Umumiy ma'lumoti tayyori. Doc

Ishni bajarish tartibi: 

1.  EXMni elektr tarmoqqa ulang va ishga tushiring. 

2.  Qbasic.exe fayilini ochib, magnit.bas dasturini ishga tushuring. 

3.  shift+

3

F

 ni bosing. 

4.  ekranda mashiqlar ketma-ketligi (menyu)paydo bo’ladi. 

5.  Menyuda bajarilishi zarur mashiq tartib raqami tanlanib bosiladi. 

 

1-  mashiq 

1.  Bunda ekranda ixtiyoriy o’zgarmas “

J

” tezlik bilan harakat qilayotgan electron 

traektoriyasi kuzatiladi (B=canst, E=canst). 

2.  Klavyaturadagi ixtiyoriy tugmani bosib asosiy menyuga o’ting. 

3.  2-mashiqqa o’tish uchun 2raqamini bosing.      

   

2-  mashiq 

1.  Tezliklar  qiymatlali  berilgan  jadvaldan  (magnit  maydon  o’zgarmas  bo’lgan  xol 

uchun ) ixtiyoriy tezlikni tanlang. 

2.  Bunda  EXM  manitorida  doimiy  magnit  maydon  induktsiya  vektori  (

B

r

)  ga  tik 

yo’nalishda  ma’lum  bir  tezlik  bilan  tushayotgan  elektronning  xarakat 

traektoriyasi (aylana ) kuzatiladi 

3.  Boshlang’ich tezliklar xar xil qiymatlar berib  traektoriya radiusining o’zgarishini 

kuzating. 

4.  Radius  qiymatlarini  manitorda  koordinata  o’klaridan  foydalanib  toping.   

 

3-  mashiq 

Asosiy menyuda 3 raqamini bosib 3-mashiqga o’ting 

1.O’zgarmas  boshlang’ich  tezlikda  (

J

=canst)traektoriya  radiusining  o’zgarishining 

magnit  maydon  induktsiya  vektori  (

B

r

)  bog’liqligini  aniqlang.Traektoriya  radiusini 

aniqlang. 

 

4-  mashiq 

1.2,3-mashiqlardan  aylana  radiusi  eng  katta,  magnit  maydon    induktsiya  eng                                                                                                                                                                                                      

kichik bo’lgan xolni(traektoriya tanlang) 

    2.Magnit  induktsiya  vektori  (B)ni  va  boshlang’ich  tezlik  (

J

)  ni  doimiy  saqlagan                                              

xolda  elektr maydon kuchlanganligini (E) oshirib borib traektoriya  

    o’zgarishini kuzating. 

3.Ekranda  to’g’ri  chiziqli  traektoriyaning  paydo  bo’lishi  elektronga  ta’sir  qiluvchi      

kuchlar tenglashganida darak beradi. 

                        

J

×

×

=

×

B

e

E

e

    bundan   

B

E

×

=

J

  ekan. 

 4. 

B

E

×

=

J

    tenglikdan “

J

” ni topib (6) tenglamaga qo’yilsa (

m

e

)ni topish uchun  

ishchi formula xosil bo’ladi:    

m

e

=

2

RB

E

   

PDF created with pdfFactory trial version 

www.pdffactory.com

---

5.  Ishchi  formulaga  ekrandan  o’lchab  olingan  E= 

4

10

24

.

6

×

 

m

V

  xamda  2-  va3-

mashqlardan  aniqlangan  electron  radiusining  (

3

10

57

-

×

  ),  magnit  induktsiya 

vektorining  (

Tl

3

10

5

.

2

-

×

)    qiymatlarini    qo’yib  elektronning    solishtirma  zaryadi 

(

m

e

)ni toping va uni adabiyotlarda ma’lum bo’lga qiymati bilan solishtiring .