Urganch davlat universiteti zohid jumaniyozov tarjimaning nazariy va amaliy asoslari

NAZORAT SAVOLLARI

1. “Tarjima” so’zi qanday ma’nolarda qo’llanilishi mumkin?

   
   

2. Tarjima nazariyasi fanining ob’yekti, predmeti va vazifasi nimalardan iborat?

   
   

3. Tarjima jarayonida qanday ikkita matn albatta mavjud bo’ladi?

4. AMT va TT qisqartmalari nimani belgilaydi?
5.Tarjima jarayonida til birliklarining qaysi tomoni invariant sifatida saqlanib qoladi?
6. Tarjimaning aniq ta’rifini bering.
7. Adekvat yoki muqobil tarjima deb nimaga aytiladi?
8. Tarjimashunoslik fanlarini tasniflab bering.
9. Tarjimashunoslikning boshqa fanlar bilan aloqasi haqida gaprib bering.
10. Tarjima tanqidi nimani organadi?
11. Tarjimaning bosh maqsadi nima?
12. Dastlabki tarjima maktablari haqida gapirib bering.
13. O’rta Osiyoda faoliyat yurgizgan tarjima maktablarini sanab bering.
14. Adabiy aloqa deganda nimani tushunsiz?
15. Badiiy tarjima tushunchasini ta’riflab bering.
16. Ilk tarjima manbalari haqida ma’lumot bering.
17. O’zbek-nemis adabiy aloqalarining shakllanishi haqida gapirib bering.
18. Tarjimaning qanday turlari bor?
19. Badiiy adabiyot, ijtimoiy-siyosiy, axborot materiallar tarjimaning qaysi turiga kiradi?
20. Ketma-ket va sinxron tarjima qaysi turga mansub? Ularning mohiyati nimada?
21. “Qog’ozga qarab tarjima qilish” va “tayyorlanib tarjima qilish” tarjimaning qaysi turida farqlanadi? Ularni ta’riflab bering.
22. “Diktant-tarjima” tushunchasini ta’riflab bering va u tarjimaning qaysi turiga mansub ekanligini ayting.
23. Mualliflashtirilgan tarjima deganda nimani tushunasiz?
24. So’zma-soz tarjimani afzal va salbiy jihatlarini aytib bering.
25. Akademik tarjima ko’proq qaysi tarjima turiga o’xshash?
26. Ijodiy tarjima deganda nimani tushunasiz.
27. Idiomalashtirilgan tarjima haqida gaprib bering.
28. Dublyaj deganda nimani tushunasiz.
29. Kalkalash usuli asosan qaysi til birliklarida qo’llaniladi?
30. Erkin tarjimani eng illatli usullardan deb ta’riflagan tarjimon olim kim?
31. Tadbil tarjima deganda nimani tushunasiz?
32. Moslama tarjimanining ta’rifini aytib bering.
33. Bevosita va bilvosita tarjimaga misollar keltiring.
34. Avtomatlashtirilgan tarjima asosan nima maqsadda yuzaga kelgan?
35. Transliteratsiya yoki transkriptsiya qachon qo’llaniladi.
36. Tarjimaning nutq mazmuniga ko’ra turlarini aytib bering.
37. Bevosita va bilvosita tarjima turlarini ta’riflab bering.
38. Buyuk vatandoshlarimizdan qaysilari tarjima ishlari bilan shug’ullangan?
39. Sharq tarjimonlik maktabi faoliyati haqida nimalarni bilasiz?
40. “Jahon adabiyoti” nashriyotida XX-asrning 20-30 yillarida qanday asarlar rus tiliga o’girilgan?
41. Uslub deganda nimani tushunasiz?
42. Uslubning qanday turlarini bilasiz?
43. Individual uslubga ta’rif bering!
44. Muallif uslubini qanday izohlaysiz?
45. Tarjimon uslubi deganda nimani tushunasiz?
46. Janriy uslub har doim ham saqlanishi zarurmi?
47. Obraz deganda nimani tushunasiz?
48. Obrazlilik deb nimaga aytiladi?
49. Interpretatsiya deb nimaga aytiladi?
50. Uslubiy moslashtirish nima?
51. Parodiya nima?
52. Lisoniy-uslubiy nomutanosiblik deganda nimani tushunasiz?
53. Milliylik deganda tushunasiz?
54. Kolorit so’zi nimani anglatadi?
55. Tarixiylik deganda nimani tushunasiz?
56. Variantlilik tushunchasiga misollar keltiring?
57. Badiiy tarjimada milliylshtirish deganda nimani tushunasiz­?
58. So’z, rang, harakat, musiqa uyg’unligi deganda nimani tushunasiz?
59. Tarjimada zamon va makon birligi?
60. Tarixiy asarlar tarjimasiga misollar keltiring?
61. “Tarjimonlik transformatsiyalari” deb nimaga aytiladi va ular nima maqsadda bajariladi?
62. Tarjimonlik transformatsiyalarining elementar turlarini aytib bering.
63. Tarjimonlik transformatsiyalarning bunday elementar turlarga bo’linishi nima sababdan taxminiy va shartli hisoblanadi?
64. Muayyan unsurlar o’rnini almashtirib qo’yish deganda nimani tushunamiz?
65. Matnda kanday elementlarning o’rni almashtirilishi mumkin?
66. Almashtiruv deb nimaga aytiladi? Almashtiruvning qanday turlari mavjud?
67. Grammatik birliklarga misol keltiring.
68. Leksik birliklarga misollar bering.
69. So’z turkumlarini almashtiruvi deb nimaga aytiladi? Misollar keltiring.
70. So’z turkumlarini almashtiruviga misollar bering.
71. Gap bo’laklari almashtiruvining mohiyati nimada? Odatda qanday gap bo’laklari almashtiriladi?
72. Sintaktik transformatsiyalarning turlarini aytib bering va ularga misollar keltiring.
73. Leksik almashtiruv deb nimaga aytiladi? Leksik almashtiruvning turlarini ta’riflab bering va ularga misollar keltiring.
74. Antonimik tarjima almashtiruvning qanday turi? Antonimik tarjima jarayonida qanday hodisalar sodir bo’ladi? Misollar keltiring.
75. “Qo’shish” deb nimaga aytiladi? Misollar keltiring.
76. “Tushirib qoldirish” deganda nimani tushunamiz? Bu hodisa tarjima jarayonida nima uchun sodir bo’ladi?
77. Atoqli otlar deb qanday so’zlarga aytiladi?
78.Transliteratsiya deganda nimani tushunamiz? Tarjima jarayonida transliteratsiya qanday hollarda qo’llaniladi?
79. Transkriptsiya deb nimaga aytiladi?
80. Atoqli otlarni tarjima tilida berishda an’ana qanday rol o’ynaydi?
81. Ism-familiyalarni tarjima tilida berishda qanday yo’nalishlar bor? Bularga misollar keltiring.
82. Gazeta va jurnal nomlari tarjimada qanday beriladi?
83. Geografik nomlar tarjimada qanday beriladi?
84. Perifraza tushunchasini ta’riflab bering.
85. Perifraza tarjimasida nimaga e’tibor berish lozim?
86. Internatsional so’zlar deb qanday so’zlarga aytiladi? Misollar keltiring.
87. “Tarjimonning soxta do’stlari” deb nimaga aytiladi? Misollar keltiring.
88. V.V.Vinogradov frazeologik birliklarning qanday guruhlarini farqlaydi?
89. Frazeologizmlarning qaysi guruhlarini tarjima qilish qiyin? Misollar keltiring.
90. Tarjima nazariyasida maqollar qanday guruhlarga bo’linadi? Misollar keltiring.
91. Tarjimaning grammatik vazifalari nimadan kelib chiqadi?
92. Roman va german tillaridagi “Accusativus cum Infinitivo” deb atalmish birikuv o’zbek tiliga qanday usulda tarjima qilinadi?
93. Tarjima nazariyasida grammatika sohasiga oid qanday umumlashma bor?
94. Asl matn tili va tarjima tili o’rtasida grammatik tafovutlarning qanday turlari mavjud? Bunga misollar keltiring.
95. Rod kategoriyasi tarjima jarayoniga, ayniqsa badiiy tarjimaga qanday ta’sir qiladi?
96. G.Geynening “Qarag’ay bilan Palma” (“Yovvoyi shimolda”) nomli she’ri o’girmasi rod kategoriyasini o’zbekcha tarjimada qayta tiklashning qanday amaliy tavsiyasini tasdiq etadi?