Umarov saidakbarning

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI QARSHI FILIALI
Telekomunikatsiya va Texnologiyalar fakulteti
RI-11-21 GURUH TALABASI
UMAROV SAIDAKBARNING
Elektronika va sxemalar fanidan
5-MUSTAQIL ISHI

Reja: 1. Mustaqil manbali o’zgarmas tok zanjirini hisoblash. Elektr zanjirning kompleks uzatish funksiyasini hisoblash 10 2 22.12.2022 2. Turli sxemalar va elektron asboblarni tahlil qilish, sintezlash 3. Elektron asboblarni zamonaviy element bazasi asosida bosma platalarda yaratish ustidagi bilimlarni amalda tadbiq etish va loyihalar tayyorlash.

ELEKTR ZANJIR VA UNING ELEMENTLARI
Elektr toki o’tadigan y o’ldagi turli elektr tuzilmalar yig’indisi elektr zanjiri deyiladi. Har qanday elektr zanjir uchta asosiy elementdan, tok manbaidan, iste’molchilardan va tutashtiruvchi simlardan tashkil topgan b o’ladi
Tok manbai elektr zaryadlarni berk zanjirda yurgizib ma’lum ishni bajaradi. Ayrim musbat zaryadni berk zan­jirda yurgizish ishi elektr yurituvchi kuchi (EYUK) deyi­ladi: EYUK ning birligi — Volt (V):
1 Volt =
1.Elektr yurituvchi kuch manbalarining bir necha turi bor:
2.Galvanik elementlar:
3.Akkumulyatorlar;
4.Elektr generatorlar;
Kremniyli yarim o’tkazgichli fotoelementlar (kuyosh batareyalari).
Elektr energiya iste’molchilari qatoriga elektr energiyani mexanik energiyaga aylantiruvchi elektr dvigatellar, yoritish lampalari, elektr energiyani issiqlik energiyasiga aylantiruvchi isitish asboblari va hokazolar kiradi.
Elektr zanjirlarda asosiy elementlardan tashqari uzgichlar, knopkalar, rele, kontaktorlar, himoya asboblari, masalan, saqlagichlar va avtomatlar, nihoyat kontrol o’lchov asboblari: ampermetrlar, voltmetrlar, schyotchiklar va hokazolar ishlatiladi.. Bu sxema tok manbai Е, uzgich В, reostat R va yoritish lampasidan tashkil topgan.
 
 
OM QONUNI
To’la zanjir uchun Om qonuni quyidagicha ifodalanadi: berk zanjirda tok qiymati elektr yurituvchi kuch qiymatiga tug’ri proportsional, ichki va tashqi qarshiliklarning yig’indisiga teskari proportsional bo’ladi:
Asosiy elektr diagrammalar boshqa loyiha hujjatlarini ishlab chiqish uchun
asosdir: simi sxemalari va qalqon va pristavkalarning jadvallari, tashqi simlarni
ulash sxemalari, ulanish sxemalari va boshqalar.
Avtomatlashtirish tizimini ishlab chiqishda texnologik jarayonlar Odatda
ular avtomatlashtirilgan tizimning mustaqil elementlari, o'rnatmalari yoki
uchastkalarining asosiy elektr diagrammalarini bajaradilar, masalan, eshik valfini
boshqarish sxemasi, nasosni avtomatik va masofadan boshqarish sxemasi,
tankdagi darajali signal pallasi va boshqalar.
Asosiy elektr sxemalar avtomatlashtirish sxemalari asosida, individual
boshqaruv, signalizatsiya, avtomatik tartibga solish va boshqarish bloklari va
umumiy ishlash algoritmlari asosida tuziladi. texnik talablar avtomatlashtirilgan
ob'ektga taqdim etiladi.
Asosiy elektr diagrammalarda qurilmalar, apparatlar, bu elementlarning
alohida elementlari, bloklari va modullari orasidagi aloqa liniyalari shartli shaklda
tasvirlangan.