Urganch davlat universiteti geodeziya, kartografiya va kadastr kafedrasi zamonaviy geodezik asboblar va jihozlar

AMALIY ISH № 12 va 13 
Mavzu: Raqamli nivelirlarni o'rganish 
Maqsad: Raqamli nivelirlarning tuzilishi va ishlash printsipini o'rganish
Asboblar va aksessuarlar: 
1. Raqamli nivelir LEICA Sprinter 100M.
2. Shtrix kodli reyka.
Adabiyot: 
1. «Zamonaviy geodezik asboblar»,
2. «Геодезическое инструментоведение», ,
3.Методические указания по дисциплине «Геодезическое инструментоведение» (в 
электронном виде).
Ishning mazmuni: 
1. Raqamli nivelirlarning tuzilishi va ishlash printsipini o'rganish. 
90-yillarda raqamli nivelirlarni konstruktsiyasi ishlab chiqilgan bo'lib, u quyidagilarga imkon 
berdi:
1. Ko'rish o'qini avtomatik ravishda gorizont holatiga keltirish
2. Reykachi reykani vertikal ravishda ushlab turishini nazorat qiladi (aks holda nivelir sanoqni 
qabul qilmaydi, displeyda xato beradi), shuningdek dumaloq adilakdagi pufakchani nolga 
tushirishni nazorat qiladi (agar ushbu shart bajarilmasa, nivelir ham xato qiladi va sanoqni 
olmaydi)
3. Reykadan olingan sanoqlar xotira blokiga yozadi
4. Tovonlar farqini hisoblab chiqadi
5. Betma-bet nazoratni hisoblaydi
6. Boshlang'ich va oxirgi reperlar o'rtasidagi nisbiy balandlikni hisoblaydi
7. Xotirani kompyuterga qayta yozish orqali tenglashtirish
Raqamli nivelirning sxematik diagrammasi 
1-Reyka 
2-Ob'ektiv
3-Fokuslovchi linza
4-Yarim shaffof oyna
5-Analizator
6-Displey
7-Iplar to`ri
8-Okulyar
9-Ko'z
2. Raqamli nivelirlarda nisbiy balandlikni o'lchashni ikki usulda bajaring (har bir talaba 
tomonidan amaliy mashg'ulotlarda amalga oshiriladi)  
3. Ishning borishi haqida qisqacha ma'lumot bering 

---

Oddiy nivelirlash singari, bu jarayon quyidagilarni o'z ichiga oladi: 2 ta reyka va nivelir. 
Mexanik nivelirlar bilan nivelirlashdan farqi shundaki, bu holda reykachiga reykani vertikal 
holatga o'rnatinish uchun yuqori talablar qo'yiladi. Biz reykaga shunday qaraymizki, u 
trubaning ko'rish maydonining o'rtasida bo'ladi, shuningdek, fokuslovchi vint bilan yaxshi 
ko'rinishga erishish kerak (aks holda qurilma sanoqni qabul qilmaydi). Biz Orq. R. ga, keyin 
Old. R. ga qaraymiz, biz sanoqlarni olamiz (sanoqlarni nivelirlash jurnalida yoki qurilma 
xotirasida qayd etish mumkin). Nivelirni o'chiring, keyingi stantsiyaga o'ting. Ikkinchi reperga 
bog`langandan so'ng, qurilma menyusida biz bog'lanmaslikni hisoblaymiz. Nisbiy balandlikni 
o'lchash bilan bir vaqtda, nivelir masofani 5 sm aniqlik bilan o'lchashga qodir.