Узбекистон республикаси олий ва урта махсус таълим вазирлиги бухоро озик овкат ва енгил саноат


Download 119 Kb.
bet2/9
Sana23.02.2023
Hajmi119 Kb.
#1224510
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
Internet (Informatika)

ИНТЕРНЕТ ВА ИНТРАНЕТ
Интернет хизмати турлари электрон почта, телеконференция, файлларни узатиш, домен номлари, Telnet, IRC ёки Chat конференция, маълумотларни издаш хизматлари тавсифлари келтирилади.
Шундай килиб, ушбу боб Интернет хакида тулик маълумотларни беради ва ундан фойдаланиш асосларини урганишда кул келади.
Интернет бу ягона стандарт асосида фаолият курсатуви жахон глобал компьютер тармогидир. Унинг номи «тармоклараро» деган маънони англатади. У махаллий (локал) компьютер тармокларни бирлаштирувчи информацион тизим булиб, узининг алохида ахборот майдонига эга булган виртуал тупламдан ташкил топади. Интернет, унга уланган тармокка кирувчи барча компьютерларнинг узаро маълумотлар алмашиш имкониятини яратиб беради. Узининг компьютери оркали интернетнинг хар бир мижози бошка шахар ёки мамлакатга ахборот узатиши мумкин. Масалан, Вашингтондаги Конгресс кутубхонаси каталогини куриб чикиши, Нрю - Иоркдаги Метрополитен музейининг охирги кургазмасига куиилган суратлар билан танишиши, халкаро анжуманларда иштирок этиши, банк муомалаларини амалга ошириши ва хатто бошка мамлакатларда истикомат килувчи тармок мижозлари билан шахмат уйнаши мумкин.Интернет XX асрнинг энг буюк кашфиётларидан бири хисобланади. Ушбу кашфиёт туфайли бутун жахон буйлаб ёйилиб кетган юз миллионлаб компьютерларни ягона информацион мухитга бириктириш имконияти тугилди.Фойдаланувчи нуктаи назаридан тахлил киладиган булсак, Интернет биринчи навбатда тармок мижозларига узаро маълумотлар алмашиш, виртуал мулокот килиш имконини яратиб берувчи "информацион магистрал" вазифасини утайди, иккинчидан эса унда мавжуд булган маълумотлар базаси мажмуаси дунё билимлар омборини ташкил этади. Бундан ташкари интернег бугунги кунда дунё бозорини урганишда, маркетинг ишларини ташкил этишда замонавий бизнеснинг энг мухим воситаларидан бирига айланиб бормокда.2.1 - расмда Интернет ва унга богланишнинг умумий шакли келтирилган. Унга асосан интернетга богланиш ва ундан фойдаланишнинг асосий техник воситасини шахсии компьютерлар ташкил этади. Унинг имкониятларини кенгайтириш V4YH унга микрофон, видеокамера, овоз чихаргич (аудиокоионка) ва бошка кушимча курилмалар уланиши мумкин. Интернет хизмати "Интернет провайдерлари" ёрдамида алока каналлари оркали амалга оширилади. Алока каналлари сифатида телефон тармоги, кабелли каналлар, радио ва космос алока тизимларидан фойдаланиш мумкин.Интернет тармоги нинг асосий ячейкалари бу шахсии компьютерлар ва уларни узаро богловчи локал тармоклардир. Интернет алохида компьютерлар уртасида алока урнатибгина колмай, балки компьютсрлар гурухини узаро бирлаштириш имконини хам беради. Агар биронбир махаллий тармок бевосита интернетга уланган булса, у холда мазкур тармогнинг хар бир ишчи станцияси Интернетга уланиши мумкин. Шунингдек, интернетга мустакил равишда уланган колшьютерлар хам мавжуд. Уларни хост компьютерлар (host — рахбар) деб аташади. Тармокка уланган хар бир компьютер уз адресига эга ва унинг ёрдамида жахоннинг исталган нуктасидаги исталган мижоз уни топа олиши мумкин.Интернет-бу Интернет технологияси, программа таъминоти ва протоколлари асосида ташкил этилган, хамда маълумотлар базаси ва электрон хужжатлар билан коллектив равишда ишлаш имконини берувчи корхона ёки концерн микёсидаги ягона информацион мухитни ташкил этувчи компьютер тармогидир.Интернет бошка компьютер тармокларидан куйидаги билан фаркланади. Бир ёки бир неча серверлардан гашкил этилган тармок мижози ундаги электрон хужжат, маълумотлар базаси ва файллардан фойдаланиш учун, уларнинг кайси серверда, кайси директорияда кандай ном билан сакланганлигини, уларга кириш усул ва шартларини билиши зарур булади.Сервер бу бошка компьютер ва программаларга хизмат курсатадиган компьютер ёки программадир. Яъни бошка компьютерларга узининг файлларидан фойдаланишга рухсат берувчи компьютер Сервер хисобланади. Битта компьютерда бирнеча Сервер ишлаши мумкин.
Интернетда зса бундай нокудайликларни олди олинган булиб, унинг фойдаланувчиси бундай маълумотларни билиши шарт эмас. Бундан ташкари интернет тармогида мавжуд булган барча электрон хужжат ва маълумотлар базасини гипер богланишлар ёрдамида узаро боглаб ягона информацион мухит куриш, унда кулай информацион кидирув тизимларини ташкил этиш мумкин булади. Интернет уз - узини шакллантирувчи ва бошкарувчи мураккаб тизим булиб, асосан учта таркибий кисмдан ташкил топгандир:
• Техник
• 11рограммавий
• Информацион
Интернетнинг техник таркибий кисми хар хил турдаги ва типдаги компьютерлар, алока каналлари (телефон, спутник, шиша толали ва бошка турдаги гармок каналлари), хамда тармок техник воситалари мажмуидан ташкил топгандир. Интернетнинг ушбу техник воситаларининг барчаси доимий ва вактинчалик асосда фаолият курсатиши мумкин. Улардан ихтиёрий бирининг вактинчалик ишдан чикиши Интернет тармогининг умумий фаолиятига асло таъсир этмайди. Интернетнинг программавий таъминоти (таркибий кисми) гармокка уланган хилма-хил компютерлар ва тармок воситаларини ягона стандарт асосида (ягона тилда) мулокот килиш, маълумотларни ихтиёрий алока канали ёрдамида узатиш даражасида кайта ишлаш, ахборотларни кидириб топиш ва саклаш, хамда тармокда информацион хавфсизликни таъминлаш каби мухим вазифаларни амалга оширувчи программалар мажмуидан иборатдир.
Интернетнинг информацион таркибий кисми Интернет тармогида мавжуд булган турли электрон хужжат, график расм, аудио ёзув, видео тасвир ва хоказо куринишдаги ахборотлар мажмуасидан ташкил топгандир. Ушбу таркибий кисмнинг мухим хусусиятларидан бири, у бутун тармок буйлаб таксимланиши мумкин. Масалан, шахсий компьютерингизда укиётган электрон дарслигингизнинг матни бир манбадан, расмлари ва товуши иккинчи манбадан, видео тасвир ва изохлари эса учинчи манбадан йирилиши мумкин. Шундай килиб, тармогдаги электрон хужжатни узаро мослашувчан гипер богланишлар" оркали бир неча манбалар мажмуаси куринишида ташкил этиш мумкин экан. Натижада миллионлаб узаро богланган электрон хужжатлар мажмуасидан ташкил топган информацион мухит хосил булади.Бир харашда интернетнинг техник таркибий кисми билан информацион таркиби узаро ухшашдек туюлади. Чунки иккала ходда хам биз "бирни купликка" усулда ташкил этилган объектлар борликлигига дуч келамиз. Аслида бундай эмас. Техник нуктаи назардан интернетда мавжуд булган яхтиёрий компьютер куплаб (миллионлаб) компьютерлар билан богланган булади. Бундай богланиш "XAPMCK"(Net) деб аталади. Информацион нуктаи назардан интернетда эълон килинган хар бир электрон хужжат, тармогдаги бир нечта хужжатлар билан узаро богланишда булиши мумкин. Бу холдаги информацион богликлик "тур" (Web) номини олган.
Шундай килиб, "тармок"(Неl) хакида суз юритилганда узаро богланган компьютерлар мажмуаси тушунилса, "тур" (Web) хакида суз юритилганда эса ягона информацион мухитни ташкил этувчи электрон хужжатлар мажмуаси тушунилади.Амалйетда интернетнинг peaл, физик боганишлар оркали ташкил топган тармогидаги компьютерлар билан виртуал информацион фазони ташкил этувчи электрон хужжатлари хар хил адреслар ёрдамида ифодаланилади. Интернет таркибига кирган хар бир компьютер турт'кисмдан ташкил топган уз адресига эга, масалан: 142.26.137.07. Ушбу манзил IP (Интернет Protocol) манзил деб аталади. Интернетга доимий уланган компьютерлар узгармас IР адресга эга булади. Агар компьютер фойдаланувчиси интернетга факат вактинчалик ишлаш учун уланадиган булса, у холда ушбу компьютер вактинчалик IРадресга эга булади. Бундай IP манзил динамик IP манзил деб аталади.Тармокда мавжуд булган ихтиёрий компьютер IРадресини билган холда, унга хар хил куринишдаги суровлар билан мурожаат килиши мумкин булади. Бу суровлар уша компьютерда сакланаётган электрон хужжатлар, маълумотлар базаси, ёки булмаса ундаги бирор бир программани ишлатишга, уша компьютер таркибига кирган техник ресурслар имкониятидан фойдаланишга оид булиши мумкин ва хоказо.Интеpнет информацион мухитини ташкил этувчи электрон хужжатларнинг хар бири компьютерларнинг 1Радресларидан бошка узлаpининг такрорланмас, уникал адресларига эга. Бу адрес URL (Uniform Resource Locator) адрес деб аталади.
Maсалан: Узбекистон .Республикаси хукуматининг расмий акооротлари Олий мажлис карорлари хакида маълумот берувчи электрон сахифа адреси www.gov.uz
Агар Интернет тармогида бирор бир хужжат эълон килинган булса, у ягона такрорланмас URLадресга эга. Компьютерда бир ном билан иккита шакл мавжуд булмаганидек, интернетда хам икки электрон хужжат бир хил URL адресга эга булмайди.Интернетнинг иккита асосий функцияси бор. Бунинг биринчиси информацион функция булса, иккинчиси эса коммуникацион функциядир.Интернетнинг информацион функцияси биринчи навбатда тармок фойдапанувчиларига талаб этилаётган ахборотларни тезкорлик билан етказиб бериш булса. иккинчидан у ахборотларни кенг оммага, жахон микёсида нихоятда тез суръатда эълон килиш (нашр килиш) имконияти мавжудлиги билан ифодаланади. Интернетнинг юкори суратлар билан ривожланиши оммавий ахборот фаолиятида ва нашрчиликда кенг имкониятлар очиб берди. Масалан, Интернет ёрдамида Нрю Иоркдаги ёки Франциядаги энг сунгги хабарларни Тошкентга етказиб бериш, газета ва укув дарсликларни тайёрлаш, нашр килиш, хамда уларни кенг укувчилар оммасига таркатиш, Хозирги мавжуд усуллардан бир неча ун баробар арзон, тез ва самаралирок булади.

Download 119 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling