Urganch davlat universiteti iqtisodiyot fakulteti n
Download 0.7 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- To’rtinchi yo’nalish
- Beshinchi yo’nalish
- Venchur tadbirkorligi (венчурнoe предпринимательство, venchure enterprise)
- Kichik biznes sub’yektlari faoliyatiga yo’naltirilgan
- Davlat tomonidan qo’llab-quvvatlashning moliyaviy-iqtisodiy mexanizmi
- 1.2. Respublikada kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlanish bosqichlari
Ikkinchi yo’nalish – KBXT sub’yektlarining huquq va manfaatlarini himoya qilishni kuchaytirishga yo’naltirilgan me’yoriy-huquqiy bazani yanada takomillashtirish. Bu borada ham bir qator ishlar amalga oshirildi va bugungi kunda ham islohotlarni chuqurlashtirish bo’yicha tadbirlar ishlab chiqilmoqda. Jumladan, bevosita KBXT sohasiga taalluqli bo’lgan 400ga yaqin me’yoriy-huquqiy hujjatlar qabul qilindi. Xususan, ,,Tadbirkorlik faoliyati erkinligining kafolatlari to’g’risida“gi Qonunning yangi tahririni tayyorlash, KBXT sub’yektlari huquq va manfaatlarini himoya qilishni kuchaytirishga yo’naltirilgan yangi qonun hujjatlarini qabul qilish bo’yicha O’zbekiston Respublikasining ,,Tadbirkorlik faoliyati sohasida
7 O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning mamlakatimizni 2013-yilda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2014-yilga mo‘ljallangan iqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor yo‘nalishlariga bag‘ishlangan Vazirlar Mahkamasining majlisidagi ma’ruzasi Xalq so’zi 18.01.2014 y. (13)
26
ruxsat berish tartib qoidalari to’g’risida“gi, ,,Xususiy mulkni himoya qilish va mulkdorlar huquqlarining kafolatlari to’g’risida“gi Qonunlarni ishlab chiqish va qabul qilish yuzasidan chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. Uchinchi yo’nalish – KBXT sub’yektlarining moliya-xo’jalik faoliyatiga davlat va nazorat tuzilmalarining aralashuvini keskin kamaytirish hisoblanadi. To’rtinchi yo’nalish – KBXT sub’yektlarini tashkil etish tartibini soddalashtirish va faoliyat yuritishning moddiy-texnik sharoitlarini ta’minlashdir. Bu yo’nalish bo’yicha hukumatimiz tomonidan KBXT sub’yektlariga ko’pgina imtiyoz va qulayliklar yaratilib berildi. Xususan, mahsulotlarni gigiyenik sertifikatining amal qilishi cheklanmagan muddatga o’tkazildi, fitosanitariya xulosalarini berish muddatlari qisqartirildi, elektr va issiqlik tarmoqlariga ulanish uchun texnik shartlarni bajarish muddatlari 1 oydan 3 kungacha qisqartirildi, binolarni turar joydan noturar joy toifasiga o’tkazish jarayoni soddalashtirildi, davlat mulkidagi bo’sh binolarning ijara haqlari pasaytirilishi natijasida 81 foizi tadbirkorlik sub’yektlariga ijaraga berildi, tashqi reklamani joylashtirish qiymati ayrim viloyatlarning qishloq joylari uchun 50 foizgacha pasaytirildi va h.k. Beshinchi yo’nalish – KBXT sub’yektlariga soliq va boshqa to’lovlar borasida yengilliklar yaratish, hisobot topshirish tizimini takomillashtirish sanaladi. Unga muvofiq, 1996-2013 yillar mobaynida KBXT sub’yektlariga belgilangan soliq stavkalari mos ravishda 38 foizdan 5 foizgacha yoki 7,6 martagacha qisqardi, 2014- yilda ham soliq yukini kamaytirish siyosati davom ettirilmoqda. Kichik korxona va mikrofirmalar uchun yagona soliq to‘lovi stavkalari 2013yilda 5 foizga tushirilgan va 2014 yilda o`zgarmasdan saqlangan , yakka tartibdagi tadbirkorlar uchun belgilangan soliq stavkasi esa sezilarli tarzda, ya’ni o‘rtacha ikki barobar kamaytirilgani buni yaqqol tasdiqlaydi 8 .
ovoragarchilikni, to’rachilik kabi salbiy illatlarni oldini olish, vaqtni tejash va ish samaradorligini oshirish maqsadida tadbirkorlik sub’yektlarining elektron hisobot
8 O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning mamlakatimizni 2013-yilda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2014-yilga mo‘ljallangan iqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor yo‘nalishlariga bag‘ishlangan Vazirlar Mahkamasining majlisidagi ma’ruzasi Xalq so’zi 18.01.2014 y. (13) 27
topshirish tizimini joriy qilindi. Bundan tashqari, tarmoq yo’nalishida ham KBXT sub’yektlariga bir qator imtiyozlar berilgan bo’lib, ular quyidagilar: - 2015-yil 1-yanvarigacha yangidan tashkil etilgan
ta’mirlash-qurilish tashkilotlari soliqlarning barcha turlaridan va ayrim majburiy ajratmalarni to’lashdan ozod qilingan; - 15 xildagi nooziq-ovqat iste’mol tovarlari ishlab chiqarishga ixtisoslashgan mikrofirmalar va kichik korxonalar foyda solig’i, mulk solig’i va yagona soliq to’lovlaridan, respublika yo’l jamg’armasiga majburiy ajratmalar to’lashdan, ishlab chiqarishda foydalaniladigan asbob-uskunalarni import qilishda bojxona to’lovlaridan ozod qilingan. Oltinchi yo’nalish – KBXT sub’yektlarini kreditlash mexanizmlarini yanada takomillashtirish hisoblanadi. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2008-yil 10- noyabrdagi PQ-4051-sonli Farmoniga muvofiq, tadbirkorlik faoliyatini boshlash uchun imtiyozli kreditlar bo’yicha foiz stavkalari maksimal stavkani yillik 5 foizdan 3 foizga, KBXT sub’yektlari faoliyatini kengaytirish va aylanma mablag’larni to’ldirish uchun mikrokreditlar bo’yicha qayta moliyalash stavkasining 100 foizidan 50 foizigacha, KBXT sub’yektlari uchun imtiyozli mikrolizing xizmalari bo’yicha maksimal stavkani yillik 7 foizdan 5 foizgacha pasaytirilishiga erishildi. Shuningdek, KBXT sub’yektlarini qo’llab-quvvatlash uchun ajratilgan kreditlar miqdori, 2001- yilda 171,5 mlrd. so’mdan 2011-yilga kelib 4,04 trln. so’mga yoki qariyb 24 barobargacha oshdi. 2012-yilda esa iqtisodiyotning real sektoriga yo‘naltirilgan kreditlar hajmi 2010-yilga nisbatan 1,6 barobar oshdi, 2013-yilda iqtisodiyotning real sektoriga ajratilgan kreditlarning yalpi hajmi 30 foizga oshdi Ajratilgan kreditlarning 76 foizdan ziyodi uch yildan ortiq muddatga berilgan uzoq muddatli kreditlar ekani, ayniqsa, e’tiborga molik 9 .
9 O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning mamlakatimizni 2013-yilda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2014-yilga mo‘ljallangan iqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor yo‘nalishlariga bag‘ishlangan Vazirlar Mahkamasining majlisidagi ma’ruzasi Xalq so’zi 18.01.2014 y. (13)
28
etish sanaladi. Jumladan, 2008-yilda Osiyo taraqqiyot banki (ADB), Islom taraqqiyot banki (IDB), Germaniya taraqqiyot banki (KfW), Xitoy xalq respublikasi hukumatining va boshqa xorijiy investitsiyalarning moliyalashtirilishi asosida KBXT sektoriga 80,0 mln. AQSh dollari miqdorida bevosita investitsiyalar kiritilgan bo’lsa, 2009-yilda bu ko’rsatkich 121,8 mln. AQSh dollarni tashkil etdi va 2008-yilga nisbatan o’sish 152,2 foizni tashkil etdi. 2013-yilda mamlakatimizning yuqori sur’atlar bilan barqaror o‘sishini tahlil qilar ekanmiz, buning asosiy omillaridan biri iqtisodiyotimizga yo‘naltirilgan kapital mablag‘lar, investitsiyalarning tobora o‘sib borayotganligiga amin bo’lamiz va bu ko‘rsatkich joriy yilda yalpi ichki mahsulotga nisbatan 23 foizni tashkil etgani fikrimiz dalilidir. 2013-yilda Investitsiya dasturini amalga oshirish doirasida mamlakatimizda 13 milliard dollar qiymatidagi kapital qo‘yilmalar o‘zlashtirildi, bu 2012-yilga nisbatan 11,3 foizga ko‘pdir. O‘zlashtirilgan kapital qo‘yilmalar umumiy hajmining deyarli yarmini, ya’ni 47 foizini xususiy investitsiyalar – korxonalar va aholining shaxsiy mablag‘lari tashkil etgani alohida e’tiborga loyiqdir. Jalb etilayotgan investitsiyalarning asosiy qismi – 70 foizdan ortig‘i, birinchi navbatda, ishlab chiqarish ob’ektlarini qurishga yo‘naltirildi, eng yangi zamonaviy uskunalar xarid qilishga sarflangan investitsiyalar ulushi esa qariyb 40 foizni tashkil etdi. O‘zlashtirilgan umumiy kapital qo‘yilmalar hajmining 3 milliard dollardan ortig‘ini xorijiy investitsiyalar tashkil etdi. Shuning 72 foizdan ziyodi yoki 2 milliard 200 million dollari to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalardir. 10
Respublikamizda KBXTni rivojlantirish va qo’llab-quvvatlashning sakkizinchi yo’nalishi – KBXT sub’yektlarining tashqi iqtisodiy faoliyat sohasidagi ishtirokini kengaytirishdir. Bu borada KBXT sub’yektlarining ulushi unchalik salmoqli darajada emas.
10 O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning mamlakatimizni 2013-yilda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2014-yilga mo‘ljallangan iqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor yo‘nalishlariga bag‘ishlangan Vazirlar Mahkamasining majlisidagi ma’ruzasi Xalq so’zi 18.01.2014 y. (8)
29
Navbatdagi to’qqizinchi yo’nalish esa ilg’or ilm va fan yutuqlariga asoslangan venchur tadbirkorligini va xususiy biznesini rivojlantirishga keng yo’l ochib berish sanaladi. Shu o’rinda venchur tadbirkorligi to’g’risida qisqacha ta’rif berib o’tsak. Venchur tadbirkorligi (венчурнoe предпринимательство, venchure enterprise) – bu hozirgi zamon tadbirkorlik turlaridan biri bo’lib, ilmiy tadqiqotlar, yangi ixtirolarni tadbiq etish hamda yirik firmalar buyurtmalari, davlat shartnomalarini bajarish bilan shug’ullanuvchi faoliyatdir. Tadbirkorlik faoliyati va kichik biznesni rivojlantirish va qo’llab-quvvatlashning keyingi o’ninchi yo’nalishi esa, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining PQ-1271- sonli Qaroriga 11 muvofiq, aholi va o’rta sinf mulkdorlari daromadlarini shakllantirish asosi bo’lgan KBXTni rivojlantirishni yanada rag’batlantirish, bu sohadagi mavjud muammolarni hal etish, yoshlar, avvalambor, kasb-hunar kollejlari va oliy ta’lim muassasalari bitiruvchilarini, ayniqsa, qishloq joylarida ularni tadbirkorlik faoliyatiga keng jalb etish uchun zarur sharoitlar yaratish hisoblanadi. Respublikada KBXTni rivojlantirish va qo’llab-quvvatlashning o’n birinchi yo’nalishi KBXT sub’yektlariga taqdim etilyotgan imtiyozlar va qulay sharoitlar tizimini yanada rivojlantirish hisoblanadi. Jumladan, KBXT sub’yektlariga taqdim etilayotgan imtiyozlar, preferensiyalar va xo’jalik yuritishning qulay sharoitlarini yaratish, resurslar bilan ta’minlanish mexanizmlarini takomillashtirish, kadrlar tayyorlash, qayta tayyorlash va malakasini oshirish to’g’risidagi axborot ta’minoti va maslahat berishning yaxlit integratsiyalashgan tizimini yanada rivojlantirish kabilar mazkur yo’nalishdagi eng muhim vazifalardan sanaladi. Oxirgi yillarda kichik biznes sub’yektlari uchun yagona soliq to’lovi stavkasi yil sayin kamayib borishi kuzatilmoqda.2014-yil uchun belgilangan soliq stavkasi 1996- yilga nisbatan 7, 6 marta, 2000-yilga nisbatan 6 marta, 2005-yilga nisbatan esa 3 martaga qisqartirilgan (1.1.1-rasm).
11 O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 27.01.2010-yildagi PQ-1271- sonli ,,Barkamol avlod yili Davlat dasturi to’g’risida”gi Qarori.
30
1.1.1-rasm. Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub’yektlari uchun yagona soliq to’lovi stavkasi (foizda) 12 .
nisbatan soliq imtiyozlari kengaytirildi, ayrimlarining muddati uzaytirildi. Xususan, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining ,,O’zbekiston Respublikasida 2006-2010 yillarda xizmat ko’rsatish va servis sohasini rivojlantirishni jadallashtirish chora- tadbirlari to’g’risida gi 2006-yil 17-apreldagi PQ-325-sonli Qarori bilan mikrofirma va kichik korxonalarga berilgan soliq imtiyozlari hamda O’zbekiston Respublikasi Prezidentining ,,Mahalliy nooziq-ovqat iste’mol tovarlari ishlab chiqarish kengaytirilishini rag’batlantirish borasidagi qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida“gi 2009-yil 25-oktabrdagi PQ-1050-sonli Qarori bilan belgilangan soliq va bojxona imtiyozlari 2014-yilning 1-yanvariga qadar uzaytirildi. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2013-yil 25-dekabrdagi ,,O’zbekiston Respublikasining 2014-yilgi asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlari prognozi va Davlat budjeti parametrlari to’g’risida“gi 2099-sonli qarori bilan 2014-yilning 1-yanvaridan boshlab Soliq kodeksida soliq va boshqa majburiy to’lovlarni to’lash majburiyati yuklatilgan yuridik shaxslar uchun soliq qarzlari EKIHning 20 barobarigacha (1922100 so’mgacha), jismoniy shaxslarning soliq qarzlari EKIHning 5
12 O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning mamlakatimizni 2013-yilda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2014-yilga mo‘ljallangan iqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor yo‘nalishlariga bag‘ishlangan Vazirlar Mahkamasining majlisidagi ma’ruzasi Xalq so’zi 18.01.2014 y. (13) 31
barobarigacha (480525 so’mgacha) bo’lgan hollarda ushbu soliq qarzlarini mol-mulk hisobidan undirish uchun murojaat qilinmasligi belginlandi. Kichik biznes sub’yektlari faoliyatiga yo’naltirilgan kredit berish mexanizmi.So’nggi yillarda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni moliyaviy qo’llab-quvvatlashning asosiy tizimlaridan biri bo’lgan kredit berish mexanizmini takomillashtirishga alohida e’tibor berilmoqda. Xususan, 2010-yilda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish uchun 2690,2 mlrd.so’m kredit ajratilgan bo’lsa, 2011-yilda esa bu ko’ratkich 4041 mlrd. so’mni tashkil etdi, 2012-2013 yillarda esa bu ko’rsatkich yanada o’sishi ta’minlandi. (1.1.2-rasm). 0 1000 2000 3000
4000 5000
6000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 171,5 265 282,3 353,7 464 607,2
744 1251
1851,7 2690,2
4041 4377
5346
kredit miqdori (mlrd.so’m) 13
Rasmdagi ma’lumotlardan ko’rinib turibdiki 2001-2013 yillar mobaynida kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sohasiga yo’naltirilgan kreditlar miqdori qariyb 31 martagacha ko’paygan. Hozirgi kunda tadbirkorlik faoliyatini mikromoliyalash tizimi ham keng yo’lga qo’yilmoqda. Bu borada respublikamizda mikromoliyalashtirishni rivojlantirish uchun
zarur me’yoriy-huquqiy baza yaratilgan. Jumladan,
13 I.Karimovning 2011-yil yakunlari va 2012-yilda O’zbekistonni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning ustuvor yo’nalishlariga bag’ishlangan2012-yil Vatanimiz taraqqiyotini yangi bosqichga ko’taradigan yil bo’ldi“ mavzusidagi ma’ruzasini o’rganish bo’yicha o’quv qo’llanma. – T.:O’qituvchi“ NMIU, 2012. – 212-b. 2. www.referat.uz rasmiy veb-sayti. 32
,,Mikromoliyalashtirishto’g’risida“, ,,Mikrokreditlash tashkilotlari to’g’risida“gi O’zbekiston Respublikasi qonunlari, Vazirlar Mahkamasining ,,Mikromoliyaviy xizmatlar bozorini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to’g’risida“ 2007-yil 19- fevraldagi 37-sonli qarorlari qabul qilindi 14 .Bu qarorlar asosida kichik tadbirkorlik sub’yektlariga tijorat banklari tomonidan mikrokreditlar ajratilishi yo’lga qo’yilgan. (1.1.3-rasm).
sub’yektlariga 1-yanvar holatiga ko’ra ajratilayotgan mikrokreditlarning miqdori (mlrd.so’m) 15 . Moliya-bank tizimini izchil isloh qilish sharoitida moliyalashtirishning tijorat manbalari, xususan xalqaro moliya institutlari, tijorat banklari va davlat maqsadli jamg’armalarining kredit liniyalari hisobiga tijorat banklarining kredit resurs bazasini shakllantirishga ko’maklashish ishlari yo’lga qo’yilmoqda.
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2010 yil 26-noyabrdagi PQ-1438-sonli ,,2011-2015 yillarda respublika moliya-bank tizimini yanada isloh qilish va barqarorligini oshirish hamda yuqori xalqaro reyting ko’rsatkichlariga erishishning ustuvor yo’nalishlari to’g’risida“gi Qaroriga muvofiq, mamlakatimiz tijorat
14 ,,O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to’plami”, №23, 2007. 15 ,,Kichik biznesni kreditlash va moliyalashtirish“. ,, Biznes konsultant“iqtisodiy, amaliy-ommabop oylik jurnali,№3,2012. –19-b. 2. ,,2012-yilda pul-kredit sohasidagi vaziyat va monetar siyosatning 2013-yilga mo’ljallangan asosiy yo’nalishlari“. ,,Bozor, Pul va Kredit“ ilmiy-amaliy oylik jurnali, №1, 2013. – 18-b.
33
banklarining kredit mexanizmini samarali amalga oshirishining asosiy manbai hisoblanmish kredit resurslari taklifinining hajmini oshirish, kreditga bo’lgan talabni to’laqonli qondirish maqsadida xalqaro moliya institutlari va xorijiy mamlakatlar hukumatlari tomonidan ajratiladigan grantlar va kredit liniyalari miqdori 2011-yilda 75 mln. AQSh dollarni tashkil etgan bo’lsa, 2015-yilga borib esa, 155 mln.AQSh dollarni tashkil etishi mo’ljallangan (1.1.4-rasm).
hukumatlari tomonidan ajratiladigan grantlar va kreditlar miqdori (mln. AQSh dollar) 16 .
ish o’rinlarini yaratish maqsadida kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub’yektlariga yanadayangi zamonaviy bank xizmatlari ko’rsatish takomillashtirilib borilishini talab etadi. Hozirda mamlakatimiz moliya-bank tizimi barqaror va ishonchli faoliyat yuritib, yuqori ko‘rsatkichlarni namoyon etib kelmoqda. 2013-yilda bank tizimining jami kapitali 25 foizga, 2000-yilga nisbatan esa 46 barobardan ziyod ko‘paydi. Natijada bugungi kunda banklarimiz kapitaliningyetarlilik darajasi 24,3 foizni tashkil
16
yo’nalishlariga bag’ishlangan ,,2012-yil Vatanimiz taraqqiyotini yangi bosqichga ko’taradigan yil bo’ldi“ mavzusidagi ma’ruzasini o’rganish bo’yicha o’quv qo’llanma. – T.: ,,O’qituvchi“ NMIU, 2012. – 214-b. 34
etmoqda, bu esa bank nazorati bo‘yicha Bazel qo‘mitasi tomonidan 8 foiz etib belgilangan talabdan uch barobar ko‘pdir 17 . Davlat tomonidan qo’llab-quvvatlashning moliyaviy-iqtisodiy mexanizmi –KBXT sohasida qo’yilgan maqsadlarga erishishni, iqtisodiyotdagi turli bo’g’inlar faoliyatini bir-biriga mos holda rivojlanishini va to’g’ri foydalanish natijasida korxona ravnaqini ta’minlovchi moddiy-texnik, moliyaviy, ijtimoiy va institutsional resurslarni qo’llashning texnologiyasi, vositalari, dastaklaridan iborat bir butun tizimdir. Bu tizimning mustahkam bo’lishi va izchil ravishda faoliyat olib borishi muhim iqtisodiy tarmoqlarning progressiv rivojlanishiga, makroiqtisodiy ko’rsatkichlarning intensiv bo’lishiga zamin yaratadi. Shu jumladan yaqindatadbirkorlik faoliyatiniamalga oshirish va
davlat xizmatlariniko’rsatish bilan bog’liq tartibotlarni yanadatakomillashtirish chora- tadbirlariO’zbekiston Respublikasi Prezidentining "O’zbekiston Respublikasida investitsiya iqlimi va ishbilarmonlik muhitini yanada takomillashtirishga doir qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida"gi 2014 yil 7 apreldagi PF-4609-sonli Farmoniga muvofiq hamda litsenziyalashni va ruxsat etish xarakteriga ega hujjatlarni berish mexanizmlarini yanada soddalashtirish va arzonlashtirish, shuningdek tadbirkorlikka ko’proq erkinlik berish maqsadidaO’zbekiston Respublikasi Prezidentining PQ-2164 sonli Qarorni qabul qildi. 18
1.2. Respublikada kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlanish bosqichlari Tadbirkorlik o'tgan ikki asr davomida rivojlanib, turli davrlar va bosqichlami bosib o'tdi. Har bir davr va bosqichda tadbirkorlik oldida o'ziga xos vazifalar turadi.
17 O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning mamlakatimizni 2013-yilda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2014-yilga mo‘ljallangan iqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor yo‘nalishlariga bag‘ishlangan Vazirlar Mahkamasining majlisidagi ma’ruzasi Xalq so’zi 18.01.2014 y. (13)
18
35
O'zbekistonda tadbirkorlikning rivojlanishida xo'jalik erkinligining oshishi va ma'muriy-qonunchilik cheklovlarining qisqarishi, tadbirkorlik (avvalo, kichik, xususiy, qo'shma tadbirkorlik)ning davlat tomonidan qo’llab-quvvatlanishi, tadbirkorlik tashabbusining yangi imkoniyatlari va sohalarining ochib borilishi, soliq islohotlari va ma'muriy islohotlar ham katta yordam berdi. Mamlakatda sarmoya bozori va biznesni mablag' bilan ta'minlash imkoniyatlari kengaydi, yangi moliya muassasalari va axborot ta'minoti rivojlandi, patent-litsenziya tizimi mustahkamlandi, xo'jalik faoliyatining yangi turlari paydo bo'ldi va kengayib bormoqda. Respublikada tadbirkorlikni tezroq oyoqqa turg'azish, rivojlantirish, jamiyatda o'zigamunosib o'rinni egallab olishi uchun zarur shart-sharoitlar yaratildi va ularniyaxshilash davom etmoqda. Ulardan eng muhimi va boshqa shart-sharoitlar uchun asos hisoblanadigani me'yoriy-huquqiy bazadir. Bu baza yildan-yilga kengayib, mustahkamlanib, takomillashib, rivojlanib bormoqda. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 1994- yil 21- yanvardagi "Iqtisodiy islohotlarni yanada chuqurlashtirish, xususiy mulk muhofazasini ta'minlash va tadbirkorlikni rivojlantirish to'g'risida"gi Farmoni bilan xususiy mulkka asoslangan tadbirkorlikning shakllanishi iqtisodiy islohotlarning eng asosiy vazifalaridan biri sifatida e'tirof etildi. Bu vazifani bajarish uchun tadbirkorlikni rivojlantirish siyosati va qo'llab-quvvatlash tizimi yaratildi. U O'zbekiston Respublikasi qonunlari, Prezident farmonlari va qarorlari, Vazirlar Mahkamasi qarorlariga asoslanadi. 1994-yili O'zbekistonning barcha viloyatlari Qoraqalpog'iston Respublikasi va Toshkent shahri bo'yicha tadbirkorlikni rivojlantirish mintaqaviy dasturlari ishlab chiqildi. 1995- yil 28- avgustda "O'zbekistonda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishni qo'llab-quvvatlash" "Davlat dasturi" qabul qilindi. Bu dasturlarga har yili tegishli aniqliklar kiritilib, ular uzluksiz amalga oshirilmoqda. Bundan tashqari, tadbirkorlikni rivojlantirish va qo'llab-quvvatlash siyosatini samarali amalga oshirishni ta'minlashga yo'naltirilgan qator qonunlar, farmonlar, qarorlar qabul qilinib kelmoqda. Ularni ro'yobga chiqarishni tashkil etish va ta'minlash uchun maxsus davlat organlari va nodavlat tashkilotlari tuzildi: O'zbekiston Respublikasi davlat mulkini boshqarish va tadbirkorlikni qo'llab-
36
quvvatlash davlat qo'mitasi, Monopoliyadan chiqarish, raqobat va tadbirkorlikni qo'llab-quvvatlash davlat qo'mitasi (u 2005-yilda qayta tashkil etilib, tadbirkorlikni rivojlantirish va qo'llab-quvvatlash vazifalari Davlat mulk qo'mitasidan unga o'tkazildi), tovar ishlab chiqaruvchilar va tadbirkorlar palatasi (2004 yilda uning negizida O'zbekiston savdo-sanoat palatasi tuzildi), kichik va xususiy tadbirkorlikni rivolantiirishni rag'batlantirish Respublika muvofiqiashtirish kengashi, tadbirkorlarga xizmat qiluvchi Tadbirkorbanku 2006 yilda Mikrokreditbankka aylantirildi, tadbirkorlik subyektlarini davlat ro'yxatidan o'tkazuvchi organlar, prokuratura va Adliya vazirligi tizimlarida tashkil etilgan fermer va dehqon xo'jaliklari, tadbirkorlik subyektlari huquqlarini himoya qilish boshqarmasi va bo'limlari faoliyat yuritib kelmoqda. O’zbekiston hududida kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlanish bosqichlari quyidagicha Download 0.7 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling