Uqtirish xati
III. Gràmmàtik qîidà bàyoni
Download 184.91 Kb. Pdf ko'rish
|
|
III. Gràmmàtik qîidà bàyoni. Bu dàrsdà o‘qituvchi î'zbek tilida hozirgi-kelasi zamon fe'li dîimiy hàràkàtni bildirishi, bundày få’llàr unli tovushdan so‘ng -y, undosh tovushdan so‘ng -a qo‘shimchalarini qo‘shish yordamida hîsil qilinishi hàmdà ulàrning tuslànishi hàqidà mà’lumît båràdi. Bundà quyidàgi slàyddàn fîydàlànish màqsàdgà muvîfiq: Slàyd nàmîyishi: Hîzirgi-kålàsi zàmîn få’lining hîsil bo‘lishi và tuslànishi Birlik Ko‘plik I shaxs o‘qiyman, yozaman o‘qiymiz, yozamiz II shaxs o‘qiysan, yozasan o‘qiysiz, yozasiz III shaxs o‘qiydi, yozadi o‘qiydi, yozadi IV. Gràmmàtik mà’lumîtni mustàhkàmlàsh uchun àvvàl 2- mashqdà bårilgàn sàvîllàrgà yozmà jàvîb bårish îrqàli hîzirgi-kålàsi zàmîn få’lining turli shàõslàrdà tuslànishi tàkrîrlànàdi. So‘ngrà 3- màshq tîpshirig‘igà ko‘rà bårilgàn gàplàr tàrkibidàgi qavs ichida berilgan fe'llar hozirgi-kelasi zamon shaklida yozilàdi. V. Nutqiy màvzuni mustàhkàmlàsh uchun 4-5- mashq và 2- tîpshiriq îg‘zàki bàjàrtirilàdi. So‘ng 2- top- shiriqdàgi suhbat matni rollarga bo‘lib o‘qitilàdi. So‘ngrà 4- mashqdà bårilgàn kåyingi dàm îlish kuni råjàsini tuzish tîpshirig‘i bàjàrtirilàdi. 120 V VI. Dàrsni yakunlàsh, fàîl o‘quvchilàrni bàhîlàsh. Uyga vazifa. Dam olish kunida nimalar bilan shug‘ul- lanishingiz haqida yozish. 46 - dars Darsning ta’limiy maqsadi. O‘quvchilargà o‘zbåk tilidàgi hozirgi-kelasi zamon fe’lining bo‘lishsiz shàklining hîsil qilinishi hàqidà mà’lumît bårish và ulàrni qo‘llàsh ko‘nikmàlàrini shàkllàntirish. Darsning tarbiyaviy maqsadi. O‘quvchilàrni dàm îlish kunidà màdàniy hîrdiq chiqàrish, bu kunni sàmàràli o‘tkàzishgà undàsh. Darsning jihozlanishi và vîsitàlàr. "O‘zbåk tili" darsligi, hàyvînît bîg‘i àks ettirilgàn ràsmlàr, slàydlàr, tîpishmîqlàr. Darsda qo‘llanadigan måtîdlar. Hàmkîrlik, ko‘rsàt- màlilik, rîlli o‘qish, BBB usullàri. Darsdan erishiladigan BKM natijalari: O‘quvchi hozirgi-kelasi zamon fe’li haqida nazariy bilimga ega bo‘ladi, ularda hozirgi-kelasi zamon fe‘lini amaliy qo‘llash ko‘nik- malari va dam olish kuni mavzusi bo‘yicha suhbatlasha olish malakalari shakllanadi. Dàrsning bîrishi. I. Tashkiliy qism. 1. Tashkiliy qism. Uy vazifasini so‘ràb bàhîlàsh. 7 dàqiqà 2. O‘tilgàn màvzuni tàkrîrlàsh. “Hayvonot bog‘ida” matni ustida ishlash (5- mashq). 8 dàqiqà 3. Gràmmàtik màvzuni mustàhkàmlàsh. “Îlmàliq” màtni ustidà ishlàsh (3- mashq, 5- tîpshiriq). 7 dàqiqà 4. Guruhlàrgà bo‘linib ishlàsh. “Kim ko‘p biladi?” o‘yini (6- tîpshiriq). 10 dàqiqà 5. Àdàbiy o‘qish. Yashar Xondamirning “Ustunlar” hikîyasi. 10 dàqiqà 6. O‘quvchilàrni bàhîlàsh và uygà vàzifà. 3 dàqiqà 121 III. O‘tilgàn màvzuni tàkrîrlàsh. "Hàyvînît bîg‘idà" màtni ustidà ishlàsh (5- mashq). O‘quvchilàr màtndàgi rasmlar o‘rniga so‘zlar qo‘yib yozàdilàr. So‘ngrà 6- mashqdà berilgan javoblarga mos savollar tuzàdilàr. III. Gràmmàtik qîidà bàyonidà î‘zbek tilida hozirgi- kelasi zamon fe'lining bo‘lishsiz shàkli - mày qo‘shimchasi bilàn hîsil qilinishi tushuntirilàdi. Ushbu få’llàrning tus- lànishini quyidàgi slàyd yordàmidà nàmîyish qilish màqsàdgà muvîfiq: Slàyd nàmîyishi Hîzirgi-kålàsi zàmîn få’li bo‘lishsiz shàklining hîsil bo‘lishi và tuslànishi Birlik Ko‘plik I sh: o‘qiman, yozàman; o‘qiymiz, yozàmiz II sh: o‘qiysan, yozàsan; o‘qiysiz, yozàsiz III sh: o‘qiydi, yozàdi; o‘qiàdi, yozàdi IV. Gràmmàtik qîidàni mustàhkàmlàsh uchun àvvàl o‘quvchilàrgà 8- mashqdà berilgan gàplàrdàgi få’llàrni bo‘lishsiz shàkldà yozish, so‘ngrà màtn îõiridà bårilgàn sàvîllàrgà jàvîb bårish và màtnni dàvîm ettirish tîpshirig‘i bårilàdi. 3- tîpshiriqdà bårilgàn topishmoqlarning javobini topdirish và tîpishmîqlàrdàgi fe’llarning zamonini izîhlàshni so‘ràsh îrqàli hîzirgi-kålàsi zàmîn få’llàrining bo‘lishsiz shàklini mustàhkàmlàshgà yordàm båràdi. V. Nutqiy màvzuni mustàhkàmlàsh uchun 7- mashqni bàjàrish ko‘zdà tutilàdi. Ushbu tîpshiriqdà dam olish kunida bàjàrilàdigàn ish turlàri o‘tgàn zàmîn shàklidà qàyd qilingàn bo‘lib, o‘quvchilàr berilgan ish turlaridan qaysilarini bajarishlàri, uyda qanday ishlar qilishlàrini hozirgi-kelasi zamon shaklida yozishlàri so‘ràlgàn. Ushbu tîpshiriq o‘quvchilàrgà dàm îlish kunini qàndày o‘tkàzish sàmàràlirîq ekànligini ànglàb îlishgà yordàm båràdi. VI. Àdàbiy o‘qish. "Qizlar" hikîyasi o‘quvchilarga o‘qitiladi, savol-javob o‘tkaziladi. 122 V VII. Dàrsni yakunlàsh, BBB usulidà o‘quvchilàrning bilim và ko‘nikmàlàrini àniqlàsh và ulàrni bàhîlàsh. Uyga vazifa. "Qizlar" hikîyasiga o‘z munosabatingizni bildiring. XXI MAVZU: ONA SHAHRIM (- moqda qo‘shimchali hozirgi samon fe'lining qo‘llanishi) 47 - dars Darsning maqsadi: Darsning jihozlanishi. "O‘zbåk tili" darsligi, shà- hàrlàrdàgi yangi inshîîtlàr ràsmlàri, slàydlàr. Darsda qo‘llanadigan pedagogik texnologiyalar. Hàmkîrlik, ko‘rsàtmàlilik måtîdlàri, rîlli o‘qish, BBB usullàri. Dars rejasi: 3. Rivojlantiruvchi maqsad. O‘quvchilàrni mustàqil fikrlàsh và o‘z fikrini erkin ifîdàlàsh màlàkàsini rivîjlàntirish. 2. Tarbiyaviy maq- sad. O‘quvchilàrni înà shàhàrlàri hàqidà ko‘prîq mà’lumîtlàr bilishgà, ulàrni o‘z înà shàhàrlàri bilàn fàõrlànishgà chàqi- rish. 1.Òà'limiy màqsàd. O‘quvchilardà o‘zbåk tili- dà gi hozir gi zam o n dàvîm fe’lining - mîqdà qo‘shimchàli shàklining tuslànishi và qo‘llànishi hàqidà mà’lumît bårish. 1. Tashkiliy qism. Uy vazifasini so‘ràb bàhîlàsh.7 dàqiqà 2. Yangi màvzugà kirish suhbàti. “Înà shàhrim” màtni ustidà ishlàsh (1- mashq, 1-2- tîpshiriq). 8 dàqiqà 3. Gràmmàtik qîidà bàyoni. Slàyd nàmîyishi. 7 dàqiqà 4. Gràmmàtik qîidàni mustàhkàmlàsh (2- màshq). 8 dàqiqà 123 D Darsning borishi: I. Tashkiliy qism. Uy vazifasi nazorati: O‘quvchilàr uydà yozib kålgàn "Dàm îlish kunidà" màvzusidàgi ijîdiy ishlàr o‘qitilib bàhîlànàdi. II. Yangi màvzugà kirish suhbàti. III. Nutqiy màvzu bàyoni. "Înà shàhrim" màtni ustidà ishlànàdi (1- mashq) và 2- tîpshiriqdà bårilgàn sàvîllàr àsîsidà o‘quvchilàrning înà shàhàrlàri yoki qishlîqlàridà bo‘làyotgàn o‘zgàrishlàr, yangi qurilishlàr hàqidà suhbàt- làshilàdi. Àvvàl màtn o‘qitilàdi, so‘ng o‘quvchilàr e’tibori màtndà àjratib ko‘rsatilgan qaratilmoqda, qurilmoqda, ta'- mirlanmoqda, bormoqda, barpo etilmoqda so‘zlariga qàrà- tilàdi. Ushbu so‘zlàr tàhlili àsîsidà gràmmàtik qîidà bàyoni- gà o‘tilàdi. IV. Gràmmàtik qîidà bàyonidà î‘zbek tilida nutq so‘zlanayotgan paytda sodir bo‘layotgan ish-harakatni ifodalovchi fe'llar -moqda qo‘shimchasi yordamida hosil qilinishi, bunday fe'llarning tuslanishi tushuntirilàdi. Ushbu få’llàrning tuslànishini quyidàgi slàyd yordàmidà nàmîyish qilish màqsàdgà muvîfiq: Slàyd nàmîyishi: 5. Nutqiy màvzuni mustàhkàmlàsh (3- tîpshiriq). Hàmkîrlik måtîdi. 10 dàqiqà 6. O‘quvchilàrni bàhîlàsh và uygà vàzifà. 5 dàqiqà O'quvchilàr e’tibîri dàrslikdàgi ràsmgà qàràtilàdi và 1- torshiriqdà bårilgàn tayanch so‘zlar: muhtasham va zamonaviy binolar, keng ko‘chalar, haykal, qadimiy obidalar, chiroyli bekatlar, katta bozor so‘zlari asosida gaplar tuzdirilàdi. 124 H Hîzirgi zàmîn dàvîm få’lining tuslànishi Birlik Ko‘plik I shaxs qurmoqdaman qurmoqdamiz II shaxs qurmoqdasan qurmoqdasiz III shaxs qurmoqda qurmoqdalar V. Ìustàhkàmlàsh. Buni 2 bîsqichdà o‘tkàzilishi màqsàdgà muvîfiq: À) Gràmmàtik qîidàni mustàhkàmlàsh uchun àvvàl 2- mashqdà berilgan so‘zlarni o‘zaro bog‘lab gaplar tuzish tîpshirig‘i bàjàrtirilàdi. Bundà o‘quvchilàr bårilgàn fe'llarni hozirgi zamon shàkllàridà qo‘llashlàri và nimà uchun shu shàkldà qo‘llàgànliklàrini tushuntirishlàri kåràk. Ushbu tîpshiriqdà 1-và 5- gàp tàrkibidàgi få’llàr hîzirgi- kålàsi zàmîn shàklidà, 2- và 3- gàplàrdàgi få’llàr hîzirgi zàmîn dàvîm få’li shàklidà qo‘llànishi kåràk. Shu bîis ushbu tîpshiriqni to‘g‘ri bàjàrgàn o‘quvchilàrni dîskàgà chiqàrish và bu få’llàrning àynàn shu shàkldà qo‘llànishi sàbàbini tushuntirib bårish àvvàl o‘tilgàn màvzulàrni tàkrîrlàsh và yangi màvzuni mustàhkàm o‘zlàshtirishgà yordàm båràdi. Â) Nutqiy màvzunni mustàhkàmlàsh uchun 3- topshiriqdà bårilgàn suhbàt màtinidàn fîydàlànilàdi. O‘quvchilàr dàrslikdà bårilgàn nàmunàdàn fîydàlànib, o‘z shahàrlàri, qishlîqlàrida olib borilayotgan bunyodkorlik ishlari haqida bir-birlàri bilan savol-javob qilib, o‘zaro suhbatlàshàdilàr. Nàmunà: — Shahringizning bosh maydonida qanday o‘zgarishlar bo‘lmoqda? — Shahrimizning bosh maydoni eng îbîd jîygà àylàntirilmoqda, yangi favvoralar qurilmoqda. VI. Dàrsni yakunlàsh. O‘qituvchi suhbàtni yakun- làydi, dàrs jàràyonidà fàîl ishtirk etgàn o‘quvchilàrni bàhîlàydi và uygà vàzifà tîpshiràdi. Uyga vazifa. O‘z shahri yoki qishlîg‘ining ko‘zga ko‘ringan joylari hàqidà mà’lumît yozish. 125 48 - dars Darsning ta’limiy maqsadi. O‘quvchilardà hozirgi zamon dàvîm fe'lini qo‘llàsh ko‘nikmàlàrini hîsil qilish, ulàrning îg‘zàki và yozmà nutq màlàkàlàrini shàkllàntirish. Darsning tarbiyaviy maqsadi. O‘quvchilàrni shàhàr va qishloqlàrimizning tîbîrà gullàb-yashnàyotgàni bilàn fàõrlànishgà undàsh, ulàrni Âàtànimizning munosib far- zandlàri bo‘lishgà chàqirish. Darsning jihozlanishi và vîsitàlàr. "O‘zbåk tili" darsligi, prîyåktîr, vidåîlàvhàlàr, yangi inshîîtlàr ràsmlàri, slàydlàr. Darsda qo‘llanadigan pedagogik texnologiyalar. Intårfàîl måtîd, rîlli o‘qish và suhbàt, guruhlàrgà bo‘linib hàmkîrlikdà ishlàsh, "Kim ko‘p biladi?" o‘yini, BBB usuli. Dars rejasi: Dàrsning bîrishi. I. Tashkiliy qism và uy vàzifàsini so‘ràb bàhîlàsh. II. O‘tilgàn màvzuni tàkrîrlàsh. Dàrslikdàgi spîrt kîmplåksi ràsmini kuzàtish và 4- topshiriqdàgi suhbat mat- nini rollarga bo‘lib o‘qish, so‘ngrà màtnni davom ettirish. 1. Tashkiliy qism. Uy vazifasini so‘ràb bàhîlàsh. 7 dàqiqà 2. O'tilgàn màvzuni tàkrîrlàsh. "Hàyvînît bîg'idà" màtni ustidà ishlàsh (6-mashq). 8 dàqiqà 3. Gràmmàtik qîidà bilàn tànishtirish. Slàydlàr nàmîyishi. 5 dàqiqà 4. Gràmmàtik qîidàni mustàhkàmlàsh (4- màshq). 8 dàqiqà 5. Nutqiy màvzuni mustàhkàmlàsh (7- mashq). 7 dàqiqà 6. Àdàbiy o‘qish. 7 dàqiqà 7. O'quvchilàrni bàhîlàsh và uygà vàzifà. 3 dàqiqà 126 IIII. Gràmmàtik màvzuni mustàhkàmlàsh uchun 3- mashqdà bårilgàn "Îlmàliq" màtni o‘qitilàdi. O‘quvchilàr qàvs ichidà bårilgàn få’llàrni mîs zàmîn shàkligà qo‘yib, màtnni ko‘chiràdilàr. So‘ngrà 5- topshiriq àsîsidà berilgan javoblarga mos savollar tuzish màshqini bàjàràdilàr. IV. Guruhlàrgà bo‘linib ishlàsh. O‘tilgàn màvzu bo‘yichà egàllàngàn bilimlàrni àmàliy qo‘llàsh màlàkàlàrini àniqlàsh màqsàdidà o‘quvchilàr guruhlarga bo‘linàdi va " Kim ko‘p biladi?" o‘yini tashkil qilinàdi. O‘yin topshirig‘iga ko‘ra har bir guruh o‘z shahri (qishlog‘i)dagi tarixiy joylar haqida ma’lumotlar berishi kerak (6- topshiriq). V. Adabiy o‘qish. Yashar Xondamirning "Ustunlar" hikîyasini rîlli o‘qish và hikîya màzmunini qàytà so‘zlàb bårish và savollarga javob berish. Ushbu hikîya o‘quv- chilàrni vàtànpàrvàrlik ruhidà tàrbiyalàshgà qàràtilgàn. Shuning uchun bàrchà o‘quvchilàrni jàlb qilgàn hîldà 3- 4 màrtà o‘qitib chiqilàdi. O‘quvchilàrgà hikîyaning àsîsiy màzmunini o‘z so‘zi bilàn so‘zlàb bårish và hikîya sàr- làvhàsigà hàmdà "Vàtàn ustunlàrimiz" ifîdàsigà munîsàbàt bildirish tîpshirig‘i bårilàdi. O‘quvchilàr o‘z fikrlàrini bàyon qilgàch, o‘qituvchi fikrlàrni umumlàshtirib, vàtànning hàr bir zàrràsi, hàr bir qàrich åri, qishlîqlàrimiz, shàhàrlàrimiz "Vàtàn ichrà Vàtàn" ekànligi, biz fuqàrîlàr esà shu Vàtànning ustunlàri ekànligimizni tà'kidlàydi. VI. Ìàvzuni yakunlàsh. O‘qituvchi àytilgàn fikrlàrni umumlàshtiràdi và màvzuni yakunlàydi. Òo‘ldirilgàn BBB kàrtîchkàlàrini o‘qitàdi và dàrsdà fàîl ishtirîk etgàn o‘quvchilàrni bàhîlàydi. Uyga vazifa. Hikoyaning mazmunini so‘zlab berish va munosabat bildirish. 127 X XXII MAVZU: BUYUK ASTRONOM ( -r (-ar) edi shaklli o‘tgan zamon fe'lining tuslanishi va qo‘llanishi) 49 - dars Darsning maqsadi: Darsning jihozlanishi và vîsitàlàri. "O‘zbåk tili" darsligi, elåktrîn vîsitàlàr, ràsmlàr, slàydlàr, shîir Dilshîd Ràjàbning "Ulug‘ bîbîmiz" shå’ri. Darsda qo‘llanadigàn måtîdlar. Hàmkîrlik måtîdi, rîlli o‘qish, guruhlàrgà bo‘linib ishlàsh, "Kim ko‘p biladi?" o‘yini, BBB usuli. Darsdan erishiladigan BKM natijalari. O‘quvchi -r (-ar), edi shaklli o‘tgan zamon fe‘li haqida nazariy bilimga ega bo‘ladi, og‘zaki va yozma nutqda amaliy qo‘llash ko‘nikmalari va o‘tilgan mavzu bo‘yicha suhbatlasha olish malakalari shakllanadi. Dars rejasi: 3. Rivojlantiruvchi maqsad. O‘quvchilarning o‘z fikrini turli nutqiy vàziyatlàrdà îg'zàki và yozmà erkin ifodalash malakasini rivojlantirish. 2. Tarbiyaviy maq- sad. O‘quvchilàrni Ìirzî Ulug‘båk hàqidàgi zaru- riy mà’lumîtlàr bilàn tànishtirish, ulug‘ àjdîd- làrimiz bilàn fàõrlànishgà undàsh. 1.Òà’limiy màqsàd. O‘tgan dàvîm zamon fe'li, uning yasàlishi và imlîsi, tuslanishi hàqidà mà’- lumît bårish, nutqdà qo‘llànishini o‘rgàtish. 1. Tashkiliy qism. Uy vazifasini so‘ràb bàhîlàsh. 8 dàqiqà 2. Nutqiy màvzu bàyoni. O‘qituvchining kirish so‘zi và 1- tîpshiriqni bàjàrish.”Buyuk astronom” màtni ustidà ishlàsh (1- màshq). 12 dàqiqà 128 Darsning borishi: I. Tashkiliy qism. II. Yangi nutqiy màvzu bàyoni quyidàgi bîsqichli kåtmà-kåtlikdà tàshkil etish màqsàdgà muvîfiq: III. Gràmmàtik màvzu bàyoni. Bu dàrsdà î‘tgan zamon davom fe’llari harakatning o‘tgan zamonda davom etgani yoki bir necha bor takror 3. Gràmmàtik màvzu bàyoni. 1- và 2- slàydlàr nàmîyishi. 10 dàqiqà 4. Ìustàhkàmlàsh. 2-4- màshqlàrni yozmà và 2- topshiriqni îg‘zàki bàjàrish. 10 dàqiqà 5. Dàrsni yakunlàsh, o‘quvchilàrni bàhîlàsh và uygà vàzifà. “Ulug‘ bîbîmiz” shå’rini yodlàsh. 5 dàqiqà Uy vàzifàsini so‘ràb bàhîlàsh. O'quvchilàr àdàbiy o‘qish sifàtidà bårilgàn Yashar Xondamirning "Ustunlar" hikîyasi màzmunini so‘zlàb båràdilàr, "Âàtàn ustunlàri" ibîràsigà o‘z munîsàbàtlàrini bildiràdilàr. À) Nutqiy màvzugà kirish suhbàti. O'qituvchi kirish so‘zidà "Âàtàn ustunlàri" ibîràsi bo‘yichà bildirilgàn fikrlàrni umum- làshtirib, buyuk àjdîdlàrimizgà munîsib vîrislàr bo‘lishgà intiluvchi, ilm-fàn cho‘qqilàrini egàllàb, vàtànimizning gullàb- yashnàshigà õizmàt qiluvchi yoshlàr "Âàtàn ustunlàri" bo‘là îlishlàrini tà'kidlàydi. Â) Yangi nutqiy màvzu o‘quvchilàr e’tibîrini dàrslikdà bårilgàn Ìirzî Ulug'båk hàykàli ràsmigà qàràtish bilàn bîshlànàdi. O'quvchilàrgà 1- topshiriqdà bårilgàn tàyanch so‘zlàr vîsitàsidà Ìirzî Ulug'båk và uning hàykàlini tà'riflîvchi gàplàr tuzish tîpshirilàdi. S) O'quvchilàrgà 1- màshqdà bårilgàn "Buyuk àstrînîm" màtni o‘qitilàdi, màtndàgi nîtànish so‘zlàrning mà'nîlàri izîhlànib, màtndà àjràtib ko‘rsàtilgàn få’l shàkllàri dàftàrgà yozdirilàdi. Shu misîllàr àsîsidà gràmmàtik màvzu bàyonigà o‘tilàdi. 129 sodir bo‘lganini bildirishi, ushbu zàmîn shàkli fe’llarga -r(-ar) qo‘shimchasi hamda edi fe'lini qo‘shish orqali hosil qilinishi, bundà -r qo‘shimchasi undîsh tîvush bilàn tugà- gàn få’llàrgà, -ar qo‘shimchasi unli tîvush bilàn tugàgàn få’llàrgà qo‘shilishi hàqidà mà’lumît bårilàdi. Îg‘zàki nutqdà ko‘pinchà edi få’li qisqàrtirilib -di shàklidà qo‘llànishi và bundà ushbu qo‘shimchà få’l àsîsigà qo‘shib yozilishi àlîhidà tushuntirilàdi. Hàr ikki shàkl uchun màõsus tàyyorlàngàn slàyd nàmîyishi îrqàli ushbu nàzàriy mà’lumît mustàh- kàmlànàdi. Slàyd nàmîyishi: Αtgan zamon davom fe'llarining hîsil bo‘lishi và tuslànishi Birlik Ko‘plik I sh: o‘qir (ko‘rar) edim o‘qir (ko‘rar) edik II sh: o‘qir ( ko‘rar) eding o‘qir (ko‘rar) edingiz III sh: o‘qir (ko‘rar) edi o‘qir (ko‘rar) edilar Birlik Ko‘plik I shaxs o‘qi rdim o‘qi rdik II shaxs o‘qi rding o‘qi rdingiz III shaxs o‘qi rdi o‘qi rdilar IV. Ìustàhkàmlàsh. Ushbu bîsqichidà dàrslikdàgi màshq và tîpshiriqlàr bilàn ishlàsh ko‘zdà tutilàdi. 2-4- màshqlàr o‘quvchilàrning yozmà nutqlàrini rivîjlàntirishgà qàràtilgàn bo‘lib, undà gràm- màtik bilimlàr mustàhkàmlànàdi. 2- tîpshiriqlàrni bàjàrish esà o‘quvchilàrning îg‘zàki nutqiy ko‘nikmàlàrini shàkllàn- tirishgà yordàm båràdi. 2- tîpshiriqdà bårilgàn "Ulug‘ bîbîmiz" shå’ri ifîdàli o‘qitilàdi, nîtànish so‘zlàr lug‘àti ustidà ishlànàdi và uni yod îlish uy vàzifàsi qilib tîpshirilàdi. V. Dàrsni yakunlàsh. O‘qituvchi o‘tilgàn màvzuni õulîsàlàydi và dàrsdà fàîl ishtirîk etgàn o‘quvchilàrni bàhîlàydi. Uyga vazifa. "Ulug‘ bîbîmiz" shå’rini yodlàb kålish. 130 50 - dars Darsning ta’limiy maqsadi. O‘quvchilargà o‘tgan zamon fe'li, uning yasàlishi ushbu få’llàrning imlîsi và tuslanishi hàqidà mà’lumît bårish. Darsning tarbiyaviy maqsadi. O‘quvchilàrni buyuk àstrînîm îlim Ìirzî Ulug‘båk hàqidàgi mà’lumîtlàr bilàn tànishtirish, àjdîdlàrimiz bilàn fàõrlànishgà undàsh, ulàrni munîsib àvlîdlàr bo‘lishgà chàqirish. Darsning jihozlanishi và vîsitàlàri. "O‘zbåk tili" darsligi, elåktrîn vîsitàlàr, ràsmlàr, slàydlàr, shîir Dilshîd Ràjàbning "Ulug‘ bîbîmiz" shå’ri. Darsda qo‘llanadigàn måtîdlar. Hàmkîrlik måtîdi, rîlli o‘qish, guruhlàrgà bo‘linib ishlàsh, "Kim ko‘p biladi?" o‘yini, BBB usuli. Dars rejasi: 1. Tashkiliy qism. Uy vazifasini so‘ràb bàhîlàsh. 8 dàqiqà 2. Nutqiy màvzu bàyoni. O‘qituvchining kirish so‘zi và 3- tîpshiriqni bàjàrish. 10 dàqiqà 3. Gràmmàtik màvzu bàyoni. 1- và 2-slàydlàr nàmîyishi. 7 dàqiqà 4. Ìustàhkàmlàsh. 5-6-màshqlàrni yozmà và 7-mashqni îg‘zàki bàjàrish. 10 dàqiqà 5. Adabiy o‘qish: «Mirzo Ulug‘bek» matni 10 daqiqa 6. Dàrsni yakunlàsh, o‘quvchilàrni bàhîlàsh 5 dàqiqà Dàrsning bîrishi. I . Tashk i l i y qi sm. Uy vàzifàsini so‘ràb bàhîlàsh. O‘quvchilàr shîir Dilshîd Ràjàbning "Ulug‘ bîbîmiz" shå’rini yod àytib båràdilàr. II. O‘tilgàn dàrsni tàkrîrlàsh 3-tîpshiriq àsîsidà àmàlgà îshirilàdi. O‘quvchilàr dàrslikdà bårilgàn ràsàdõînà ràsmini diqqàt bilàn kuzàtàdilàr, sàyyoh và muzåy õîdimi o‘rtàsidàgi suhbàt màtnini rîllàrgà bo‘lib o‘qiydilàr. 131 IIII. Gràmmàtik màvzu bàyonidà î'tgan zamon davom fe’lining bo‘lishsiz shàkli hàqidà mà’lumît bårilàdi. O‘qituv- chi dàrslikdàgi qîidà và slàyd nàmîyishi vîsitàsidà î‘tgan zamon davom fe’lining bo‘lishsiz shàkli -màs qo‘shimchàsi, uning qisqàrgàn shàkli esà -màsdi qo‘shimchàsi orqali hosil qilinishini misîllàr vîsitàsidà tushuntiràdi. Ushbu gràm- màtik mà’lumîtdà quyidàgi slàyd nàmîyishidàn fîydàlànish ko‘zdà tutilàdi. Αtgan zamon davom fe’lining bo‘lishsiz shàkli Birlik I sh. o‘qi màs (ko‘rmàs) edim II sh. o‘qi màs(ko‘rmàs) eding III sh. o‘qi màs (ko‘rmàs) Ko‘plik I sh. o‘qimàs (ko‘r màs) edik II sh. o‘qimàs (ko‘r màs) edingiz III sh. o‘qimàs (ko‘r màs) edilar Birlik Ko‘plik I sh. ko‘r màsdim ko‘rmàsdik II sh. ko‘r màsdingiz ko‘rmàsdingiz III shaxs ko‘r màs ko‘rmàsdilar IV. Ìustàhkàmlàsh bîsqichidà dàrslikdàgi màshq và tîpshiriqlàr bilàn ishlàsh ko‘zdà tutilàdi. 5-6- màshqlàr gràmmàtik bilimlàrni mustàhkàmlàsh và àmàliy ko‘nikmàlàr hîsil qilishgà qàràtilgàn. 7- mashq o‘quvchilàrdàn bîshlànishi bårilgàn matnlàrni davom ettirishlàri, tuzgàn màtnlàridà o‘tgàn zàmîn få’lining qàysi shàklidàn fîydàlàngànliklàrini àytishlàri tàlàb etilàdi. Bu nutqiy màvzu o‘quvchilàrning bîg‘- lànishli nutq màlàkàsini shàkllàntirishgà yordàm båràdi. Download 184.91 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|