ЎҚув-методик қЎлланма ўзсср халқ таълими вазирлиги

Манбалар
«Деҳқон қўшиғи»¹⁵⁷


Манба деҳқонларнинг XIII асрдаги оғир аҳволини таърифлайди. Ҳикоя деҳқонларнинг ўз номидан олиб борилади. Бу манба Йоркдаги муқаддас Мария аббатлигидаги муаллифи номаълум хроника билан бирга Уот Тайлер етакчилигидаги деҳқонлар қўзғолонининг сабаблари ҳақидаги масалаларни сритишда муҳим ҳужжат ҳисобланади.
Мен бу ернинг одамлари томонидан ерни ишлашдаги қийцнчиликлар ҳақидаги аччиқ шикоятларини эшитдим... Бу одамлар энди қўшиқ айтишмайди, ҳазилнинг нималигини эсларидан чиқазганлар.
Эндиликда биз фақат ишлашимиз лозим, бундан бошқа бизга ҳеч нарса қолмади, мен ғалла ўримидан кейин бошоқ йиғиб, тилаб олган ҳосилнинг ҳар тўрт пеннисини қиролга¹⁵⁸ бериб, яшашни истамайман.
Бизнинг ҳосилимизни кутиб турган нонхўрлар жуда кўп. Улар камбағалларни шундай талайдиларки, бу уларга ҳеч гап эмас, деҳқон тер тўкиб, меҳнати билан йўқолиб кетиши керак.
Унинг ҳаттоки, бошига кийгани қалпоғи ҳам йўқ... Ҳамма димоғдор рицарлар камбағалларнинг меҳнатига таянади.
Улар шундай камбағалларни талайдиларки (ҳамёнларини) тўлиқ шилиб оладилар, бой лордлар ҳеч қандай ҳуқуқсиз шундай қилишади. Ҳаммани илоҳий куч олдида бўйин эгишга мажбур қиладилар, ҳаммани ёлғон-яшиқ билан қўрқитадилар, мана шундай ўзбошимчаликлар бутун мамлакат бўйлаб ёйилган.
Қашшоқ камбағалларни тўрва-халта осиб, ҳасса таяниб, дайдилик қилиб юришга мажбур этганлар жазосиз қолаверадилар.
Менинг ҳамма мулкимни тортиб олганлар учун мен ҳам барибир ёмон қўпол одам бўлиб қоламан ва бутун йил давомида нимаики йиққан бўлсам, барчасини худди шу ҳолда сарф қилишга мажбурман.
Улар бизни худди тепаликдаги ит қуённи қувлагандек қувлайдилар.
Мен бу ташвишларнинг ҳаммасини, ўзимнинг кулбамга эгалик қила бошлаб хўжалик юрита бошлаганимдан буён юрагимда сақлаб келмоқдаман. Қиролга солиқ тўлаш учун уруғликка ажратиб қўйган донимни ҳам сотдим, энди менинг ерим бўш қолди. Улар менинг молхонамдан энг яхши молимни олиб чиқиб кетганларидан сўнг, ўзимнинг тақдиримни ўйлаб йиғлашга тайёрман — шундай ҳолда қашшоқлар туғилади...
Ғам-ғусса, умидснзликлар ҳукм сурган бундай оламда меҳнат қилгандан кўра ўлиб кетган яхшироқдир.