Urganch davlat universiteti kimyo texnika fakulteti


Download 0.89 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/9
Sana16.08.2017
Hajmi0.89 Mb.
#13588
1   2   3   4   5   6   7   8   9

ko’rsatishicha  xlorid  kislota  bazaltga  sezilarli  ta’sir  ko’rsatadi.  Ushbu  ko’rsatkich 

“Aydarko’l”  bazaltida  yaqqol  namoyon  bo’ldi.  Bazaltga  eng  kam  ta’sirni  sulfat 

kislota ko’rsatdi. Ushbu xolat ko’pincha “Gavasay” koni bazaltida uchradi. Barcha 

xollarda bazaltga suyultirilgan kislotalar konstentrlanganlarga nisbatan kuchli ta’sir 

ko’rsatdi, u ortiqcha ionlarni suyultirilgan kislotalarga ta’sirida paydo bo’ladi, ular 

esa  qo’shimcha  ionli  birikmalar  xosil  qilish  maqsadida  bazaltni  erishida  uning 

strukturasini o’zgartirishga intiladilar.  

Umumiy  xolda, bazaltlarning  qayta  ishlash jarayoni  va suyuqlanish  xarorati 

quyidagi  omillarga  asoslanadi:  asosan  olivin,  piroksen  va  plagioklazdan  iborat 

kimyoviy – minerologik tarkibiga, jinsning fizik-mexanik va kimyoviy xossalariga, 

shuningdek  konni  tuproq  sho’rlanishiga  bog`liq  bo’lgan  paydo  bo’lish  sharoitiga. 

O’zbekiston  bazaltlarini  fizik-kimyoviy  xossalarini  tadqiq  qilish  ko’rsatishicha 

bazalt maxsulotlarini amalda ishlatishni iqtisodiy samaradorligini va yangi, kislota-

ishqorga  chidamli,  dielektrik,  yuqori  xaroratli,  issiqlik  izolyastion  va  arzon 

maxsulot olishga yangi imkoniyatlar ochishini ko’rsatadi. 

 

 



 

 

 



 

38 


3.5. Texnologik hisob kitoblar. Material balansi. Asosiy uskuna va uning  

xisobi, tavsifi 

Material balans 

Ishlab  chiqarish  unumdorligi  G-soatiga  200  kg  bazalt  qoplamasiga  teng. 

Razmer  (500/1000*1000*(20/80mm))  qalinligi  yillik  unumdorlik  G-yiliga 

1632000  tonna.  Effektiv  ish  vaqtini  topamiz.  365-P=365-25=340    P-yiliga 

prafilaktik  ish  kuni  25  kun.  Bu  maxsulotni  ishlab  chiqish  jarayonida  faqatgina 

bazalt  mineralidan  foydalanamiz.  Boshqa  minerallar  men  ishlayotgan  loyixamda 

ishtirok qilmaydi. Material balansni  hisoblash bo`yicha texnologik jarayonlarning 

oxiridan oldinga qarab hisoblaymiz. 

Men loyihalayotgan korxonada kuniga 4800 t maxsulot chiqarilmoqda.  

Yo’qotishlar 

Tayyor  mahsulot  omboridagi  yo’qotish  0,5%  deb  qabul  qilamiz  va  uni 

hisoblaymiz.  

                                        1.632.000-100 % 

                                                  M

-0,5 % 


                                                  M

-8160 t 



               y

1= 


1.632.000+8160=1.640.160 t. 

Ko`ndalang  kesish  pichog`idan  o`tuvchi  yo’qotish  1  %  deb  qabul  qilamiz  va 

uni hisoblaymiz.  

                                        1.640.160 -100 % 

                                                  M

-1 % 



                                                  M

-16401 t 



               Y

2= 


1.640.160+16401=1.656.561 t. 

Konveyerdagi yo’qotish 1 % deb qabul qilamiz va uni hisoblaymiz.  

                                        1.656.561 -100 % 

                                                  M

-1 % 


                                                  M

-16565,61 t 



               Y

3= 


1.656.561+16565,61=1.673.126,61 t. 

 

39 


Siqilish konveyeridagi yo’qotish 1 % deb qabul qilamiz va uni hisoblaymiz.  

                                        1.673.126,61 -100 % 

                                                  M

-1 % 



                                                  M

-16731,26 t 



               Y

4= 


1.673.126+16731,26=1.689.857,26 t. 

Qurutish konveridagi yo’qotish 10 % deb qabul qilamiz va uni hisoblaymiz.  

                                        1.689.857,26 -100 % 

                                                  M

-10 % 


                                                  M

-168985,72 t 



               Y

5= 


1.689.857+168.985,72=1.858.842,72 t. 

Qabul qilish konveyerdagi yo’qotish 2 % deb qabul qilamiz va uni hisoblaymiz.  

                                        1.858.842 -100 % 

                                                  M

-2 % 


                                                  M

-37174,84 t 



               Y

6= 


1.858.842+37176,84=1.896.018,84 t. 

Tolalash kamerasidagi yo’qotish 2 % deb qabul qilamiz va uni hisoblaymiz.  

                                        1.896.018,84 -100 % 

                                                  M

-2 % 


                                                  M

-37920,3 t 



               Y

7= 


1.896.018,84+37920,3=1.933.939,14 t. 

Tola  xosil  qilish  jarayonidagi  yo’qotish  1  %  deb  qabul  qilamiz  va  uni 

hisoblaymiz.  

                                        1.933.939,14 -100 % 

                                                  M

-1 % 



                                                  M

-19339,39 t 



               Y

8= 


1.933.939,14+19339,39=1.959.278,53 t. 

Vannali pechdan ishlov berishdagi texnologik yo’qotish 1 % deb qabul qilamiz 

va uni hisoblaymiz.  

                                        1.953.278,53 -100 % 



 

40 


                                                  M

-1 % 



                                                  M

-19532,78 t 



               Y

9= 


1.953.278,53+19532,78=1.972.811,31 t. 

5,15  %  mat.(ppp)  kuydirish  jarayonidagi  yo’qotish  deb  qabul  qilamiz  va  uni 

hisoblaymiz.  

                                        1.972.811,31 -100 % 

                                                       M

10 


-5,15 % 

                                                  M

10 

-101599,7 t 



               Y

10= 


 1.972.811,31+101599,7=2.074.411,01t. 

Sharli tegirmondagi yo’qotish 2 % deb qabul qilamiz va uni hisoblaymiz.  

                                        2.074.411,01 -100 % 

                                                           M

11 

-2 % 


                                                  M

11 


-41488,22 t 

               Y

11= 

 2.074.411,01+41488,22=2.115.899,23t. 



Valli maydalagichdagi yo’qotish 2 % deb qabul qilamiz va uni hisoblaymiz.  

                                        2.115.899,23 -100 % 

                                                           M

12 


-2 % 

                                                  M

12 

-42317,98 t 



               Y

12= 


2.115.899,23+42317,98=2.158.217,21 t. 

Bolg`ali maydalagichdagi yo’qotish 2 % deb qabul qilamiz va uni hisoblaymiz.  

                                        2.158.217,21 -100 % 

                                                           M

13 

-2 % 


                                                  M

13 


-43164,34 t 

               Y

13= 

2.158.217,21+43164,34=2.201.381 t. 



Jami kirim chiqim balansi. 

           

 

 

 



 

41 


                                                                                                               Jadval 2   

    KIRIM                                                                  CHIQIM 

Bolg`ali 

maydalagichdagi 

yo`qotish 2 % 

2.201.381 t 

Bolg`ali 

maydalagichdagi 

yo`qotish 2 % 

2.158.217 t 

Valli 

maydalagichdagi 



yo`qotish 2 % 

2.158.217 t 

Valli 

maydalagichdagi 



yo`qotish 2 % 

2.115.899 t 

Sharli tegirmondagi 

yo`qotish 2 % 

2.115.899 t 

Sharli tegirmondagi 

yo`qotish 2 % 

2.074.411 t 

Kuydirish 

jarayonidagi 

yo`qotish 5,15 % 

2.074.411 t 

Kuydirish 

jarayonidagidagi 

yo`qotish 5,15 % 

 

1.972.811 t 



Vannali pechdagi 

texnologik 

yo`qotish 1 % 

1.972.811 t 

Vannali pechdagi 

texnologik yo`qotish 

1 % 

 

1.953.278 t 



Tola xosil 

qilishdagi yo`qotish 

1 % 

1.953.278 t 



Tola xosil qilishdagi 

yo`qotish 1 % 

1.933.939 t 

Tolalash 

kamerasidagi 

yo`qotish 2 % 

1.933.939 t 

Tolalash kamerasidagi 

yo`qotish 2 % 

1.896.018 t 

Qabul qilish 

kamerasidagi 

yo`qotish 2 % 

1.896.018 t 

Qabul qilish 

kamerasidagi 

yo`qotish 2 % 

1.858.842 t 

Quritish 

konveyidagi 

yo`qotish 10 % 

1.858.842 t 

Quritish konveyidagi 

yo`qotish 10 % 

1.689.857 t 

Siqilish 

konveyerdagi 

yo`qotish 1 % 

1.689.857 t 

Siqilish konveyerdagi 

yo`qotish 1 % 

1.673.126 t 

Konveyerdagi 

yo`qotish 1 % 

1.673.126 t 

Konveyerdagi 

yo`qotish 1 % 

1.656.561 t 



 

42 


Pichoqdan o`tuvchi 

yo`qotish 1 % 

1.656.561 t 

Pichoqdan o`tuvchi 

yo`qotish 1 % 

1.640.160 t 

Ombordagi 

yo`qotish 0,5 % 

1.640.160 t 

Ombordagi yo`qotish 

0,5 % 

1.632.000 t 



Bazalt minerali 

2.201.381 t 

Tayyor maxsulot 

1.632.000 t 

 

Men  loyihamda  yiliga bir  million olti  yuz  o`ttiz  ikki  ming  tonna  maxsulot 



ishlab chiqaryapman.  

Yillik xom ashyo – 2.201.381 t 

Yillik unumdorlik – 1.632.000 t 

Yillik yo`qotilish – 569.381 t 

                    Bazalt pishirish jarayonida  vannali pechning xisobi. 

1 soatdagi pech unumdorligini xisoblaymiz. 

                    P=

soat


kg /

200


*

24

4800



 

Qaynash  qatlamidagi  (qaynash  desatsiyalash).Kuchsimon  qismining    yuzasini 

topamiz.  Bazalt  maxsulotlarini  ishlab  chikarish  jarayonida  1m

2     


qaynash  qismidagi 

bazalt  massasining zichligi P60 kg/soat  yoki  (1,44tonna M

2

/sutka)  ligidan  foydalanib 



oqartirish yuzasini topamiz. 

              F=

2

3

,



3

60

200



M

P

P



f



 

Oqartirilgan bazalt yuzasini 

b

oqar


F

F

2



,

1

 qabul qilamiz va oqartirish zonasining  yuzasini 



topamiz. 

               

2

8

,



20

2

,



1

M

F



F

V

B



.Shu formuladan F



B

 ning qiymatini xisoblaymiz 

                F

V

=



2

4

,



9

2

,



2

8

,



20

M



 

           F

oqar

=1,2*9,4=11,28 M



2

 

bazalt  qaynatish  qismi  uchun  quyidagi  o’lchamlarda  uzunligi,  eni  ,balandligini 



xisoblaymiz. 

Eni =2m


2

  uzunligini =2,13M

2

 qilib balandligi esa =0,6 M



2

 xisoblabmiz. 



 

43 


(Qaynash  qismi  yuzasini  )Pechning  ko’zgu    xosil  qilish  yuzasini  quyidagi  formula 

bilan aniqlaymiz. 

                 F

V

=



2

*

60



,

3

)



1

(

M



Q

a

P



qcut

     



Bu yerda  

  P = pecning unumdorligi  

  Q

ct

=1kg bazalt massasiga sarflanadigan issiqlik miqdori. 



   A= bazaltga pastdan beriliyotgan konvektiv issiqlil berish uchun koeffisenti .a=0,10 

dan 0,15 gacha qiymatga ega bo’ladi. 

  

=Ko’zgusimon qismning bazalt bilan to’lganligini etiborga oluvchi koefisent. 

Q=1 M

2

 bazalt qaynash qatlami yuzasiga  beriladigan massasi 



Q

C

= 2850 kj/kg



2

 ga teng. 

Yoqilg’ining  yonishida    xosil    bo’lgan  pech  gazlarning  o’rtacha  qoraliq  darajasini  

quyidagi  formuladan xisoblaymiz.  

          E

gaz


=E

CO2


+







O

H 2


 



H

2



O va CO

2

ning tuzatish koeffisenti 



Devorning qoraliq  darajasi E

2

=0,22 



bazalt 

massaning 

qoraliq 

darajasi 

E

k

=0,8 



gazlarning 

o’rtacha 

xororati 

T

gaz



=1610+273=1883K 

bazalt massasining xarorati T

m

=1400+273=1673K 



Pechning  ishchi  qismidagi  bazalt  material  yuzasini  devor  yuzasiga  nisbatini  xisoblab 

chiqamiz. 

      

52

,



0

6

,



0

2

6



,

0

13



,

2

2



13

,

2



2

13

,



2

2









 

Gazdan  devorga  yuzasiga    nurlanishdan  o’tadigan  koefisentni  buni  quyidagicha 



formula orqali xisoblaymiz. 

       C


v

=5,7E


m

*Kvt/m


2

*grad


4

 

K ning qiymatini graviefdan va uning qiymatini formulaga qo’yib xisoblaymiz. 



 

44 


       

93

,



1

52

,



0

1

4



1





  

86



,

0

18



,

0

*



22

,

0



8

,

0



)

1

(



2





m

m









 

K=



545

,

0



193

22

,



0

22

,



0

1

22



,

0

1



93

*

1



86

,

0



1

1

2



2

















 

C



v

=5,7*0,82*0,545=2,54 vt/M

2

*grad


4

 

Issiqlik gazdan devor yuzasidan o’tib qizdirilayotgan materialga  uzatilishini quyidagi 



formula bilan xisoblaymiz. 

Q=

410592



1673

100


1883

4

9



4

142520


4

98840


100



























б



 

Pastdan  konvektiv  oqim  orqali  bazalt  beriliyotgan    issiqlik  miqdorining  koeffisentini 

a=0,10  qabul  qilamiz.Vannaning  bazalt  bilan  qaynash  qismidagi    to’ldirish 

koeffisenti  yani

75

,

0





deb  qabul  qilamiz.Olingan  natijalarni    o’rni  o’rniga  qo’yib  

ko’zgusimon  qaynash yuzasini topamiz. 

       F


b

=

2



2

,

3



75

,

0



*

410592


*

6

,



3

)

10



,

0

1



(

2850


*

1250


M



 

 Quyidagi o’lchamlarda pechni tanlaymiz. 

        L*B=2*2,13=4,26M

2

 



                  2*0,8=1,6M

2

 



 Xovuzning chuqurligini 0,8 M

2

 deb qabul qildim.    



  

                                   

Tabiiy  gaz yonish hisobi. 

 

Biz o’z loyihamizda Gazlida chiqayotgan tabiiy gazdan foydalanishni 



maqsad qilib qo’yganmiz. 

   


Uning tarkibi quyidagi birikmalardan tashkil topgan:  

 

45 


 

CH

4



 

C

2



H

6

 



C

3

H



8

 

C



3

H

12



 

CO

2



 

N

2



 

H

2



 



95,6 

2,6 


0,3 

0,3 


2,1 



100 

 

Gaz yonishi uchun havoning sarflanishi koeffisinti 



 ni 1,2 ga teng qilib  

qabul qilamiz.  Tunel ichidan chiqayotgan maxsulotni sotish vaqtida uning ichidan 

havo  800

0

 C  gacha qizib keyin  gaz bilan aralashib yonish uchun pechga 



kiradi.Gaz tarkibidagi namlik miqdorini 1% ga teng deb qabul qilamiz . Shundan 

keyin  quruq tarkibli gazni ishchi tartibli gazga  o’tkazib  olamiz. Uni quyidagicha  

amalga oshiramiz. 

0

0



2

4

4



6

,

94



100

1

100



6

,

95



100

100






O

H

CH



CH

K

K



 

Gaz tarkibidagi  boshqa birikmalar o’zgarishsiz  qoladi. Shuning uchun 

qolgan moddalarni hisoblamasdan o’zini yozib qo’ysak ham bo’ladi. 

 

C H



4

 

C



2

H

6



 

C

3



H

8

 



C

4

H



10

 

C



5

H

12



 

CO

2



 

 N

2



 

 H

2



94,6 


2,6 

 

0,3 



0,3 

0,1 



1,1 

 



Gazning yonish issiqligini quyidagicha fo’rmula orqali hisoblaymiz. 

QH=358,12 CH

4

+637,5C


2

H

6



+912,5C

3

H



8

+486,5C


4

H

10



+1460,8C

5

H



12

=358,2+94,6+637,2*2,6+912,5*3-1186*0,3=36201k dt/nm



3

 

Kerak bo’lgan quruq havoning  nazariy  miqdorini  hisoblaymiz. 



Z

o

=0,0476*k   nm



3

/nm


3

 

C=2CH



4

+3,5 C


2

 H

6



= + 5 C

3

 H



8

 +6,5 C


4

 H

10



 +8C

5

H



2

 

C=2*94,6+3,5*2,6+5*0,3+6,5*0,3=202 



Z

o

=0,0476*202=9,6nm



3

/ nm




 

46 


  

Atmosfera  havosining namligini  d=8 2/k

2

 deb qabul qilib,uning namligini  



e’tiborga olgan holda  nazariy  jihatdan  atmosfera havosining  sarflanish miqdorini 

aniqlaymiz. 

Z

0

=(1+0,001ad)     Z



0

=(1=0,0016*8)*9,6=9,72  nm

3

/nm


Sarflanish koeffisinti L= 1,2 ga  bo’lgandagi  haqiqiy  sarflanish koeffinsenti  

quyidagi formula  orqali hisoblaymiz.  

  Quruq  xavo Z



=

 xZo=1,2+9,6=4,52nm

3

/nm



  Atmosfera xavosi  Z



=

xZo=1,2*9,72 =4,66 nm

3

/nm



  Tabiiy gaz  yonganidan keyin  hosil bo’ladigan  moddalarning  tarkibi va  

miqdorini hisoblab topamiz.VCO

2

=0,01(CO



2

+CH


4

+2C 


2

H

6



 +3 

C

3



H

8

+4C



4

H

10



+5C

5

H



10

)=0,01(0,1+94,6+2+2,6+3x0,3+4x0,3)=1,021nm

3

/nm


3

  

 H



2

O=0,01(2xCH

4

+3C


2

H

6



+4C-

3

H



8

+5C


4

H

10



+6C

5

H



12

+H

2



o+0,16dZj)=0,01(2x94,6+3x2,6+4x0,3+5x0,3+1+0,16x8+

11,52)=2,19 nm

3

/nm


3

   


Gazning yonish jarayonida chiquvchi moddalarning yig’indisini hisoblaymiz 

 V

2



= V

CO2


+V

H2O


+V

N2

+V



O2

 

   



 

 V

2



=1,021+2,19+9,111+0,4032=1272 nm

3

/nm



Tabiiy gaz yonish jarayonida xosil bo’lgan moddalarning prosentini  hisoblaymiz. 


Download 0.89 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling