i y a t n i n g  e r k i n l i g i n i ,  f u q a r o l a r n i n g  f a r o v o n  t u r m u s h i n i 
t a ' m i n l a s h g a qaratilgan.  Y u r t b o s h i m i z o'zining  m a z k u r asarida 
j a m i y a t n i n g siyosiy va davlat tuzilishini insonga siyosiy, iqti-
sodiy va ijtimoiy  t u r m u s h tarzini o'zi erkin  t a n l a b olishini ka-
folatlaydigan  d a r a j a d a isloh etish,  t u b d a n  y a n g i l a s h vazifa-
larini belgilab berdi. 
53 

Siyosiy sohada bu quyidagilarni bildiradi: 
— xalq manfaatlariga  m o s keladigan haqiqiy  d e m o k r a t i y a 
t a m o y i l l a r i n i  q a r o r  t o p t i r i s h n i , xalq  h a m bevosita,  h a m o'z 
vakillari orqali davlat hokimiyatini amalga oshirishda  t o i i q  i m -
koniyatga ega bo'lishini; 
—  q o n u n chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyati  v a k o -
latlarini ajratish  a s o s i d a milliy  d a v l a t c h i l i k n i  b a r p o  e t i s h n i , 
j a m i y a t n i n g siyosiy  t i z i m i n i , davlat  i d o r a l a r i n i n g  t u z i l m a s i n i 
t u b d a n  y a n g i l a s h n i ,  r e s p u b l i k a  h o k i m i y a t i  b i l a n  m a h a l l i y 
h o k i m i y a t n i n g vakolatlarini  a n i q belgilab  q o ' y i s h va  a d o l a t l i 
q o n u n c h i l i k n i vujudga keltirishni; 
—  b a r c h a fuqarolarning  q o n u n oldidagi huquqiy tengligini va 
q o n u n n i n g ustuvorligini,  j a m i y a t  m a n f a a t l a r i va  a h o l i xavf-
sizligini kafolatlaydigan  h u q u q i y davlatni  b a r p o etishni; 
—  O ' z b e k i s t o n d a tug'ilgan, uning  z a m i n i d a yashayotgan va 
m e h n a t  q i l a y o t g a n  h a r  b i r  k i s h i , milliy  m a n s u b l i g i d a n  v a 
e ' t i q o d i d a n qat'iy  n a z a r respublikaning teng  h u q u q l i fuqarosi 
bo'lishga munosibdir, degan insonparvarlik qoidasini ro'yobga 
c h i q a r i s h n i ; % 
—  o z c h i l i k d a n iborat millatlarning manfaatlari va  h u q u q -
larini  h i m o y a qilish, ularning  m a d a n i y a t i , tili, milliy  u r f - o d a t -
lari  v a  a n ' a n a l a r i  s a q l a n i s h i  h a m d a  r i v o j l a n i s h i n i kafolatli 
t a ' m i n l a s h n i ; 
— bir mafkupaning, bir  d u n y o q a r a s h n i n g yakka hokimligi-
d a n voz kechish, siyosiy tashkilotlar, mafkuralar va fikrlar xil-
ma-xilligini tan olishni; 
—  c h i n a k a m  d e m o k r a t i y a n i n g zarur va  q o n u n i y tarkibi si-
fatida ko'ppartiyaviylikni  a m a l d a shakllantirishni bildiradi. 
Iqtisodiy sohada: 
— milliy boylikning ko'payishini,  o d a m l a r n i n g  t u r m u s h va 
ish sharoitlarini  m u n o s i b  t a ' m i n l a y d i g a n qudratli, barqaror va 
j o ' s h q i n rivojlanib boruvchi iqtisodiyotni  b a r p o etishni; 
— ijtimoiy  j i h a t d a n yo'rialtirilgan  b o z o r iqtisodiyotini  b o s -
q i c h m a - b o s q i c h  s h a k l l a n t i r i s h n i , tashabbuskorlik va ishbilar-
m o n l i k n i rivojlantirishni; 
—  m u l k egalari  h u q u q l a r i n i n g davlat  y o ' l i  b i l a n  h i m o y a 
qilinishini  t a ' m i n l a s h va  b a r c h a mulkchilik shakllarining huquqiy 
tengligini qaror toptirishni; 
— iqtisodiyotni o'ta markazlashtirmaslik  h a m d a yakka hokim-
likka  b a r h a m berish, korxonalar va tashkilotlarning mustaqil-
ligini kengaytirish, davlatning xo'jalik faoliyatiga bevosita ara-
lashuvidan voz kechishni; 
54 

—  m e h n a t qilish,  d a m olish, ta'tilga chiqish, ishsiz bo'lib 
qolgan  t a q d i r d a ijtimoiy muhofazaga  b o ' l g a n Konstitutsiyaviy 
h u q u q n i ro'yobga chiqarishni; 
— tabiiy resurslardan ayovsiz foydalanishga, atrof-muhitga, 
ekologik vaziyatga ziyon yetkazishga  y o i qo'ymaslikni bildiradi. 
Ijtimoiy va ma'naviy sohada: 
—  u m u m i n s o n i y  q a d r i y a t l a r g a ,  i n s o n p a r v a r l i k  g ' o y a l a r i g a 
sodiqlikni, inson, uning hayoti va shaxsiy daxlsizligi, erkinligi, 
q a d r - q i m m a t i , yashash joyini tanlash  h u q u q i n i , inson  h u q u q -
lariga doir xalqaro  m e ' y o r l a r n i qaror toptirishni; 
— ma'naviyat va axloqiylikni qayta tiklash, fuqarolarning va-
tanparvarlik his-tuyg'ularini rivojlantirish, tarixiy yodgorliklar-
ni saqlash va  t a ' m i r l a s h n i ; 
— o'zbek tilini rivojlantirishni, bu tilning davlat  m a q o m i n i 
to'liq ro'yobga chiqarishni; 
— hurfikrlilikni, vijdon va din erkinligi  q o i d a l a r i n i  q a r o r 
toptirishni; 
— ijtimoiy adolat qoidalarini  r o ' y o b g a chiqarish, aholining 
eng  n o c h o r qatlamlari — keksalar, nogironlar, yetim-yesirlar, 
k o ' p  b o l a l i  o i l a l a r ,  o ' q u v c h i - y o s h l a r n i n g davlat  t o m o n i d a n 
iqtisodiy muhofazaga  b o ' l g a n kafolatli huquqlarini  t a ' m i n l a s h n i ; 
—  h a m m a  u c h u n  m a ' q u l sifatli tibbiy xizmatni  t a ' m i n l a s h , 
onalik va bolalikni muhofaza qilishni; 
— yangi  d e m o k r a t i k  t a ' l i m konsepsiyasini ishlab chiqish va 
amalga oshirish,  u m u m i y  t a ' l i m olish, kasbni va tegishli maxsus 
tayyorgarlikni o'tishni erkin tanlashda barchaga baravar  h u q u q 
berishni; 
— ijodning  b a r c h a turlarini rivojlantirish,  o d a m l a r n i n g iste'-
dod va qobiliyatlarini  n a m o y o n etish  u c h u n shart-sharoit yara-
tish,  m a ' n a v i y mulkni  h i m o y a qilishni bildiradi. 
M a n a  s h u n d a y siyosiy, davlat va Konstitutsiyaviy  t u z u m g a 
erishishning kaliti fuqarolarning tinchligi va millatlararo totuv-
likni  t a ' m i n l a s h ,  q o n u n i y l i k va  h u q u q - t a r t i b o t n i  q a r o r  t o p t i -
rishdir. 
Huquqiy davlatning quroli ham, himoyasi ham, ko'zi 
ham, so'zi ham qonundir... Qonunni buzishga hech kimning 
haqqi yo'q. 
I. A. Karimov. O'zbekiston Respublikasi Oliy Kengashi 
sessiyasida 1992- yil 4- yanvarda so'zlagan nutqidan 
55 

Siyosiy sohada bu quyidagilarni bildiradi: 
— xalq manfaatlariga  m o s keladigan haqiqiy  d e m o k r a t i y a 
t a m o y i l l a r i n i  q a r o r  t o p t i r i s h n i , xalq  h a m bevosita,  h a m  o ' z 
vakillari orqali davlat hokimiyatini amalga oshirishda to'liq  i m -
koniyatga ega bo'lishini; 
—  q o n u n chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyati  v a k o -
latlarini ajratish asosida milliy  d a v l a t c h i l i k n i  b a r p o  e t i s h n i , 
j a m i y a t n i n g siyosiy  t i z i m i n i , davlat  i d o r a l a r i n i n g  t u z i l m a s i n i 
t u b d a n  y a n g i l a s h n i ,  r e s p u b l i k a  h o k i m i y a t i  b i l a n  m a h a l l i y 
h o k i m i y a t n i n g vakolatlarini  a n i q belgilab  q o ' y i s h va adolatli 
qonunchilikni vujudga keltirishni; 
—  b a r c h a fuqarolarning  q o n u n oldidagi  h u q u q i y tengligini va 
q o n u n n i n g ustuvorligini,  j a m i y a t  m a n f a a t l a r i va  a h o l i xavf-
sizligini kafolatlaydigan huquqiy davlatni  b a r p o etishni; 
—  O ' z b e k i s t o n d a tug'ilgan, uning  z a m i n i d a yashayotgan va 
m e h n a t  q i l a y o t g a n  h a r  b i r  k i s h i , milliy  m a n s u b l i g i d a n  v a 
e ' t i q o d i d a n qat'iy  n a z a r respublikaning teng huquqli fuqarosi 
bo'lishga munosibdir, degan insonparvarlik qoidasini ro'yobga 
c h i q a r i s h n i ; # 
—  o z c h i l i k d a n iborat millatlarning manfaatlari va  h u q u q -
larini  h i m o y a qilish, ularning  m a d a n i y a t i , tili, milliy  u r f - o d a t -
lari  v a  a n ' a n a l a r i  s a q l a n i s h i  h a m d a  r i v o j l a n i s h i n i kafolatli 
t a ' m i n l a s h n i ; 
— bir mafkupaning, bir  d u n y o q a r a s h n i n g yakka hokimligi-
dan voz kechish, siyosiy tashkilotlar, mafkuralar va fikrlar xil-
ma-xilligini tan olishni; 
—  c h i n a k a m  d e m o k r a t i y a n i n g zarur va  q o n u n i y tarkibi si-
fatida ko'ppartiyaviylikni  a m a l d a shakllantirishni bildiradi. 
Iqtisodiy sohada: 
— milliy boylikning ko'payishini,  o d a m l a r n i n g  t u r m u s h va 
ish sharoitlarini  m u n o s i b  t a ' m i n l a y d i g a n qudratli,  b a r q a r o r va 
j o ' s h q i n rivojlanib boruvchi iqtisodiyotni  b a r p o etishni; 
— ijtimoiy  j i h a t d a n yo'naltirilgan  b o z o r iqtisodiyotini  b o s -
q i c h m a - b o s q i c h  s h a k l l a n t i r i s h n i , tashabbuskorlik va ishbilar-
monlikni rivojlantirislini; 
—  m u l k egalari  h u q u q l a r i n i n g davlat  y o ' l i  b i l a n  h i m o y a 
qilinishini  t a ' m i n l a s h va  b a r c h a mulkchilik shakllarining huquqiy 
tengligini qaror toptirishni; 
— iqtisodiyotni o'ta markazlashtirmaslik  h a m d a yakka  h o k i m -
likka  b a r h a m berish, korxonalar va tashkilotlarning  m u s t a q i l -
ligini kengaytirish, davlatning xo'jalik faoliyatiga bevosita ara-
lashuvidan voz kechishni; 
54 

—  m e h n a t qilish,  d a m olish, ta'tilga chiqish, ishsiz bo'lib 
qolgan  t a q d i r d a ijtimoiy muhofazaga  b o ' l g a n Konstitutsiyaviy 
h u q u q n i ro'yobga chiqarishni; 
— tabiiy resurslardan ayovsiz foydalanishga, atrof-muhitga, 
ekologik vaziyatga ziyon yetkazishga yo'l qo'ymaslikni bildiradi. 
Ijtimoiy va ma'naviy sohada: 
—  u m u m i n s o n i y  q a d r i y a t l a r g a ,  i n s o n p a r v a r l i k  g ' o y a l a r i g a 
sodiqlikni, inson,  u n i n g hayoti va shaxsiy daxlsizligi, erkinligi, 
q a d r - q i m m a t i , yashash joyini tanlash  h u q u q i n i , inson  h u q u q -
lariga doir xalqaro  m e ' y o r l a r n i qaror toptirishni; 
— ma'naviyat va axloqiylikni qayta tiklash, fuqarolarning va-
tanparvarlik his-tuyg'ularini rivojlantirish, tarixiy yodgorliklar-
ni saqlash va  t a ' m i r l a s h n i ; 
— o'zbek tilini rivojlantirishni, bu tilning davlat  m a q o m i n i 
to'liq ro'yobga chiqarishni; 
— hurfikrlilikni, vijdon va din erkinligi  q o i d a l a r i n i  q a r o r 
toptirishni; 
— ijtimoiy adolat qoidalarini ro'yobga chiqarish, aholining 
eng  n o c h o r qatlamlari — keksalar, nogironlar, yetim-yesirlar, 
k o ' p bolali oilalar,  o ' q u v c h i - y o s h l a r n i n g davlat  t o m o n i d a n 
iqtisodiy muhofazaga  b o ' l g a n kafolatli huquqlarini  t a ' m i n l a s h n i ; 
—  h a m m a  u c h u n  m a ' q u l sifatli tibbiy xizmatni  t a ' m i n l a s h , 
onalik va bolalikni muhofaza qilishni; 
— yangi  d e m o k r a t i k  t a ' l i m konsepsiyasini ishlab chiqish va 
amalga oshirish,  u m u m i y  t a ' l i m olish, kasbni va tegishli maxsus 
tayyorgarlikni o'tishni erkin tanlashda barchaga baravar  h u q u q 
berishni; 
— ijodning  b a r c h a turlarini rivojlantirish,  o d a m l a r n i n g iste'-
dod va qobiliyatlarini  n a m o y o n etish  u c h u n shart-sharoit yara-
tish,  m a ' n a v i y  m u l k n i  h i m o y a qilishni bildiradi. 
M a n a  s h u n d a y siyosiy, davlat va Konstitutsiyaviy  t u z u m g a 
erishishning kaliti fuqarolarning tinchligi va millatlararo totuv-
likni  t a ' m i n l a s h ,  q o n u n i y l i k va  h u q u q - t a r t i b o t n i  q a r o r  t o p t i -
rishdir. 
Huquqiy davlatning quroli ham, himoyasi ham, ko'zi 
ham, so'zi ham qonundir... Qonunni buzishga hech kimning 
haqqi yo'q. 
I. A. Karimov. O'zbekiston Respublikasi Oliy Kengashi 
sessiyasida 1992- yil 4- yanvarda so'zlagan nutqidan 
55 

O'zbekistonning o'ziga xos taraqqiyot yo'li Islom Karimov-
ning keyingi asarlari,  m a ' r u z a va nutqlarida yangi  m a ' n o - m a z -
m u n bilan  t o i d i r i l i b , aniqlashtirilib borildi. 
1993- yilda nashr etilgan  , , 0 ' z b e k i s t o n —  b o z o r  m u n o s a b a t -
lariga o'tishning o'ziga xos  y o ' l i " nomli asarida Islom Karimov 
yangi jamiyat qurishning besh tamoyilini asoslab berdi. 
1. Iqtisodiyotni mafkuradan xoli etish, iqtisodning siyo-
satdan ustunligi, o'ziga xos ichki qonunlarga muvofiq 
rivojlanishi. 
2. Davlat bosh islohotchi, iqtisodiy o'zgartirishlarning 
tashabbuskori. 
3. Qonun ustuvorligi, qonun oldida hammaning baro-
barligi va hammaning qonunga bo'ysunishi. 
4. Bozor iqtisodiyotiga o'tishning barcha bosqichlarida 
kuchli ijtimoiy siyosat yuritish, aholining muhtoj tabaqala-
rini ijtimoiy himoyalashning ustuvorligi. 
5. Bozor iqtisodiyotiga bosqichma-bosqich va izchil 
ravishda o'tish, islohotlarni inqilobiy sakrashlarsiz amalga 
oshirish. 
S h u n d a y qilib,  O ' z b e k i s t o n n i n g o'ziga xos taraqqiyot yo'li 
nazariy va amaliy  j i h a t d a n puxta belgilab olindi. Taraqqiyotning 
„ o ' z b e k  m o d e l i "  b u n d a n oldin yaratilgan  v a mavjud  b o ' l g a n 
modellarning birontasini takrorlamagan holda  o ' z mohiyati va 
m a z m u n i  j i h a t i d a n  b u t u n l a y yangi taraqqiyot modelidir. Bu yo'l 
xalqimiz  t o m o n i d a n  h a m , xalqaro  m a y d o n d a  h a m taraqqiyot-
ning
 „o'zbek modeli"
 deb qabul qilindi. 
Tanlangan yo'l yengil-yelpi  y u m u s h  e m a s edi, u xalqimizdan 
matonatni, mashaqqatli va ulkan bunyodkorlik ishlarini amalga 
oshirishni talab qilardi. Yangi jamiyat qurish ishlarini bir yo'la, 
siltov yo'li bilan bajarib bo'lmasligi davlat rahbarlaridan boshlab 
oddiy fuqarolargacha  h a m m a g a tushunarli edi. Shoshma-shoshar-
likka yo'l  q o ' y m a s d a n , tadrijiy yo'l bilan keng qamrovli siyosiy, 
iqtisodiy va ma'naviy-ma'rifiy islohotlar o'tkazish lozim edi. 
O'zbekistonga xos taraqqiyot yo'lining nazariy, ilmiy, amaliy 
j i h a t d a n puxta ishlab chiqilishi bizning eng katta yutug'imizdir. 
T a n l a n g a n  y o ' l n i n g  t o ' g ' r i l i g i n i  x a l q i m i z ,  d u n y o d a g i nufuzli 
davlat arboblari, siyosatchilar, iqtisodchi olimlar e'tirof etdilar. 
Yurtboshimiz I. A.  K a r i m o v  a n a  s h u n d a y keng qamrovli is-
lohotlarning ijodkori  b o ' l d i , ularni hayotga tatbiq etishga  b o s h -
qosh  b o i d i . Mustaqillik nuriga  t o ' l g a n O'zbekistonning  o ' t g a n 
56 

14 yili  d a v o m i d a siyosiy, iqtisodiy va  m a ' n a v i y - m a ' r i f i y islohot-
lar, yangilanish yo'lidan borib, o'zimiz  t a s a w u r etishimiz  h a m 
qiyin bo'lgan ulkan zafarlarga erishildi. 
Download 1.6 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   31




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling