Uglevodorodlar, asiklik alkanlar galogen xosila lari, spirtlar, aldegidlar va uglevodlarning tibbiyotda qo'llaniladigan

Uglevodorodlar, asiklik alkanlar galogen xosila lari, spirtlar, aldegidlar va uglevodlarning tibbiyotda qo'llaniladigan
Bu guruxni tuyingan uglevodorodlardagi vodorod atom-larining galogenlarga (F, CI, Br, I) almashilgan xosilalari Tashkil kiladi. Ular turli agregat (kattik, suyuk va gazsimon) xolatyda uchraydi.
Galogenuglevodorodlar uziga xos xidli, ba’zilari esa rangli modda bulib, suvda deyarli erimaydi, organik erituvchilarda eriydi. Suyuk va gazsimon shakldagi galogenuglevodorodlar organizmga narkotik ta’sir kursatadi. Ularning narkotik ta’sir kursatish xossalari, tarkibiDagi galogen xiliga va soniga boglik. Galogen uglevodorodlar-ning xlorli xosilalarida narkotik ta’sir birmuncha kuchli aks etgan, bundan tashkari, uglevodorod molekulasidagi xlor atomining soni oshishi bilan, ularning narkotik ta’siri xam kuchayib boradi.
Galogen uglevodorodlardan tibbiyot extiyojlari uchun etilxlorid, yodoform va ftorotan preparatlari keng kullanadi. Ularni kuyidagi usullar yordamida sintez kilib
olinadi. -
Etilxlorid va yodoform olishda boshlangich- modda sifatida etil spirty kullanadi. Etilxloridni sanoatda, etil spirtiga gaz xolidagi vodorod xlorid ta’sir zttir.ib olinadi.
C₂H₅OH + HC1 -----→C₂H₅C1 + H₂0
Reaksiya natijasida xosil bulgan suv, spirt bilan vodorod xlorid urtasidagi reaksiya kaytar tue olishiga sabab buladi. SHuning uchun xam reaksiya jarayonida muvozanatni ungga yunaltirish uchun reaksiyadan ajralib chikayotgan suvni boglovchi modda sifatida unGa suvsiz kalsiy xlorid yoki rux xlorid tuzlari kushiladi.
Etil xloridni yana ma’lum sharoitda etilenga gaz X.olidagi vodorod xlorid ta’sir ettirib xam olish mumkin.
CH₂ = CH₂ + HC1→C₂H₅C1
Yodoformni etil spirtiga natriy gidroksid eritmasi ishtirokida yod ta’sir ettirib olinadi. Undagi kimyoviy jarayonni kuyidagi tenglamalar buyicha ifodalash mumkin:

Reaksiya natijasida x,osil bulgan uch yodatsetaldegidi ishkoriy muxitda tez parchalanib yodoform xosil kiladi.

Yodoform olish reaksiyasini kuyidagi umumiy tenglama buyicha ifodalash mumkin.

Yodoformni atsetonga ishkoriy muxitda yod ta’sir ettirib olinadi.

Reaksiya natijasida xosil bulgan uchyodatseton eritma- dagi ishkoriy muxit ta’sirida yodoform va natriy atsetatga parchalanadi. , ,

Yodoformni etil spirty yoki atsetondan elektrokimyoviy usul buyicha xam olinadi. Bunda etil spirty yoki atseton solingan kaliy yodid eritmasini elektroliz kilinganda, katodda kaliy, anodda esa yod yigiladi. Sungra ular suvli muxitda uzaro reaksiyaga kirishib, kaliy gipoyodid xosil kiladi.
KatodAnod

Keyinchalik xosil bulgan kaliy gipoyiodid eritmadagi etil spirty yoki atseton bilan
reaksiyaga kirishib, yukorida keltirilgan tenglamalar buyicha yodoform xosil kiladi.
Ftorotanni 1, 1, 1- ftor- 2- xlor etanga 465°S xaroratda brom ta’sir ettirib olinadi.

YUkorida olingan preparatlardan etilxlorid va ftoro-tan rangsiz suyuklik bulib, ular uzaro xidi va ba’zi fizikaviy konstantalari (kaynash xarorati, zichligi) bilan farklanadi. Yodoform esa sarik kristall kurinishiga ega modda.