Урду жисмоний маданият факультети «Умумий жисмоний тарбия» кафедраси ўқитувчилари п ф. н. В рахимов, п ф. н. А шариповлар томонидан

Ҳужумо`йинтехникасинингтаснифи
То`пниегаллаганҳужумчибутунвужудибиланрақиблардарвозасигато`пкиритишгаинтилади. Рақибларнингқарама-қаршилигинифақатмахсусусулларёрдамидайенгишмумкин.
О`йинтехникасинингбуқисмигато`пниилиш, ушлаш, то`пнийергауриболибюришваегаллаболиш, чалг`итиш (финт) вато`сиқ (заслон) қо`йишусулларикиради.


Ҳужумтехникасинингтаснифланиши.

Ҳужумтехникаси

Ҳаракатланиш

То`пниегаллаш

Илиш

Узатиш

Уриш

Отиш

ЙУгуриш

То`хташ

Сакраш

Бирқо`ллаб

Иккиқо`ллаб

Бирқо`ллаб

Иккиқо`ллаб

Бирқо`ллаб

Бирқо`ллаб

Олдиндан

Ёндан

Олдиндан

Ёндан

Юқоридан

Ёндан

Пастдан

Бирма-ротабауриш

Қо`пмаротабауриш

Юқориданн

Ёндан

Пастдан

Оддий

CҲалиштириб

Бир оёқда

Иккала оёқда

Бир оёқдадепсиниб

Иккала оёқдадепсиниб

Депсиниб'>Силтаб

Бармокларбилан

Депсиниб

Депсиниб

Олдингаташлаб

Депсиниб

Уриб

Силтаб

Уриб

Депсиниб

То`пниилиш.Буто`пниегаллашгаимконберувчиусул. То`пнибирваиккиқо`ллабилишмумкин. То`пнииккиқо`ллабилишдақо`лларнингпанжаларибир-биригаякинлаштирилибворонкасимончуқурликҳосилқилинади, бармоқларто`пгатекканидансо`нг, учибкелганто`птезлигинипасайтиришучунқо`лларбукилади. То`пнибирқо`лдаилишжудамураккаб.
То`пбиланмуваффақиятлиҳаракатқилишучунтўг`риушлашлозим. Агаро`йинчиунииккиқо`ллабушласато`пяхшиназоратқилинади.
То`пниузатишасосийтехникусулҳисобланади. То`пузатишко`пусулларёрдамида, айниқса, бошқаларгақарагандако`проқюқориданвақо`лпанжалариёрдамидабажарилади. Узатиштехникасинингбажарилишито`потишусулидаҳамфарққилади. Қо`лларнитирсакқисмидабукганҳолдаюқориданто`пниузатиш - қо`лто`пидато`пузатишнингасосийусулидир.
Кейингивақтлардаяширинҳолда-орқадан, бошортидан, оёқларорасиданто`пузатишко`проқаҳамиятгаегабо`лмоқда. То`пузатишпанжаларнингфаолишлашинатижасидабажарилади. Қо`лпанжалариёрдамидаузатилганто`паниқликватезликданютади.
То`пнийергауриболибюриш. Буусулбиржойдатурганда, ко`проқюрганда, югургандабажарилиб, қо`лто`пио`йинчисинингҳаракатқилишдақо`лланиладиганасосийусуллариданҳисобланади. То`пниерданҳар-хил: юқорироқвапастроқсапчитибтурибюришмумкин. Буусулдақо`лто`пио`йинчисимайдондансапчибкетаётганто`пнипастгатуширибвакенгёйилганбармокларибиланкутиболади. Уқо`линибукиб, то`пнибирозюқоригакузатади, со`нгуниянамайдонгамалумбурчакбо`йичакескинитаради. Бундаоёқларбукилган, гавдабирозегилган, бошто`г`ритутилганбо`лишикерак.
То`пнийергауриболибюришто`г`ричизиқ, ёйсимончизиқвадоирабо`йлабҳархилё`налишлардабажарилишимумкин. Ё`налишни, тезликни, сапчишбаландлигинио`згартирибҳамдато`пгақарамасданйергауриболибюришларҳозиргизамонқо`лто`пио`йинидакаттааҳамиятгаегабо`лмоқда.
То`пниотиш.Отишнатижасибирқаторшароитларгабог`лиқ, шуларорасидамуҳимирақибларгакутилмаганвазиятдаотишё`налишиниваусулинио`згартиришдир. То`пнико`злаганжойгаё`налтиришда, айниқса, тезликмуҳимроло`йнайди – унингкучитезлигигабог`лиқ.
То`потиштехникасинибажаришдаунингинерциясивавазниниҳисобгаолишзарур, то`потаётганқо`лнингкенгамплитудадагиҳаракатимушакларқисқаришигавагавдадагибарчамушакларинингқисқаришигақулайшароитяратади. Лекино`йиндабирнечақадамдансо`нг, кенгамплитудадақо`лнисилкитибто`потишниқо`ллашанчагинамушкул. Шунингучуно`йинчиларвамураббийларнингижодийизланишданмақсадитезотиштехникасини (ҳаракатнитезлаштириб, то`пилгандансо`нгдарровсакрабваҳоказо) яратишгақаратилган.
Дарвозагато`потишжойдан, юрибкелиб, сакрабватаянганҳолатдабажарилади.
Енгко`птарқалганусул – ҳаракатдаюқориданқо`лнибукибто`потишдир. Қо`лларнисилкитишнатижасидато`пниотишҳолатиузгаради. То`пбошнингорқатомонидан, елкаустиданёкиёнтомонданбо`лишимумкин. Бувужудгакелганҳолатватехниканибажаришҳусусиятигақарабаниқланади.
Ҳаракатдақо`лниюқоридабукибто`потишучхилвазиятдабажарилади: чалиштирмақадамлардансо`нготиш, чалиштирмақадамларсизотишвато`хтаботиш.
То`потаётгано`йинчиқадамқо`йишдагавданингог`ирлигинидарҳололдингиоёққао`тказадивагавданидарвозатомонбуриб, қо`лтирсагинибукканҳолдато`пникескинолдингаюборади.
Қо`лниюқоридабукиб, сакраб (юқорига) то`потишузоқмасофадан (10-12 м) дарвозагаҳужумқилишдақо`лланилади. Қо`лнисилташвато`пниқо`лданчиқаришҳаводабажарилади. Депсинишкейинчаликоёқдабажарилишикерак. То`потаётгано`йинчито`пушлаганқо`линиорқатомонгаюбориб, то`псизқо`линиолдигачиқаради, гавданингюқориқисминиотаётгантомонгабуриб, депсинишданбо`шоёг`иниесабукишилозим.
То`пнидарвозагаотишо`йинчинингсакраганданкейингипарвозинингенгюқоринуқтасида, ко`кракдарвозатомонбурилиб, оёқларнингорасикенгочилиббажарилади.
О`йиндайиқилиботишзаруриятитез-тезвужудгакелади. Буто`потаётгано`йинчигаҳимоячиларданқутулиш, ёбо`лмасао`зибиландарвозаорасидагимасофанияқинлаштиришимкониниберади.
Дарвозагабундайҳилма-хилусулдато`потишмувозанатсақлашмуносабатидаанчагинамураккабдир, чункио`йинчито`пнимувозанатиниюқотганҳолдадарвозагаотади. Бунингустига, о`йинчийиқилишинингё`налишиҳархилолдингаваёнтарафларгабо`лишимумкин.
Юқоридақо`лнибукканҳолдаёнтарафгаегилибвайиқилибто`потишбекиквазиятдаҳужумқилишгаимконберади.
ЙОнтомонгаегилибто`потишбирёкииккиоёққатаянганҳолдабажарилади. Ҳимоячиқо`лларибилантомониданқо`йганто`сиқданқутулишучунҳужумчито`потишнибажаришдагавдасинито`псизқо`литомонгаегиб, то`пнибошиустиданваҳимоячиларқо`ллариёнидандарвозагаё`налтиради.
ЙОнтарафгайиқилибто`потиш. Буусулнио`йинчито`потишвақтидаҳимоячиданузоқроқкетишимкониятинияратишучунқо`ллайди. Бунгаёлг`онто`потишдақо`лланиладиган «финт»ларёрдамберади.
Юқоридақо`лнибукиб, сакраб, ёнтомонгаегилганҳолдайиқилибто`потишусулиданасосанчизиқбо`йлабвабурчакданҳужумқиладигано`йинчиларфойдаланадилар.
Қо`лниёзиб, ёнтомонданто`потиш-бекиквазиятдако`пқо`лланиладиганусулларданбиридир. Унибел, сон, тиззабаландлигидабажаришмумкин. Силташюқориданто`потишдагидайбажарилади. Ҳимоячиданто`пниузоқроқолибкетишучун, о`йинчининголдингитаянчоёг`ини, ҳимоячиоёг`инингсиртқитомонигақо`йишимақсадгамувофиқдир.
Дарвозаданқайтганто`пниқайтауриш. Дарвозаустунларигаурилибёкидарвозабонданқайтганто`пнибирёкииккиқо`ллабдарвозагаотишмумкин. Буҳаракатсакраб, кейинесайиқилганҳолдабажарилади.
Кейингивақтлардадарвозабоннингто`потаётгано`йинчигапешвозчиқишиамалдако`пқо`лланилмоқда. Бундайҳолатда, депсиниб, юқориданбаландтраекториядато`потишлар (дарвозабонустиданошириб) маълумбо`лишича, жудасермаҳсулбо`лмоқда. То`потишнингбажарилишиодатдагиусулдабошланиб, охиридаесато`пнингтраекториясио`згартирилади.
То`пнийергаурибсапчитиботиш-дарвозабонларучуненгмураккабто`потишдир. Айниқса, отгандансо`нгсапчибайланиб, о`зтраекториясинио`згартирадиганто`пниолишдарвозабонларучунжудакаттақийинчиликтуг`диради. Одатда, буусулбурчакданҳужумқилишпайтидақо`лланилади. То`пниотилишжойигақарабо`нггаёкичапгаайлантириботишмумкин. То`пниайлантиришгабилаквакафтнингтезкорҳаракатларивабармоқларнингфаоллигитуфайлиеришилади.