Umumiy pedagogika
Download 273.89 Kb. Pdf ko'rish
|
2 5368615674396542645
|
MUSTAQIL TA'LIM MAQSADI, MAZMUNI VA VAZIFALARI
- talabalarni "Umumiy pedagogika" fanining pedagogika tarixi bo'limi bo'yicha nazariy bilimlar mustahkamlash va umumlashtirish; - talabalarda fan asoslarini mustaqil o'zlashtirish ko'nikma va malakalarini shakllantirish; - talabalarning bilish faolligi, mustaqil ijodiy ish qobiliyatlari va kreativ ko'nikmalarini rivojlantirish; - talabalarda o'z-o'zini kasbiy rivojlantirish va takomillashtirish malakalarini qaror toptirishdan iborat. Mustaqil ta'lim mazmuni Mustaqil ta'lim mavzusi talabalar mustaqil o'rganadigan ma'ruza va seminar mashg'uloti mavzulalaridan iborat bo'ladi. Jumladan: "Avesto" asarida komil inson qiyofasining aks etishi, Kultegin, Bilga Hoqon, Tunyukuk bitiklarida ta'lim-tarbiya masalalarni o'ziga xos yoritilishi, Ahmad Yassaviy merosida pedagogik g'oyalarning o'rni, Abu Rayhon Beruniyning ilmiy merosining pedagogik ahamiyati, Mahmud Qoshg'ariyning ijtimoiy tarbiyaga munosabati, Umar Hayyomning ijodiy merosining falsafiy-pedagogik tavsifi, Amir Temurning ma'naviy-axloqiy, ma'rifiy masalalarga yondashuvi, Zahiriddin Muhammad Boburning ma'naviy-ma'rifiy qarashlari, Komil inson va uni tarbiyalash masalasi Alisher Navoiy talqinida, Husayin Voiz Koshifiyning axloqiy qarashlari, Muhammad Sodiq Qoshg'ariy tomonidan umumlashtirilgan odob-axloq kodeksi, Jahon Otin Uvaysiy va Anbar Otinlarning qizlar maktabi, Yangi usul maktablarining ta'lim taraqqiyotidagi o'rni, Munavvar Qori Abdurashidxon о'g'lining ta'lim-tarbiya sohasidagi xizmatlari, XX asrning 70-80 yillarida O'zbekistonda xalq ta'limi, Mustaqillik va ta'lim tizimidagi islohatlar, O'zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti I.A.Karimovning "Yuksak ma'naviyat - yengilmas kuch" asarida ma'naviy tarbiya masalalari, Qadimgi Sparta va Afina maktablari tajribasi, Iogann Genrix Pestalosining ta'lim-tarbiya, maktab - maorif tizimiga qo'shgan hissasi, Iogann Fridrix Gerbartning pedagogik qarashlari, Fransiya davlatida ta'lim tizimi. Mustaqil ta'lim talabalarning nazariy bilimlarini mustahkamlashga mavzularni tushunishg qobiliyatini maksimal darajada rivojlanishiga, umumiy dunyoqarashlini kengaytirishga yordam beradi. Mutaxassislar tayyorlash tizimini tubdan qayta qurishda, o'quv-tarbiya jarayonining ahamiyatini oshirishda talabalarning mustaqil ishlari muhim o'rin egallaydi. Tahlillar shuni ko'rsatadiki, mustaqil ishlar deganda shunday o'quv faoliyati tushuniladiki, unda bilimlar egallanishi bilan birga, ko'nikmalar shakllantirish ham mustaqil tashkil etilishi ta'minlanadi. Bu esa amaliyotda xususiy- didaktik maqsadiarga bog'liq ravishda 4 ta mustaqil ish tipida amalga oshadi. Mustaqil ishlar xususiy-didaktik maqsadining birinchi turi - bu sirtdan qaraganda faoliyatning algoritmi ma'lumotlari va vazifalar sharoitidan iborat, ya'ni dastlabki bilimlarning (bilimlarning birinchi bosqichi) shakllanishi omillari asosida talabalarda shakllanadigan va ulardan talab qilinadigan malakalarni aniqlashdir. Bu maqsadga yetish uchun talabalar tomonidan idrok qilinadigan vazifalarni yechish zarurligi ko'zda tutiladi. Mustaqil ishlar xususiy-didaktik maqsadining ikkinchi tipi
bilimlarning ikkinchi bosqichini bajarishga qaratilgan bilimlar shakllanadi. Mustaqil ishlarning ikkinchi tipi barcha turlarining umumiy tavsifnomasi shundaki, bunday ishlarda vazifalarning hal qilinish g'oyasi (tamoyili) e'lon qilinadi, talabalardan ushbu g'oyani (tamoyilni) rivojlantirib, konkret sharoitga tatbiq etish usul va usullari talab qilinadi. Mustaqil ishlar xususiy-didaktik maqsadining uchinchi tipi talabalarda uchinchi bosqich - tipik bo'lmagan vazifalarni bajarish chog'ida shakllanadigan bilimlardan iboratdir. Bu maqsadga talabalardan o'rganilayotgan ob'ektdagi o'zgarishlar sabablarining algoritm asoslarini tuzishni talab qiladigan bilish (idrok qilish) masalalarini yechish jarayonida erishish mumkin. Mustaqil ishlar xususiy-didaktik maqsadining to'rtinchi tipi ijodiy faoliyatga omillar yaratishdir. Bunday ishlarni bajarishdagi talabalarning bilish faolligi shundan iboratki, bunda talabalar muhokama qilinayotgan ob'ekt mohiyatiga tobora chuqur kirib boradi, zarur bo'lgan yangi, oldindan noma'lum bo'lgan g'oyalarni topish va yangi axborotlarni yuzaga keltirish tamoyillarini hal qilish uchun zarur bo'lgan yangi aloqalar munosabatlarni o'rnatadi. Bunda talaba vazifalarni bajarishning har bir bosqichida o'zi yaratishi lozim bo'lgan, uning uchun yangi bo'lgan harakatlar mohiyati, u yoki bu axborot xarakteri ustida bosh qotirishga majbur bo'ladi. Pedagogikaga oid adabiyotlarda mustaqil ishlarning quyidagi turlari qayd qilinadi: namunalar bo 'yicha mustaqil ishlar; rekonslruktiv-variativ; evristik (qisman, ijodiy); ijodiy tadqiqot. Namunalar bo'yicha mustaqil ishlar tipik vazifalarni, turli mashqlarni
Rekonstruktiv-variativ mustaqil ishlar nafaqat bilimlarning amaliy tavsifnomasini, balki bilimlar tuzilmasini qayta ishlab chiqishni, masala, muammoni yechishda mavjud bilimlarni jalb qilishni ko'zda tutadi. Evristik mustaqil ishlar lektsiya, laboratoriya, amaliy mashg'ulotlar, seminarlarda qo'yilgan ayrim masala, muammolarni hal qilish bilan bog'liqdir. Tadqiqiy mustaqil ishlar tadqiqot muammosini ko'ra olish malakasini, uni mustaqil ifodalay olish, farazni belgilab olish, muammoning hal qilinish rejasini ishlab chiqish, uni hal qilishni mo'ljallaydi. Ijodiy tadqiqot ishlari. Bunday ishlarda vazifa muammoli vaziyatning yuzaga kelishini taqozo qiladigan sharoit yaratishdan iborat bo'ladi. Talaba o'z faoliyatida tayyor namunalardan ozod bo'lgan holda masalaning hal qilinish yo'llarini qidiradi, tadqiq qiladi. Bunday ishlar sirasiga eksperiment qo'yish, jihozlar, maketlar va dastgohlarni loyihalash bilan bog'liq bo'lgan vazifalar kiradi. SHunday qilib, mustaqil ishlar o'qitishning eng muhim metodi bo'lib, unda talabalar mashg'ulotlarga tayyorlanish, olingan bilim, malaka va ko'nikmalarni mustahkamlash jarayonida ularning individual faolligi oshadi. Mustaqil ishlarni samarali tashkil etishning asosiy shartlari quyidagilardan iborat: mustaqil ishlarning ilmiyligi, uning tadqiqiy xarakteri; mustaqil ravishda о 'z bilimlarini yanada oshirib borishga bo 'Igan ehtiyojning shakllanishi; mustaqil ishlar vazifalarini individuallashtirish; mustaqil ishlarni tashkil etishga metodik rahbarlik qilish. Mustaqil ta'lim jarayoni uning aniq shakli, metodlari va usullarini qamrab olishi shart. Mustaqil ta'limning asosiy metodi adabiyotlar ustida individual ishlashdir. Bu metod axborotlar oqimida eng muhim axborotni topish, unga to'g'ri baho berish, ushbu axborotdan o'zining kasbiy faoliyatida foydalanish malakasini shakllantiradi. Qo'lga kiritilgan axborotlar asosida mustaqil mashq qilish metodlaridan foydalanish imkonini beradi. Bu metoddan foydalanish amaliy faoliyatida zarur bo'ladigan sifat ko'rsatkichlarini ta'minlaydi. SHuningdek, mustaqil ta'limga amaliy ahamiyatga molik bo'lgan vazifalarni bajarish va audiovizual uskunalar bilan ishlash ham kiradi.
Mustaqil ta’lim mazmuni ma’ruza va seminar mashg’ulotlari mavzulari asosida shakllantiriladi. Biroq mustаqil ta’lim ko’proq ma’ruza va seminar mashg’ulotlarida o’rganilmagan masalalarni o’z ichiga qamrab oladi. Mustaqil ta’lim asosida o’qib- o’rganilgan masalalar fan bo’yicha oraliq va yakuniy nazorat ishlari savollarida o’z aksini topadi.
1.
“Аvesto”da ta’lim-tarbiyaga oid fikrlar. H.Homidovning “Avesto fayzlari”kitobini o’qib, annotatsiya yozish. Adabiyot: Ҳ.Ҳамидов. “Авесто” файзлари. – Т.: А.Қодирий номидаги Халқ мероси нашриёти, 2001. 2 2.
Imom Al-Buxoriyning pedagogik g’oyalari. Abu АbdullohibnIsmoilal-Buxoriyning“Аl-adab аl-mufrad”kitobidan 20 ta hadisni ko’chirib yozish.
муфрат. – Т.:Ўзбекистон, 1990. 2 3.
Abu Аbdulloh Muhammad ibn Muso al-Xorazmiyning didaktik g’oyalari. “O’zbek pedagogikasi antologiyasi”ning 62-77 -betlarini o’qib, konspekt yozish.
2 4 Abu Rayhon Beruniyning pedagogik qarashlari. “O’zbek pedagogikasi antologiyasi”ning 118-132- betlarini o’qib, konspekt yozish.
2 5. Аhmаd Yassаviyning pеdаgоgik g’оyalаri. Аhmаd Yassаviy “Hikmаtlаr”ini o’qib, tahlil etish. Аdаbiyot: Ўзбек педагогикаси антологияси. – T.: Ўқитувчи, 1995. 2 6. Umar Hayyomning ta’lim-tarbiyaga oid fikrlari. Umar Hayyom ruboiylarini o’qib tahlil etish. Adabiyot: Хайём Умар. Рубоийлар. – Т., 1991. 2 7. Amir Temur o’gitlarining tarbiyaviy ahamiyati. “Amir Temur o’gitlari” kitobini o’qib, konspekt qilish. Adabiyot: Амир Темур ўгитлари.- Т.: Чўлпон, 1992. 2 8 Alisher Navoiyning pedagogik qarashlari. 2
“O’zbek pedagogikasi antologiyasi”ning 259-262- betlarini o’qib, konspekt yozish. Adabiyot: Ўзбек педагогикаси антологияси. – T.: Ўқитувчи, 1995. 9.
Munis Xorazmiyning “Savodi ta’lim” asarining didaktik ahamiyati. “O’zbek pedagogikasi antologiyasi”ning 333-341 betlarini o’qib, konspekt yozish.
2 10 Husаyin Vоiz Kоshifiyning аxlоqiy qаrаshlаri. R.Mаhmudоv “Dеgоnimni ulusqа mаrg’ub et....” asarini o’qib, Husayn Vоiz Kоshifiyning аxlоqiy qаrаshlаrini konspekt qilish.
O’zbеkistоn, 1992. 2 11
Muhаmmаd Sоdiq Qоshg’аriyning pedagogik qarashlari. “Yaxshi kishilаr оdоbi” asarini o’qib, annotatsiya yozish. Аdаbiyot: Muhаmmаd Sоdiq Qоshg’аriy. Yaxshi kishilаr оdоbi. – T.: Yangi аsr аvlоdi, 2002. 2 12 Anbar Otinning pedagogik fikrlari. “O’zbek pedagogikasi antologiyasi”ning 416-429 betlarini o’qib, konspekt yozish. Adabiyot: Ўзбек педагогикаси антологияси. – T.: Ўқитувчи, 1995. 2 13. Munаvvаr Qоri Аbdurаshidxоnovning pedagogik qarashlari. “Pedagogika tarixidan xrestomatiya”ni, o’qib, Munavvar Qori Abdurashidxonovning pedagogik qarashlarini konspekt qilish.
O’qituvchi, 1993. 2 14.
Jaloliddin Davoniyning ta’limiy-axloqiy qarashlari “Pedagogika tarixidan xrestomatiya”ni, o’qib, konspekt qilish. Adabiyot: Hasanboyeva O. Pedagogika tarixidan xrestomatiya. – T.: O’qituvchi, 1993. 2 15 Qadimgi Sharq donishmandlari tarbiya haqida “O’zbek pedagogikasi antologiyasi”ni o’qib, konspekt yozish. Adabiyot: Ўзбек педагогикаси антологияси. – T.: Ўқитувчи, 1995 2 16 Qadimgi Sparta va Afina maktablarida ta’lim-tarbiya. “Pedagogika tarixi”kitobining 386-398 betlarini o’qib, konspekt qilish. Adabiyot: Хошимов.К, Нишонова С. ва бошқалар. Педагогика тарихи.Т: Ўқитувчи, 1996. 2 17
Iogann Genrix Pestalotstsining pedagogik g’oyalari. “Pedagogika tarixidan xrestomatiya” kitobining 90-93 betlarini o’qib, konspekt qilish.
O’qituvchi, 1993. 2 18. Yan Amos Komenskiyning pedagogik g’oyalari. “Buyuk didaktika” kitobini o’qib, annotatsiya yozish. 2
Adabiyot: Коменский Я.А. Буюк дидактика. – Т.: Ўқитувчи, 1975. 19.
K.D.Ushinskiyning pedagogik g’oyalari. “Pedagogika tarixidan xrestomatiya” kitobining 93-98 betlarini o’qib, konspekt qilish.
O’qituvchi, 1993. 2 20. AQSh, Yaponiya, Germaniya davlatlari ta’lim tizimi. “Xorijda ta’lim”kitobini o’qib, tezis tayyorlash. Adabiyot: Ж.Йўлдошев. Хорижда таълим. – Т.: Шарқ, 1999. 2
Jami: 40 soat
Mustaqil ta’lim mavzularining har biriga 5 ball ajratiladi. Mustaqil ishlarni baholash mezonlari Baholash mezonlari Ballar Mavzuning mohiyati, nazariy asoslari aniq va tizimli yoritilgan, mavzuning dolzarbligi talabaning mustaqil qarashlari, zamonaviy adabiyotlar, internet manbalari asosida tahlil etilgan, ijodiy yondashilgan xollarda 5 ball
Mustaqil ish mavzusi dolzarb yo’nalishda tanlangan, uning mazmuni to’liq yoritib berilgan, ammo talabaning mustaqil fikrlari va qarashlari bilan boyitilmagan xollarda 4 ball Mustaqil ish mavzusining mohiyati talab darajasida yoritilmagan, zaruriy adabiyotlar bilan ishlanmagan, mavzuning asosiy tushunchalariga izohlar keltirilmagan xollarda 3 ball
Mustaqil ish mavzusi talab darajasida tayyorlanmagan va plagiyatlikka yo’l qo’yilgan xollarda 2 ball
1. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyevning mamlakatimizni 2016- yilda ijtimoiy- iqtisodiy rivojlantirishning asosiy yakunlari va 2017-yilga mo’ljallangan iqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor yo’nalishlariga bag’ishlangan VazirlarMahkamasining kengaytirilgan majlisidagi ma’ruzasi materiallari 2. “Yoshlarga oid davlat siyosati to’g’risida”gi Qonun 2016-yil 14- sentabr 3. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyevning 2016-yil O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi qabul qilinganining 24-yilligiga bag’ishlangan ma’ruzasi materiallari 4. Hashimov K., Nishonova S. Pedagogika tarixi / Дарслик. – Tошкент: “Istiglol” нашриёти, 2005.
5. Nishonova S. Komil inson tarbiyasi. – Tошкент: “Istiglol” нашриёти, 2004. 6. Авлоний Абдулла. Туркий гулистон ёхуд ахлоқ. – Тошкент: Ўқитувчи 1993. 7. Ахмедова М.Э Ниёзов Г. “Педагогика тарихидан семинар машғулотлари” ўқув қўлланма Т:2011, Ношир нашриёти 157 б. 8. Кайковус. Қобуснома. – Тошкент: “Мерос” нашриёти, 1992. 9. Педагогика тарихидан хрестоматия / Тузувчи: О.Ҳасанбоева. – Тошкент: “Ўқитувчи”, 1990. 10. Ўзбек педагогикаси антологияси / Тузувчилар: К.Ҳошимов, С.Очил). – Тошкент: “Ўқитувчи”, 2010. 11. Форобий, Абу Наср. Фозил одамлар шаҳри. – Тошкент: Халқ мероси нашриёти, 1993. Elеktrоn tа’lim rеsurslаri 1. www. tdpu. uz 2. www. pedagog. uz 3. www. ziyonet. uz 4. www. edu. uz Download 273.89 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|