Umumiy fizika(mexanika) fanidan ma’ruza mashg’ulotlarida o’qitish texnologiyasi 1- mavzu: Kirish
Download 5.66 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- 12.2.Ma’ruza mashg’ulotining texnologik xaritasi Bosqichlar, Faoliyat mazmuni vaqti
- 4-ilova. Nьyuton Keplerning bu konunlarini umumlashtiruvchi konunni taklif kildi. Xar qanday ikkita m va M massali jismlar orasidagi tortishish kuchi shu
- 5-ilova.
- Tortishish kuchlari yoki ta’siri seziladigan soxa tortishish (gravitatsion) maydon deb ataladi.
- Tortishish maydonining kuchlanganligi
- Tortishish maydonining yana bir xarakteristikasi potentsialdir.
- 8-ilova «Qanday» organayzerini to’ldiring Muhim muammoning yechimini topishga yordam beradi va “Qanday” savoli orqali muammo hal qilinadi.
- Бутун олам тортишиш қонунини аҳамияти қандай
- 13.2.Ma’ruza mashg’ulotining texnologik xaritasi Bosqichlar, vaqti Faoliyat mazmuni O’qituvchi talaba
- 3-ilova.
8-ilova FSMU texnologiyasi bo’yicha jadvalni to’ldiring. Savol Raketa uchishi mexanizmini tushintirib bera olasizmi? (F) Fikringizni bayon eting (S) Fikringiz bayoniga sabab ko’rsating (M) Ko’rsatgan sababingizni isbotlovchi dalil keltiring (U) Fikringizni umumlashti-ring 12-mavzu: Butun Olam tortishish qonuni. 12.1. Ma’ruza mashg’ulotining o’qitish texnologiyasi Vaqti – 2 soat Talabalar soni: 45-50 nafar O’quv mashg’ulotining shakli Kirish, vizual ma’ruza Ma’ruza mashg’ulotining rejasi 1.Kepler qonunlari. 2.Butun Olam tortishish qonuni.(BOTQ) 3.Gravitatsion maydon(GM) kuchlanganligi va potentsiali. 4.Gravitatsion maydonda jismni ko’chirishda bajarilgan ish. 5.Kosmik tezliklar. 6.Ekvivalentltlilik printsipi. O’quv mashg’ulotining maqsadi: Talabalarga Kepler qonunlari,BOTQ va ularning yaratilish tarixi haqida bilim berish. GM va uning bajargan ishi , kosmik tezliklar,ekvivalentlilik pritsipi bilan tanishtirishdan iboratdir. Pedagogik vazifalar: -Kepler qonunlari haqida bilim berish. -BOTQ va uning yaratilish tarixi to’g’risida bilim berish. -GM kuchlanganligi va potentsiali bilan tanishtirish. -GMning bajargan ishining ifodasini berish. -Kosmik tezliklar to’g’risida ma’lumot berish. -Ekvivalentlilik printsipi bilan tanishtirish. O’quv faoliyatining natijalari: Talaba: -Kepler qonunlari haqida bilim olish. -BOTQ va uning yaratilish tarixi bilan tanishish. -GM kuchlanganligi va potentsialini o’rganish. -GMning bajargan ishi ning ifodasini bilib olish. -Kosmik tezliklar to’g’risida ma’lumotga ega bo’lish. -Ekvivalentlilik printsipi bilan tanishtish. O’qitish uslubi va texnikasi Vizual ma’ruza, blits-so’rov, bayon qilish, “Qanday” texnikasi O’qitish vositalari Ma’ruzalar matni, proektor, grafik, organayzerlar. O’qitish shakli Jamoa, guruh va juftlikda ishlash. O’qitish shart-sharoiti Proektor, ‘kompyuter bilan jihozlangan auditoriya 12.2.Ma’ruza mashg’ulotining texnologik xaritasi Bosqichlar, Faoliyat mazmuni vaqti O’qituvchi talaba 1-bosqich. Kirish (10 min). 1.1.Mavzu, reja, uning maqsadi va o’quv faoliyatining natijalari ma’lum qilinadi (1- ilova). 1.1. Eshitadi, yozib oladi. 2-bosqich. Asosiy (60 min.) 2.1. Talabalar e’tiborini jalb etish va bilim darajalarini aniqlash uchun tez kor savol-javob o’tkazadi (2 -ilova) 2.2. O’qituvchi vizual materiallardan foydalangan holda ma’ruzani bayon etadi(3-,4- ,5-,6-,7-ilovalar) 2.3. Talabalarga mavzuning asosiy tushunchalariga e’tibor qilishni va yozib olishlarini ta’kidlaydi. 2.1Eshitadi. O’ylay di, javob beradi. Javob beradi va to’g’ ri javobni eshitadi 2.2.Ilovada beril gan ma’lumotlarni asosiy joylarini yozib oladilar. 2.3.E’tibor qaratadi, yozib ola di. 3-bosqich. Yakuniy (10 min.) 3.1. Mavzuga yakun yasaydi va talabalar e’tiborini asosiy masalalarga qaratadi. 3.2.Mustaqil ish uchun BOTQ roli haqida savol beriladi.(8-ilova) 3.1. Eshitadi, aniqlashtiradi. 3.2.Topshiriqni yozib oladi, baholar bilan tanishadi. Vizual materiallar 1-ilova. Mavzu: Butun Olam tortishish qonuni. Reja: 1.Kepler qonunlari. 2.Butun Olam tortishish qonuni.(BOTQ) 3.Gravitatsion maydon(GM) kuchlanganligi va potentsiali. 4.Gravitatsion maydonda jismni ko’chirishda bajarilgan ish. 5.Kosmik tezliklar. 6.Ekvivalentltlilik printsipi. Darsning maqsadi : Talabalarga Kepler qonunlari,BOTQ va ularning yaratilish tarixi haqida bilim berish. GM va uning bajargan ishi , kosmik tezliklar,ekvivalentlilik pritsipi bilan tanishtirishdan iboratdir. O’quv faoliyatining natijalari: -Kepler qonunlari haqida bilim olish. -BOTQ va uning yaratilish tarixi bilan tanishish. -GM kuchlanganligi va potentsialini o’rganish. -GMning bajargan ishi ning ifodasini bilib olish. -Kosmik tezliklar to’g’risida ma’lumotga ega bo’lish. -Eekvivalentlilik printsipi bilan tanishtish. 2-ilova. 1. Geotsentrik sistemalarni tushuntiring ? 2. Geliosentrik sistemalarni tushuntiring ? 3. Kepler konunlarining ta’riflang. 4.Butun Olam tortilish konuni qanday? 5. Tortishish doimiysining ma’nosi qanday? 6. Kosmik tezliklarni tushuntiring . 3-ilova. Qadim zamonlardayok odamlar samoviy yulduzlarning bir-biriga nisbatan vaziyati uzoq vaqtlar oralig’ida o’zgarmasligini, sayyoralar esa shu yulduzlar orasida murakkab traektoriyalar buyicha harakatlanishini sezganlar. Kadimgi yunon olimi Ptolemey geotsentrik nazariyaga asos soladi ya’ni Yer atrofida barcha sayyoralar harakatlanadilar deb xisoblandi. Beruniy xam xuddi shunday goya tarafdori edi. Axmad al – Farg’oniy, Ulug’bek, Ali Qushchi, kabi buyuk allomalar xam yulduzlar va sayyoralar vaziyatini aniklashga doir olamshumul ishlarni bajarishgan. Geotsentrik goyasi XVI asr boshlarida N. Kopernik tomonidan geliosentrik sistema asoslab berilguncha xukmronlik kildi. Uzok astronomik kuzatishlar Kopernikning geliosentrik sistemasi tugri ekanini kursatdi. Daniyalik T. Bregge kuplab anik kuzatishlarni amalga oshirdi. SHunday kuzatishlarini umumlashtirib I.Kepler kuyidagi konunlarni yaratdi. Kepler planetalar harakatini uzok tekshirishlar natijalarini umumlashtirib uz konunlarini berdi. 1.Sayyoralar fokuslaridan birida Quyosh joylashgan muayyan ellips buylab harakatlanadilar. 2. Sayyoralarning radius - vektorlari teng vaqtlar ichida teng yuzalar chizadi. 3. Ixtiyoriy ikki sayyoraning aylanish davrlari kvadratlarining nisbati ularning orbitalarining katta yarim uklari kublari nisbatiga teng. Kepler konunlari yuldoshlarning sayyoralar atrofidagi harakatlari uchun xam urinlidir. 4-ilova. Nьyuton Keplerning bu konunlarini umumlashtiruvchi konunni taklif kildi. Xar qanday ikkita m va M massali jismlar orasidagi tortishish kuchi shu jismlarning massalarini kupaytmasiga tugri va ular orasidagi masofa kvadratiga teskari proportsional bulib, ularni birlashtiruvchi tugri chizik buyicha yunalgan buladi. Agar m = M = 1kg, r = 1m bulsa, γ = F buladi, va u tortishish yoki gravitatsion doimiyligi deb ataladi. Kavendish tajriba yuli bilan γ = 6.67 • 10 -11 N m 2 / kg 2 topdi. 5-ilova. Bir-biridan uzokda turuvchi jismlar alokada buladi. Yer Quyosh va x.k. Bu jismlar materiyani aloxida formasi bulgan maydon orkali ta’sirlashadilar. Xar bir jismni atrofida uz maydoni mavjud. Umuman maydon bu biror kuch ta’siri seziladigan fazo soxasidir.Tortishish kuchlari yoki ta’siri seziladigan soxa tortishish (gravitatsion) maydon deb ataladi. Olamdagi xamma jismlar tortishish maydoni ta’sirida buladilar. Xarakteristikalari bulib, kuchlanganlik va potentsiali xisoblanadi. Tortishish maydonining kuchlanganligi bilan tanishib chikaylik. Buning uchun gravitatsion maydonni biron ixtiyoriy nuktasiga "sinov jism" ni kiritish kerak.Uni ulchami juda kichik va massasi juda oz bulishi kerak. Unga ta’sir kiluvchi kuch F = m c G buladi. Bunda G = F / m c (3) maydon kuchlanganganligidir va u maydonning kuch xarakteristikasi bulib, xizmat kiladi. Birligi : N / kg. (2) ni e’tiborga olsak chikadi. Demak, maydon kuchlanganligi maydonni xosil kiluvchi jism massasi va shu jism bilan maydonning ayni bir nuktasigacha bulgan masofaga boglik kattalik ekan. Maydonni grafik tasvirlash uchun kuch chiziklari tushunchasi kiritiladi. Kuchlanganlik vektori G - urinma bulgan chizik kuch chizigi deyiladi. Biror moddiy nuktaning gravitatsion maydonini kuch chiziklari shu nukta tomon radial tugri chizik buladi. Kuchlanganlik G vektori radius buylab maydon markazi tomon yunalgan maydon markaziy maydon deyiladi. Agar maydon bir necha jismlar tomonidan yuzaga keltirilgan bulsa superpozitsiya printsipi urinli bulishi kerak Tortishish maydonining yana bir xarakteristikasi potentsialdir. Buni tushunish uchun gravitatsion maydonda jismni kuchirishda bajarilgan ishni topish kerak. Aytaylik m moddiy nukta kuzgalmas M jismdan ularni birlashtiruvchi tugri chizik buylab uzoыlashayotgan yoki yakinlashayotgan bulsin. U xolda juda kichik dr kuchishda tortishish maydonining bajargan ishi markaziy kuch tomonidan bajarilib bu kuch radial yunalishga ega. SHuning uchun Bundan kurinadiki tortishish kuchlari konservativ kuchlar bulib, jismni tortishish kuchi maydonida kuchirishda bajarilgan ish jismning potentsial energiyasini kamayishiga teng bular ekan. W p = - γ • M m / r (5) deb belgilandi. Demak, Yerni tortish maydonida jismni kuchirishda bajarilgan ish yulni uzunligiga va shakliga boglik bulmay balki Yer bilan jismni bir biriga nisbatan egallangan xolatiga boglik yaxni potentsial energiya kurinishida buladi. Bunda (J/kg) (6) Kuchlanganlik maydonni kuch xarakteristikasi, potentsial esa energetik xarakteristikasi ekan. Ular orasidagi boglanishni topaylik. Maydon markazidan r uzoklikdagi m jismni dr ga siljitish uchun F • dr ish bajariladi. Bu ish jismni potentsial energiyasini - d W p ga uzgartadi. Yoki potentsial bir xil bulgan nuktalar ekvipotentsial sirtlarni xosil kiladilar G = - grad φ potentsial gradientidir 6-ilova. . Sun’iy kosmik jismlar - yuldoshlar, sayyoralar, yulduzlarni uchirish uchun ularga kosmik tezliklar berish kerak. Ular 3 xil buladi. 1.Birinchi kosmik tezlik. Jism Yer yakinida doiraviy orbita buylab harakatlanishi yaxni cunxiy yuldosh bulib kolishi uchun (Erdan uncha baland bulmaganda r ≈ R o ) Agar tezlik V 1 dan sal katta bulsa jism elliptik orbita buyicha harakatlanadi. 2. Ikkinchi kosmik tezlik. Jism Yer tortish doirasidan chikib sunxiy sayyoraga aylanishi uchun unga Yerdan cheksizlikka siljish ishiga teng kinetik energiya berish kerak bunday tezlikda jism parabolik orbita buyicha harakatlanib Yer tortish doirasidan chikib ketadi. 3.Uchinchi kosmik tezlik. Jism Yer sirtida uchirish paytidagi uning kinetik energiyasi kamida uni Yerning ta’sir doirasidan chikarish uchun zarur buladigan energiya bilan mazkur nuktadan Quyosh atrofidagi parabola buylab harakatlanishi uchun zarur bulgan energiya yigindisiga teng bulishi zarur bundan bu uchinchi kosmik tezlik deb ataladi. Bunday tezlikka ega bulgan jism fakat Yerning tortish kuchinigina emas, balki Quyoshning tortishini yengib, Quyosh sistemasi doirasidan yulduzlararo fazoga chikib ketadi. 7-ilova. Ekvivalentlik printsipi. SHunday kilib massa ikkita xar xil konunlarda uchraydi : F = ma va Birinchi xolda u jismni inertlik xossalarini, ikkinchi xolda esa tortishish xossalarini xarakterlaydi. SHu sababli min va mgrav lar xar xilmi degan savol tugilishi tabiiydir. Bunga fakat tajriba javob beradi. Jismlarni erkin tushishini kuraylik maxlumki, Yerga yakin jismlar kuch bilan tortiladilar. Va shuni natijasida tezlanish oladi : Tajriba xamma jismlar uchun a bir xil bulishini kursatadi. γ • M / R o 2 Kupaytma doimiydir. Bundan m gr / m in nisbat xamma jismlar uchun bir xil buladi degan xulosaga olib keladi. Etvesh (1887), Dikke (1964), Braginskiy va Panov (1971) tajribalari yukoridagi fikrni tasdikladi : Demak m grav = m in . Bu fikr fanda ekvivalentlik printsipi deb nom olgan. Nazorat uchun savollar. 1. Geotsentrik sistemalarni tushuntiring ? 2. Geliosentrik sistemalarni tushuntiring ? 3. Kepler konunlarining ta’riflang. 4. Olam tortilish konuni qanday? 5. Tortishish doimiysining ma’nosi qanday? 6. Maydon kuchlanganligi nima? 7. Maydon potentsiali nima? Birligi qanday ? 8. Potentsial gradienti deb nimaga aytiladi ? 9. Kosmik tezliklarni tushuntiring . 10. Ekvivalentlik printsipini tushuntiring. 8-ilova «Qanday» organayzerini to’ldiring Muhim muammoning yechimini topishga yordam beradi va “Qanday” savoli orqali muammo hal qilinadi. Qanday? Qanday Qanday? Qanday? Qanday? Qanday? Qanday? Qanday? Qanday? Qanday? 13-mavzu: Ishqalanish kuchlari. 13.1. Ma’ruza mashg’ulotining o’qitish texnologiyasi Vaqti – 2 soat Talabalar soni: 45-50 nafar O’quv mashg’ulotining shakli Kirish, vizual ma’ruza Ma’ruza mashg’ulotining rejasi 1.Ishqalanish kuchlari. 2.Sirpanish ishqalanish. Бутун олам тортишиш қонунини аҳамияти қандай? 3.Dumalanish ishqalanish. 4.Qovushqoq muhitlardagi ishqalanish. O’quv mashg’ulotining maqsadi: Talabalarga ishqalanish kuchlari va ularning turlari hamda ularning ahamiyati to’g’risida mukammal bilim berishdir. Pedagogik vazifalar: -Ishqalanish kuchlari bilan tanishtirish. -Tinchlikdagi va sirpanish ishqalanish haqida bilim berish. -Dumalanish ishqalanish to’g’risida batafsil ma’lumot berish. -Qovushqoq muhitlardagi ishqalanish bilan tanishtirish. O’quv faoliyatining natijalari: Talaba: -Ishqalanish kuchlari bilan tanishish. -Tinchlikdagi va sirpanish ishqalanish haqida kengroq bilim olish. -Dumalanish ishqalanish to’g’risida batafsil ma’lumotga ega bo’lish. -Qovushqoq muhitlardagi ishqalanish bilan chuqurroq tanishtish. O’qitish uslubi va texnikasi Vizual ma’ruza, blits-so’rov, bayon qilish, “FSMU” texnikasi O’qitish vositalari Ma’ruzalar matni, proektor, lar, grafik, organayzerlar. O’qitish shakli Jamoa, guruh va juftlikda ishlash. O’qitish shart-sharoiti Proektor, ‘kompyuter bilan jihozlangan auditoriya 13.2.Ma’ruza mashg’ulotining texnologik xaritasi Bosqichlar, vaqti Faoliyat mazmuni O’qituvchi talaba 1-bosqich. Kirish (10 min). 1.1.Mavzu, reja, uning maqsadi va o’quv faoliyatining natijalari ma’lum qilinadi (1- ilova). 1.1. Eshitadi, yozib oladi. 2-bosqich. Asosiy (60 min.) 2.1. Talabalar e’tiborini jalb etish va bilim darajalarini aniqlash uchun tez kor savol-javob o’tkazadi (2 -ilova) 2.2. O’qituvchi vizual materiallardan foydalangan holda ma’ruzani bayon etadi(3-,4-,5-,6-ilovalar) 2.3. Talabalarga mavzuning asosiy tushunchalariga e’tibor qilishni va yozib olishlarini ta’kidlaydi. 2.1Eshitadi. O’ylay di, javob beradi. Javob beradi va to’g’ rijavobni eshitadi 2.2.Ilovada beril gan ma’lumotlarni asosiy joylarini yozib oladilar. 2.3.E’tibor qaratadi, yozib ola di. 3-bosqich. Yakuniy (10 min.) 3.1. Mavzuga yakun yasaydi va talabalar e’tiborini asosiy masalalarga qaratadi. 3.2.Mustaqil ish uchun ishqalanish kuchlarin fan va tenikada tutgan o’rnini o’rganib kelish vazifa qilib beradi, baholaydi.(7-ilova) 3.1. Eshitadi, aniqlashtiradi. 3.2.Topshiriqni yozib oladi, baholar bilan tanishadi. Vizual materiallar 1-ilova. Mavzu: Ishqalanish kuchlari. Reja: 1.Ishqalanish kuchlari. 2.Sirpanish ishqalanish. 3.Dumalanish ishqalanish. 4.Qovushqoq muhitlardagi ishqalanish Darsning maqsadi: Talabalarga ishqalanish kuchlari va ularning turlari hamda ularning ahamiyati to’g’risida mukammal bilim berishdir. O’quv faoliyatining natijalari: -Ishqalanish kuchlari bilan tanishish. -Tinchlikdagi va sirpanish ishqalanish haqida kengroq bilim olish. -Dumalanish ishqalanish to’g’risida batafsil ma’lumotga ega bo’lish. -Qovushqoq muhitlardagi ishqalanish bilan chuqurroq tanishtish. 2-ilova. 1. Ishkalanish nima? 2. Kuruk yoki tashki ishkalanish deb nimaga aytiladi ? 3. Ichki ishkalanish deb nimaga aytiladi ? 4. Ishkalanish koeffitsienti deb nimaga aytiladi ? 5. Dumanalishdagi ishkalanish qanday buladi? 3-ilova. Tajribadan kurinadiki, gorizontal yuzada harakatlanuvchi xar qanday jism unga boshka kuchlar ta’sir kilmasa xam vaqt utishi bilan uz harakatini sekinlashtiradi va (Galiley ishlari) oxiri tuxtaydi. Buni sababi jismni harakatlanishiga tuskinlik kiluvchi qandaydir boshka kuchni mavjudligidir. Bu kuchni ishkalanish kuchi deb ataladi. Mazmun jixatdan bu kuch karshilik kuchi bulib jismni siljish yunalishiga nisbatan karama-karshi va ishkalanuvchi sirtga urinma yunalgandir (gadir-budirliklar F ishk yuzaga keltiradi). Ishkalanishni tashki (kuruk) va ichki (suyuk yoki kovushok) turlarga bulishadi. Ishkalanish qanday turda bulishidan kat’iy nazar uni yuzaga kelishi mexanik energiyani issiklik energiyasiga aylanishi bilan kuzatiladi. 1. Tashki ishkalanish (TI). TI ikkita tegib turuvchi jismlarni bir-biriga nisbatan siljishi protsessida yuzaga keladi. TI uzi ikki kurinishda buladi. A) tinchlikdagi ishkalanish. B) sirpanishdagi va dumalanishdagi ishkalanish 4-ilova. Agar tegib turuvchi jismlar bir-biriga nisbatan kuzgolmas bulsa tinch ishkalanish, bir-biriga nisbatan siljiyotgan bulsa, sirpanishdagi ishkalanish deyiladi. Umuman tashki ishkalanish qanday kurinishda bulmasin u bir-biriga tegib turuvchi sirtlarni makro va mikro gadir- budirliklari natijasidir. Ma’lumki, xar qanday sirt mutlok sillik emas, mutlok sillik bulgan takdirda ishkalanish molekulalararo tortishish kuchlari ta’sirida yuzaga keladi. Ishkalanish konunlarini chikarish uchun Amonton va Kulon (frantsuz olimlari) taklif kilgan usuldan foydalanamiz. Biron gorizontal sirtga N normal ogirlikka ega bulgan brusokni kuyamiz(tribometr). Brusokka F kuch kuyilsin. Uni mikdori F ishk dan kup bulganda jism harakatga keladi. Brusok sirt ustida tekis harakatga kelgan paytda F = - F ishk buladi. Tajribalarda aniklanishicha F ishk brusokning normalь bosim kuchi N ga tugri proportsional bular ekan F ishk = k • N (1) K - ishkalanuvchi sirtlarning xossalariga boglik bulgan koeffitsient. Uni kiymatini topaylik. Buning uchun burchak kiyalikli tekislikda turgan brusokni kuraylik. Unga ta’sir etuvchi kuchlar shaklda kursatildi. R ogirlik kuchining tangentsial tashkil etuvchisi F kuchi F ishk dan katta yoki teng bulganda brusok (jism) harakatga keladi. SHakldan F = p • sin φ va N = p • cos φ SHuning uchun (1) ni Demak, ishkalanish koeffitsienti kiya tekislikka joylashgan jism harakatlana boshlagan momentga tugri keluvchi burchakning tangensiga son jixatdan teng kattalik ekan. Tabiatda va texnikada ishkalanish katta rol uynaydi. Ishkalanish sababli transport harakatlanadi, mix devorda turadi va x.k. Ayrim xollarda ishkalanish zarar xam keltiradi. Bunda uni kamaytirish kerak, masalan, yoglash kerak. 5-ilova. Sirpanishdagi ishkalanishni tubdan kamaytirish uchun dumalanish - ishkalanishiga utish kerak. Bunda ishkalanish kuchi bilan aniklanadi. Dumalanish ishkalanishi koeffitsienti sirpanishdagiga nisbatan bir necha un marta kichikdir. Ishkalanish koeffitsienti ishkalanuvchi sirtlarning kattaligiga, yukning ogirligiga boglik bulmaydi, ammo sirpanuvchi yukning tezligiga sust bulsada boglik. Tekis harakatda F=F ishk dedik. Agar muvozanat bulmasa harakat tezlanishli buladi. Grafikda shu ikkala xol xam kursatildi. Tinch xoldagi ishkalanish kuchi 0 dan F gacha kiymatni kabul kilishi mumkin. Tezlik ortishi bilan sirpanishdagi ishkalanish kuchi dastlab kamaya boradi, sungra ortadi. Agar sirtlar maxsus silliklansa F ishk tezlikka amalda boglik bulmaydi va egri chizik tugri chizik kurinishida buladi. (Grafikda punktir chizik bilan tasvirlandi) Download 5.66 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling