O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI 
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI 
 
 
NIZOMIY NOMIDAGI  TOShKENT DAVLAT PEDAGOGIKA 
UNIVERSITETI 
 
 
 
_____________________________________________________________ 
TA’LIMDA INNOVASION TEXNOLOGIYaLAR 
__________________________________________________________ 
 
 
 
«FIZIKA» FANIDAN 
TA’LIM TEXNOLOGIYaSI 
 
 
 
 
 
 
Toshkent-2014 
O.Radjapova,   M.Ataeva.Tillaboev A. «Fizika» fanidan ta’lim texnologiyasi.  – 
T. TDPU- 2012,   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
O’quv  uslubiy    majmuada  «Fizika»    fanini  o’qitish  bo’yicha    ta’lim 
texnologiyalari, ularni qo’llash bo’yicha uslubiy tavsiyalar bayon etilgan.  Ushbu 
tavsiyalar  didaktik  tamoyillar,  ma’ruza  va  amaliy  mashg’ulot,  laboratoriya   
mashg’ulotlari  texnologiyalarini  ishlab  chiqish  usul  va  vositalari,  ularning  
muhim  belgilaridan  iborat  ta’limni  texnologiyalash  qoidalarini  hisobga    olgan 
holda loyihalashtirilgan. 

 
 
2 
 
 
                                                   K I R I Sh 
         «Fizika» 
fanidan  ta’lim  texnologiyasi  «Pedagogik  oliy  ta’lim  
muassasalarida  ma’ruza  va  amaliy  mashg’ulot,laboratoriya  mashg’ulotlarni 
o’qitish texnologiyasi» o’quv qo’llanmasida bayon etilgan dars mashg’ulotlarida  
yangi    texnologiyalarni  qo’llash  qonun-qoidalariga  tayangan  holda  ishlab 
chiqilgan.          Talabalarga  bilim  berishda  zamonaviy  ta’lim  texnologiyalarining 
ahamiyati  to’g’risida  so’z  borganda  Prezidentimiz  I.A.Karimovning  “O’quv 
jarayoniga  yangi  axborot  va  pedagogik  texnologiyalarni  keng  joriy  etish, 
bolalarimizni komil insonlar etib tarbiyalashda jonbozlik ko’rsatadigan o’qituvchi 
va  domlalarga  e’tiborimizni  yanada  oshirish,  qisqacha  aytganda,  ta’lim-tarbiya 
tizimini sifat jihatidan butunlay yangi  bosqichga ko’tarish diqqatimiz markazida 
bo’lishi darkor”  [1]  degan so’zlarini  ta’kidlash  o’rinlidir.  Bu masala  “Barkamol 
avlod    yili”  Davlat  dasturida  ham  asosiy  yo’nalishlardan  biri  sifatida  e’tirof 
etilgan. 
         Qo’llanmada    keltirilgan  ta’lim  texnologiyalarining  har  biri  o’zida  o’quv 
mashg’ulotini  o’tkazish  shart-sharoiti  to’g’risida  axborot  mater  iallarini, 
pedagogik maqsad, vazifa va ko’zlangan natijalarni, o’quv mashg’ulotning rejasi, 
o’qitishning  usul  va  vositalarini  mujas  samlashtirgan.  Shuningdek,  bu  o’quv 
mashg’ulotining  texnologik  kartasini,  ya’ni  o’qituvchi  va  o’quvchining  mazkur 
o’quv  mashg’ulotida  erishadigan  maqsadi  bo’yicha  hamkorlikdagi  faoliyatning 
bosqichma-bosqich ta’riflanishini ham o’z ichiga oladi. 
       Ishlanma  tarkibi kirish, ta’lim  texnologiyasining  konseptual  asoslari, har  bir 
mavzu  bo’yicha  ma’ruza  va  seminar  mashg’ulotlarida  o’qitish  texnologiyasidan 
iborat.  Ma’lumotlar  maksimal  darajada  umumlashtirilgan  va  tartibga  solingan. 
Ularni  o’zlashtirish  va  yodda  saqlab  qolishni  kuchaytirish  uchun  jadval  va 
chizmalardan  foydalanilgan.    Kirish    qismida  dastlab  «fizika  »  fanining 
dolzarbligi  va  ahamiyati,  mazkur  o’quv  fanining  tarkibiy  tuzilishi,  o’qitishning 
usul  va  vositalarini  tanlashda  tayanilgan  konseptual  fikrlar,  kommunikasiyalar, 
axborotlar  berilib,  so’ngra    loyihalashtirilgan,  o’qitish  texnologiyalari  taqdim 
qilingan. 
         To’qqiz turdagi ma’ruza mashg’ulotlari: kirish, tematik, muammoli, vizual–
ma’ruza,  binar  ma’ruza,  ma’ruza-munozara,  hamkorlikdagi  ma’ruza,  avvaldan 
rejalashtirilgan xatoli ma’ruza, sharhlovchi ma’ruza berilgan. 
        Amaliy va laboratoriya  mashg’ulotlarida muammoli,munozarali,  bilimlarni 
kengaytirish    va  chuqurlashtirishga  yo’naltirilgan  amaliy  mashg’ulotlar, 
ishbilarmonlik o’yinlariga asoslangan, aniq holatlarning yechimi bo’yicha amaliy 
mashg’ulotlar  o’tish texnologiyalari mavjud va h.k. 
         Hozirgi  kunda  jahon  tajribasidan  ko’rinib  turibdiki,  ta’lim  jarayoniga 
o’qitishning  yangi,  zamonaviy  usul  va  vositlari  kirib  kelmoqda  va  samarali 
foydalanilmoqda.  Jumladan,  Toshkent  davlat  pedagogika  universitetida  ham 
innovasion  va  zamonaviy  pedagogik  g’oyalar  amalga  oshirilmoqda:  o’qituvchi 

 
 
3 
bilim olishning yagona manbai bo’lib qolishi kerak emas, balki talabalar mustaqil 
ishlash  jarayonining  tashkilotchisi,  maslahatchisi,  o’quv  jarayonining  menejeri 
bo’lishi lozim. Ta’lim texnologiyasini ishlab chiqish asosida aynan shu g’oyalar 
yotadi. 
«FIZIKA» O’QUV FANI BO’YIChA TA’LIM  TEXNOLOGIYaSI 
1. «Fizika» fanining asosiy maqsad va vazifalari 
 Kirish 
 Kadrlar tayyorlash milliy dasturida belgilangan va zamon talablaridan kelib 
chiqqan  asosiy  muhim  vazifalaridan  biri  -  kasbiy,  tabiiy-ilmiy  va  texnika  ta’lim 
sohalarini  gumanitarlashtirish,bo’lajak  mutaxassislarning  ilmiy  dunyoqrashini 
shakllantirish, ijodiy taffakurini rivojlantirishdir.  
Bunday  vazifalarni  to’liq  amalga  oshirilishi    uchun  maqsadli  ravishda  
talabalarga  o’quv  rejadagi  majburiy  fanlar  va  bilimlar  bilan  bir  qatorda 
umuminsoniy  madaniy  qadriyatlarni,  ayniqsa,  kasb  va  kasbiy  mahoratga, 
kompetentlikka  tegishli  ko’pgina  tarixiy,  falsafiy,  iqtisodiy,  huquqiy  va  boshqa 
qo’shimcha  gumanitar  bilimlar  berish,  bu  bilimlarni  yoshlarning  ongiga 
singdirish kabi ta’limni gumanitarlashtirish bo’yicha ishlarni olib borish zarur.   
 
Ularni  amalga  oshirish,  tashkil  qilish  oson  va    bir  ma’noli  bo’lmaydi, 
chunki tabiiy ilm-fan va texnik mahorat, qadriyat va bilimlarni yuqoriga qo’ygan, 
oliy  darajada  deb  hisoblagan  insonlarni,  ayniqsa,  yoshlarni  gumanitar  bilim  va 
ma’lumotlarga qaratish va qiziqtirish mahsus uslubiy va pedagogik yondashishni 
talab etadi. 
Gumanitar  bilim  berishdagi  uslubiy  yondoshuvlar  tabiiy  fanlarda 
qo’llanadigan  yondoshuvdan  anchagina  farqlanadi.  Shuning  uchun,  ilmiy  tabiiy 
sohani  gumanitarlashtirishda    birini  biri    (gumanitar  va  tabiiy  bilim  turlarni) 
to’ldira  oluvchi  va  moslovchi  optimal  o’qitish  metodikasini  yaratish,  bir  paytda 
ham  gumanitar  ham  ilmiy  tabiiy  uslubiy  yondoshishni  talab  etuvchi    o’quv  fan 
imkoniyatlaridan foydalanish orqali samarali amalga oshiriladi.  
Fizika  o’z tarixini qadimiy zamonlardan boshlaydi va xozirgi paytgacha bu 
fanlar juda katta hajmli ma’lumotlarga ega.   
Kelajak  yoshlarimiz  ongida  tabiiy-ilmiy  dunyoqarashni  shakl  lantirish, 
o’zlikni  anglash,  milliy  qadriyatlarimizni  avaylash,    milliy  istiqlol  g’oya 
tuyg’usini  singdirish  maqsadida  asrlar  davomida  ilm  fanga  munosib  hissa 
qo’shgan  buyuk  shahslar  orasida  Sharq  allomalari,  Markaziy  Osiyo  olimlari, 
ayniqsa,  vatanimiz  olimlarning    o’rni  alohida  e’tiborga  loyiqdir.  Aynan  shuning 
uchun ular xaqida  ma’lumotlar o’rganiladi va ilmiy izlanishlari bilan bir qatorda 
ularning hayotiy faoliyalaridagi insoniylik fazilatlarini namoyish qiluvchi misollar 
keltiriladi.  
Buyuk  avlodlarimiz  bilan  bir  qatorda,  O’zbekistonda  fizika  va 
astronomiyasining  rivojlanishiga  hissa  qo’shgan  zamonaviy  olimlar  va  ularning 
ilmiy faoliyatlariga  aloxida urg’u beriladi.  
 

 
 
4 
 “Fizika” fani bo’yicha ma’ruza va laboratoriya mashg’ulotlarida ta’lim 
texnologiyalarini ishlab chiqishning konseptual asoslari 
         Ta’lim texnologiyasi insoniylik tamoyillariga tayanadi. Falsafa, pedagogika 
va psixologiyada  bu  yo’nalishning o’ziga xosligi talabaning individualligiga 
alohida e’tibor berish orqali namoyon bo’ladi.  Shulardan kelib chiqqan holda 
“fizika” kursining ta’lim texnologiyalarini   loyihalashtirishda quyidagi asosiy 
konseptual yondashuvlarga e’tibor berish kerak. 
Ta’limning  shaxsga  yo’naltirilganligi.  O’z  mohiyatiga    ko’ra,  bu    yo’nalish 
ta’lim  jarayonidagi  barcha  ishtirokchilarning  to’laqonli  rivojlanishini  ko’zda 
tutadi. Bu esa Davlat ta’lim standarti talablariga rioya qilgan holda o’quvchining 
intellektual  rivojlanishi  darajasiga  yo’naltirilib  qolmay,  uning  ruhiy-kasbiy  va 
shaxsiy xususiyatlarini hisobga olishni ham anglatadi. 
•  Tizimli  yondashuv.  Ta’lim  texnologiyasi  tizimning  barcha  belgilarini  o’zida 
mujassam  qilishi  zarur:  jarayonning  mantiqiyligi,  undagi  qismlarning  o’zaro 
aloqadorligi, yaxlitligi. 
• Amaliy yondashuv. Shaxsda ish yuritish xususiyatlarini shakllantirishga ta’lim 
jarayonini  yo’naltirish;  o’quvchi  faoliyatini  faollashtirish  va  intensivlashtirish, 
o’quv  jarayonida  uning  barcha    layoqati  va  imkoniyatlarini,  sinchkovligi  va 
tashabbuskorligini ishga solishni shart qilib qo’yadi. 
• Dialogik yondashuv. Ta’lim jarayonidagi ishtirokchi sub’ektlarning psixologik 
birligi  va  o’zaro  hamkorligini  yaratish  zaruratini  belgilaydi.  Natijada  esa, 
shaxsning ijodiy faolligi va taqdimot kuchayadi. 
•  Hamkorlikdagi  ta’limni  tashkil  etish.  Demokratiya,  tenglik,  sub’ektlar 
munosabatida  o’qituvchi  va  o’quvchining  tengligi,  maqsadini  va  faoliyat 
mazmunini birgalikda aniqlashni ko’zda tutadi. 
• Muammoli yondashuv. Ta’lim jarayonini muammoli holatlar orqali namoyish 
qilish  asosida  o’quvchi  bilan  birgalikdagi  hamkorlikni  faollashtirish  usullaridan 
biridir.  Bu  jarayonda  ilmiy  bilishning  ob’ektiv  ziddiyatlarini  aniqlash  va  ularni 
hal qilishning dialektik tafakkurni rivojlantirish va ularni amaliy faoliyatda ijodiy 
ravishda qo’llash ta’minlanadi. 
• Axborot berishning eng yangi vosita va usullaridan foydalanish, ya’ni o’quv 
jarayoniga kompyuter va axborot texnologiyalarini jalb qilish. 
Yuqoridagi konseptual yondashuv va “Optika” fanining tarkibi, mazmuni, o’quv 
axborot  hajmidan  kelib  chiqqan  holda  o’qitishning  quyidagi  usul  va  vositalari 
tanlab olindi. 
•  O’qitish  usullari  va  texnikasi:  muloqot,  keys  stadi,  muammoli  usul, 
o’rgatuvchi  o’yinlar,  “aqliy  hujum”,  insert,  “BBB”  (Bilaman,  bilmoqchiman, 
bildim),  “Birgalikda  o’rganamiz”,  pinbord,  ma’ruza  (kirish  ma’ruzasi,  vizual 
ma’ruza,  tematik,  ma’ruza-konferensiya,  aniq  holatlarni  yechish,  avvaldan 
rejalashtirilgan xatoli, sharhlovchi, yakuniy). 
• O’qitishni tashkil qilish shakllari: frontal, kollektiv, guruhiy, dialog va o’zaro 
hamkorlikka asoslangan. 

 
 
5 
•  O’qitish  vositalari:  odatdagi  o’qitish  vositalari  (darslik,  ma’ruza  matni, 
tayanch  konspekti,  kodoskop)dan  tashqari  grafik  organayzerlar,  kompyuter  va 
axborot texnologiyalari. 
•  O’zaro  aloqa  vositalari:  nazorat  natijalarining  tahlili  asosida  o’qitishning 
diagnostikasi (tashxisi). 
•  Boshqarishning  usuli  va  vositalari.  O’quv  mashg’ulotini  texnologik    xarita 
ko’rinishida  rejalashtirish  o’quv  mashg’ulotining  bosqichlarini  belgilab, 
qo’yilgan  maqsadga  erishishda  o’quvchi  va  o’qituvchining  hamkorlikdagi 
faoliyatini talabalarning auditoriyadan tashqari mustaqil ishlarini 
aniqlab beradi. 
• Monitoring va baholash. O’quv mashg’uloti va butun kurs davomida o’qitish 
natijalarini  kuzatib  borish,  o’quvchi  faoliyatini  har  bir  mashg’ulot  va  yil 
davomida reyting asosida baholash. 
Ma’ruza mashg’ulotini tashkil etishning shakl va xususiyatlari: 
№  Ma’ruza shakllari 
O’ziga xos tavsiflovchi xususiyatlari 
1. 
Kirish ma’ruzasi 
Fan to’g’risida yaxlit tasavvur hamda ma’lum 
yo’nalishlar beradi. Pedagogik vazifasi: o’quvchini ushbu 
fanning vazifalari va maqsadi bilan tanishtirish, kasbiy 
tayyorgarlik tizimida uning o’rni va rolini belgilash, 
kursning qisqacha sharhini berish, fanning yutuqlari va 
taniqli olimlar nomlari bilan tanishtirib, kelajakdagi 
izlanishlarning yo’nalishini belgilash, tavsiya qilingan 
o’quv-uslubiy adabiyotlar tahlilini berish, hisobot va 
baholashning muddatlari va shakllarini belgilash. 
2.   Ma’ruza axborot 
Ma’ruzaning odatdagi an’anaviy turi. Pedagogik vazifasi: 
o’quv ma’lumotlarini bayon qilish va tushuntirish. 
3. 
Sharhlovchi ma’ruza 
Bayon qilinayotgan nazariy fikrlarning o’zagini, ilmiy 
tushunchalar va butun kurs yoki bo’limlarining 
konseptual asosini tashkil etadi. Pedagogik vazifasi: ilmiy 
bilimlarni tizimlashtirishni amalga oshirish, fanlarning 
o’zaro aloqadorligini ochish. 
4. 
Muammoli ma’ruza 
Yangi bilimlar qo’yilgan savol, masala, holatning 
muammoliligi orqali beriladi. Bunda o’quvchining 
o’qituvchi bilan birgalikdagi bilish jarayoni ilmiy 
izlanishga yaqinlashdi. Pedagogik vazifasi: yangi o’quv 
axborotining mazmunini ochish, muammoni qo’yish va 
uni yechimini topishni tashkil qilish, hozirgi zamon 
nuqtai nazarlarini tahlil qilish. 
5. 
Vizual ma’ruza 
Ma’ruzaning mazkur shakli vizual materiallarni 
namoyish etish hamda ularga aniq va qisqa sharhlar 
berishga qaratilgan. Pedagogik vazifasi: yangi o’quv 
ma’lumotlarini o’qitishning texnik vositalari va audio, 
videotexnika yordamida berish. 

 
 
6 
6. 
Binar (ikki kishilik) 
ma’ruza 
Bu ma’ruza ikki o’qituvchining yoki ikkita ilmiy maktab 
namoyondasining, o’qituvchi -talabaning dialogidan 
iborat. Pedagogik vazifasi: yangi o’quv ma’lumotlarining 
mazmunini yoritish. 
7. 
Avvaldan 
rejalashtirilgan 
xatoli ma’ruza 
 
Xatolarni izlashga mo’ljallangan mazmuni va 
uslubiyatida, ma’ruza oxirida tinglovchilar tashxisi 
o’tkaziladi va qilingan xatolar tekshiriladi. 
Pedagogik vazifasi: yangi materiallar mazmunini yoritish, 
berilgan ma’lumotni doimiy nazorat qilishga talabalarni  
rag’batlantirish. 
8. 
Ma’ruza 
konferensiya 
 
Avvaldan qo’yilgan muammo va dokladlar tizimi (5-10 
minut)dan iborat ilmiy-amaliy dars sifatida o’quv dasturi 
chegarasida o’tiladi. Dokladlar birgalikda muammoni har 
tomonlama yoritishga qaratilishi 
kerak. Mashg’ulot oxirida o’qituvchi mustaqil ishlar va 
talabalarning ma’ruzalarga yakun yasab, to’ldirib, 
aniqlashtirib xulosa qiladi. Pedagogik vazifasi: yangi 
o’quv ma’lumotning mazmunini yoritish. 
9. 
Maslahat ma’ruza 
Turli ssenariylar yordamida o’tishi mumkin. Masalan, 1) 
«Savol- javob» - ma’ruzachi tomonidan butun kurs 
bo’yicha yoki alohida bo’lim bo’yicha savollarga javob 
beriladi. 
2) «Savol-javob-diskussiya» - izlanishga imkon beradi. 
Pedagogik vazifasi: yangi o’quv ma’lumotni 
o’zlashtirishga qaratilgan. 

 
 
7 
                                       “FIZIKA” FANIDAN 
MA’RUZA MAShG’ULOTLARIDA 
O’QITISh TEXNOLOGIYASI 
1- Ma’ruza. Kinematika asoslarisi:To’g’ri chiziqli harakatda tezlik va 
tezlanish. Ilgarillanma va aylanma xarakat asoslari 
1.1.Ma’ruza  mashg’ulotini  o’qitish texnologiyasi: 
Vaqti – 2 soat 
Talabalar soni: 50-60 nafar 
O’quv mashg’ulotining shakli  Bilimlarni chuqurlashtirish va kengaytirish bo’yicha 
ma’ruza  mashg’ulot 
Ma’ruza  mashg’ulotining 
rejasi  
 
1.To’g’ri chiziqli harakatda tezlik va tezlanish.  
2.Egri chiziqli harakatda tezlik va tezlanish. 
3.Gorizontal  va  gorizontga  nisbatan  burchak  ostida 
otilgan jismning harakati.  
4.Absalyut 
qattiq 
jism 
haqida 
tushuncha.Qattiq 
jismlarning ilgarilanma harakati. 
5.Qattiq  jismning  aylanma  harakati:burilish  burchagi, 
burchak tezlik va burchak tezlanish, 
chiziqli va  burchak kattaliklar orasidagi bog’la nishlar 
O’quv mashg’ulotining maqsadi:  Bu ma’ruza  mashg’uloti  jarayonida to’g’ri chiziqli 
harakatda  tezlik  va  tezlanish,  egri  chiziqli  harakatda  tezlik  va  tezlanish,  gorizontal  va 
gorizontga  nisbatan  burchak  ostida  otilgan  jismning  harakati,  qattiq  jismlarning 
ilgarilanma  harakati,  aylanma  harakatida:burilish  burchagi,  burchak  tezlik  va  burchak 
tezlanish haqida bilimlar berish.  
Pedagogik vazifalar: 
-to’g’ri  chiziqli  harakatda  tez  lik 
va  tezlanish  haqidagi  bilimlarini 
tizimlashtirish   
O’quv faoliyatining natijalari: Talaba: 
-  to’g’ri  chiziqli  harakatda  tezlik  va  tezlanish 
haqidagi bilimlarini mustaxkamlaydi;   
-Egri chiziqli harakatda tezlik va 
tezlanish 
haqida 
ma’lumot 
berish; 
-Egri  chiziqli  harakatda  tezlik  va  tezlanish  haqida 
ma’lumotlarga ega bo’ladilar; 
-Gorizontal 
va 
gorizontga 
nisbatan  burchak  ostida  otilgan 
jismning 
harakati 
ma’lumot 
berish;  
-Gorizontal  va  gorizontga  nisbatan  burchak  ostida 
otilgan jismning harakati ma’lumot oladilar;  
 

 
 
8 
-qattiq  jismlarning  ilgari    lanma 
harakati.Qattiq 
jism 
ning 
aylanma 
harakati: 
buril 
ish 
burchagi,  burchak  tezlik  va 
burchak  tezlanish  haqida  ma’ 
lumot berish; 
Qattiq  jismlarning  ilgarilanma  hara  kati.Qattiq 
jismning  aylanma  harakati:  burilish  burchagi, 
burchak  tezlik  va  burchak  tezlanish  haqida 
ma’lumotga ega bo’ladilar ; 
 
 -chiziqli va  burchak kattalik lar 
orasidagi bog’lanishlar  o’rgatish 
-chiziqli va  burchak kattaliklar orasidagi bog’la 
nishlar  o’rganadilar; 
O’qitish usullari 
Ma’ruza, namoyish, aqliy   hujum so’rov  usullari. 
O’qitish vositalari 
 kompyuter slaydlari, doska,  proektor. 
O’qitish shakllari 
Frontal, kollektiv ishlash. 
O’qitish sharoiti 
Kompyuter bilan ta’minlangan auditoriya. 
Monitoring va baholash 
Kuzatish,og’zaki baholash, savol- javob. 
 
1.1.Ma’ruza mashg’ulotining texnologik xaritasi 
Bosqichlar, 
vaqti 
Faoliyat mazmuni 
O’qituvchi 
talaba 
1-bosqich. 
Kirish (10 min.) 
1.1. O’quv mashg’uloti mavzusi, maqsadi va 
o’quv faoliyati natijalarini aytadi.O’quv reja  
( 1-Ilova) 
1.1.Yozib oladilar 
 
2-bosqich. 
Asosiy 
(60 min.) 
 
2.1.  Yangi  mavzuni  bayon  etish  uchun 
quyidagi ilovalar (2-ilova). 
2.2.  Yangi  mavzu    yuzasidan  aqliy  hujum 
texnologiyasini  qo’llab  talabalar  faolligi 
ortiriladi. (3-Ilova) 
2.3 Slaydlar yordamida mavzuni tushuntiradi 
(4,5,6,7-8-9-10-11-12-13-ilova) 
2.1.asosiy 
joylari 
yozib olinadi.  
2.2.  Savollarga  javob 
topadilar.   
 
2.3. Tinglaydi  
  3-bosqich. 
Yakuniy 
(10 min.) 
 
3.1.  Xulosa  qiladi.  Mavzuning  asosiy 
holatlariga e’tibor berishni so’raydi.  
3.2. 
Faol 
qatnashgan 
talabalar 
rag’batlantiriladi.   
3.3  Mustaqil  o’rganish  uchun  savollar 
beradi.  
3.1.Savollar beradi 
 
3.2.Kuzatadilar 
 
3.3.Yozib oladilar 
                   
Vizual materiallar                                        
                                                                                                                1-ilova 
Mavzu: Kinematika asoslarisi:To’g’ri chiziqli harakatda tezlik va tezlanish.. 
Ilgarillanma va aylanma xarakat asoslari 
Reja: Moddiy nuqta tushunchachisi.Nuqta taektoriyasi. To’g’ri chiziqli 
harakatda tezlik va tezlanish. 

 
 
9 
2.Egri chiziqli harakatda tezlik va tezlanish va tezlanish:  tezlanishning tangensal 
va normal tashkil etuvchisi. Nuqta harakati tenglamasi. 
3.Gorizontal va gorizontga nisbatan burchak ostida otilgan jismning harakati. 
4.Absalyut qattiq jism haqida tushuncha.Qattiq jismlarning ilgarilanma 
harakati.Qattiq jismning aylanma harakati:burilish burchagi, burchak tezlik va 
burchak tezlanish. 
5.Chiziqli va  burchak kattaliklar orasidagi bog’lanishlar 
Darsning maqsadi: 
 Bu ma’ruza  mashg’uloti  jarayonida to’g’ri chiziqli harakatda tezlik va 
tezlanish, egri chiziqli harakatda tezlik va tezlanish, gorizontal va gorizontga 
nisbatan burchak ostida otilgan jismning harakati, qattiq jismlarning ilgarilanma 
harakati, aylanma harakatida:burilish burchagi, burchak tezlik va burchak 
tezlanish haqida bilimlar berish 
 
  2-ilova 
 
Aqliy hujum savollar 
1.
 
Mexanika bo’limi nimani o’rganadi, nechta bo’limdan iborat? 
2.
 
Tezlik deb  nimaga aytiladi? 
3.
 
Tezlanish deb nimaga aytiladi? 
4.
 
Egri  chiziqli harakatda tezlik va tezlanish? 
 
 
3-ilova 
 
 
4-ilova 
 

 
 
10 
 
5-ilova 
 
 
6-ilova 

 
 
11 
 
 
7-ilova 
 
 
 
8-ilova 

 
 
12 
 
9-ilova 
 
 
 
10-ilova 

 
 
13 
 
11-ilova 
 
12-rasm 
 
 
 
                                      12-ilova 

 
 
14 
 
13-ilova 
 
 
 
 
Adabiyotlar