Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 5-sinfi uchun darslik

1. Chorvachilikni rivojlantirish uchun uni mexanizatsiyalashtirish 
haqida nimalarni ayta olasiz?
2. Fermalarda aralashma ozuqa mahsulotlari tayyorlash haqida aytib 
bering.
3. Sog‘ishning nechta usuli mavjud?
4. Sigirni mashina bilan sog‘ish uchun qancha vaqt belgilangan?
5. Qishloq xo‘jaligi uchun suvning ahamiyati haqida aytib bering.
6. Chorvachilikda qaysi suv manbalaridan foydalaniladi?
7. Suv qaysi yo‘l bilan tozalanadi va zararsizlantiriladi?
8. Organik o‘g‘itlardan qanday maqsadda foydalaniladi?

---

224
Chorvachilik fermalarida chorva mollarini 
parvarish qilish usullari
Chorva mollarining yaxshi o‘sishi va ularning mahsuldor-
ligini oshirishga tashqi muhit katta ta’sir qiladi.
Chorvachilikni rivojlantirishda iqlim, shu joyning o‘ziga xos 
sharoitlari hal qiluvchi rol o‘ynaydi. Iqlimning hayvonlarga 
ham, yem-xashak bazasiga ham ta’siri bo‘ladi. Molxonalarda-
gi havoning issiqligi, namlik darajasi, tarkibidagi gazlarning 
almashinuvi, molxonaning yoritilish darajasi qishloq xo‘jalik 
hayvonlariga ta’sir qiladi.
Harorat. Hayvonlar sovuqda qolsa, tanasidan issiqlik ajra-
lishi kuchayadi, uning o‘rnini to‘ldirish uchun esa organizm 
ko‘proq yem-xashak talab qiladi, bu holda oziqa modda ye-
tishmasa, mahsuldorlik kamayadi va sifat pasayadi. Shuning-
dek, hayvonlar sovuqda uzoq muddat qolib ketsa shamollaydi, 
kasallanadi, hatto nobud bo‘ladi. Hayvonlarning teri ostidagi 
yog‘ qatlami va terining qalin jun bilan qoplanganligi tanadan 
issiqlikning tarqalishiga va organizmga sovuqning ta’sir eti-
shiga yo‘l qo‘ymaydi, ammo haroratning normadan pasayishi 
ham hayvonga yomon ta’sir qiladi.
Namlik. Chorva mollari boqiladigan xonalarda ma’lum 
miqdorda namlik bo‘lishi kerak. Bu namlik haroratga va 
molxonadagi havoning almashinishiga bog‘liq bo‘ladi. Polda-
gi, suvdonlardagi va ho‘l yem-xashakdagi namning bug‘lanishi 
natijasida, molxonada havoning namligi ortadi. Shuningdek, 
hayvonlar nafas chiqarganda va terlaganda ham ko‘p miq-
dorda suv bug‘lanadi. Masalan, 400–500 kg keladigan sigir 
bir sutkada 8–12 kg namlikni bug‘lantirishi aniqlangan.
Molxonada namlikning ko‘p bo‘lishi ham, ortiqcha quruq 
bo‘lishi ham hayvonlarga yomon ta’sir qiladi. Sovuq, nam 
havoda hayvonlar issiqlikni ko‘p tarqatishi natijasida sovqo-

---

225
tadi va shamollab kasal bo‘ladi. Sovuq nam havo, ayniqsa, 
yosh hayvonlar uchun xavfli.
Molxona havosi haddan tashqari quruq bo‘lsa, mollarning 
tomog‘i qurib qoladi hamda chang ko‘payib kasallanishiga 
sababchi bo‘ladi.
Yorug‘lik. Molxonaga yorug‘lik yaxshi tushib turishi lo-
zim. Yorug‘ xonalarda mollar yem-xashakni yaxshi topib 
yeydi. Yorug‘lik tushib turadigan xonalarda parrandalar, otlar, 
qoramollar va cho‘chqalar yaxshi rivojlanadi. Lekin molxo-
naga kechasi lampalar yoqib qo‘yish mollarning yaxshi dam 
olishiga xalaqit beradi.