Узбекистон республикаси транспорт вазирлиги тошкент давлат транспорт университети


Download 64.99 Kb.
Sana19.06.2023
Hajmi64.99 Kb.
#1623566
Bog'liq
АЙРОДИНАМИКА

УЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ТРАНСПОРТ ВАЗИРЛИГИ ТОШКЕНТ ДАВЛАТ ТРАНСПОРТ УНИВЕРСИТЕТИ



<<АВИЯЦИЯ >>кафедираси
<<ХОВО КЕМАЛАРИГА ТЕХНИЧЕСКИ ЕКИСПИЛАТАТСИЯ>>факултети

АМАЛИЙ МАШГУЛОТ

МАВЗУ;САМОЛЁТЛАР КЛАФИКАТСИЯСИ. САМОЛЁТНИНГ УЧИЩ МАССАСИНИ ХИСОБЛАШ
ФАКУЛТЕТ:SHKTE-2
БАЖАРДИ:КАМОЛОВ.С.С
ТЕКШИРДИ:АЛИМОВ.А.М

Тошкент-2023

2-АМАЛИЙ МАШГУЛОТ
МАВЗУ

РЕЖА.


  1. САМОЛЁТГА ПАРВОЗ ПАЙТИДА ТАЬСИР КИЛУВЧИ КУЧЛАР

  2. ПАРВОЗНИНГ ТУРЛИ ХОЛАТЛАРИДА ОРТИКЧА ЮКЛАНИШ (ПЕРЕГРУЗКА)НИ ХИСОБЛАШ

  3. САМАЛЁТНИНГ МУСТАХКАМЛИК МЕЬЁРЛАРИ

  4. КАНОТГА ТАСИР КИЛУВЧИ КУЧЛАРНИ ХИСОБЛАШ

1-САМОЛЁТГА ПАРВОЗ ПАЙТИДА ТАЬСИР КИЛУВЧИ КУЧЛАР


Бир учи эркин осилиб турувчи самолёт қаноти иккинчи учи билан фюзеляжга қотирилган тўсинга (консол тўсинга) ўхшайди . Парвозда бўлган самолёт қаноти консоли қўйидаги ташқи кучларни қабул қилади: 1) қанот юзаси бўйича ёйилган аэродинамик кучлар - qаэр; 2) қанот конструкциясининг ўз оғирлиги ҳисобига таъсир этувчи ёйилган масса кучлари qкр (бу ёйилма кучлар қанот хажми бўйича тарқалади); 3) қанотга маҳкамланган агрегатлар - шасси, двигателлар ва бошқа юкларнинг оғирлигидан пайдо бўладиган жамланган оғирлик кучлари - Gагр. Ташқи кучлар қанотнинг фюзеляжга маҳкамланган тугунларида ҳосил бўлувчи реакция кучлари (RФ) билан мувозанатлашади. Самолёт қанотини мустаҳкамликка ҳисоблаш учун, унга таъсир этувчи асосий ташқи кучларнинг миқдори ва қанот қулочининг узунлиги бўйича қай даражада таъсир этишини аниқлаш лозим.

УШБУ ХАРАКАТТА САМОЛЁТ КУЙДАГИ КУЧ ВА МОМЕНТЛАР ТАСИР ЕТАДИ




  • YKP-КАНОТ ХОСИЛ КИЛАЁТГАН ФЭРОДИНАМИК КУЧ ВА МОМЕНТЛАР ТАСИР ЕТАДИ

  • GC-САМОЛЁТ ОГИРЛИГИ

  • Q-САМОЛЁТГА ТАСИР ЕТУВЧИ РОПАРА КАРШИЛИК КУЧИ

  • PDV-ДВИГАТЕЛЛАРНИНГ ТОРТИШ КУЧИ

  • YYPDO-ГОРИЗАНТАЛ КИЧИК КАНОТГА ТАСИР ЕТУВЧИ.МУВОЗАНАТЛОВЧИ АЭРОДИАМИК КУЧ

  • MZGO-ГОРИЗАНТАЛ КИЧИК КАНОТ БОЛМАГАН ХОЛАТДАГИ КОНДАЛАНГ ОZ ОКИГА НИСБАТАН МОМЕНТ

  • МЗГО- ГРИЗАНТАЛ КИЧИК КАНОТ БОЛМАГА ХОЛАТДАГИ КОНДАЛАНГ ОЗ ОКИГА НИСБАТАН МОМЕНТ

Самолетнинг ўзгармас тезлик билан ушбу мувозанатлашган холатдаги харакати қуйидаги тенгламалар билан ифодаланади: G=(Yкр - ) =Y; Pдв = Q; = Илгари таъкидланганидек, нормал (классик) аэродинамик схемага мансуб бўлган ушбу самолет ташқи ўзгарувчан оқим таъсирида мувозанат ҳолатидан чиқиб кетса, у бошқариш органлари иштирокисиз, яъни баландлик рулини бурмасдан яна ўз горизонтал барқарорлашган ҳаракат ҳолатига қайтиш хусусиятига эга. Буни қуйидаги мисолда кўриш мумкин. Фараз қилайлик, ташқи куч таъсирида самолёт холати ўзгарди , яъни самолёт горизонтал текисликка нисбатан (+) бурчакка бурилиб қолди (тумшуғи кўтарилади)



1- ПАРВОЗНИНГ ТУРЛИ ХОЛАТЛАРИДА ОРТИКЧА ЮКЛАНИШ (ПЕРЕГРУЗКА)НИ ХИСОБЛАШ

Натижада, самолет қанотининг оқимга нисбатан хужум бурчагининг ортиши хисобига, қанотнинг кўтариш кучи ортади: (Yкр + Yкр ). Бу эса ўз навбатида самолетни пастга қараб буришга харакат қилаётган момент миқдорининг ортишига олиб келади:( + ) Шу вақтнинг ўзида, фюзеляжга нисбатан манфий бурчак (-го) остида ўрнатилган горизонтал мувозанатловчи кичик қанотнинг хужум бурчаги камайиб (-го+), унда хосил бўлаётган мувозанатловчи аэродинамик кучнинг қиймати камаяди: - ( ) Натижада самолет тумшугини кутаришга харакат қилаётган мувозанатловчи момент қиймати камаяди Шундай килиб, аэродинамик кучлар ва моментларнинг ўзгариши, самолетни яна ўз горизонтал барқарорлашган ҳаракат ҳолатига қайтарадиОртиқча юкланиш тушунчаси (пергрузка). Тенгламани иккала томонини G га бўлиб, қуйидаги ифодани олиш мумкин, яъни: ; - нисбат, самолетга таъсир этаётган аэродинамик кўтариш кучи, унинг оғирлигидан неча маротаба катта эканлигини кўрсатади ва уни ортиқча юкланиш коэффициенти  n деб аталади. b 2 b 2 c j g R G V R m V P y      g G mc  Pдв  Q ; ;                 cos g R G V Y (G P )cos G b 2 j y             b 2 g R V Y Gcos 1 G Y Самолетнинг эгри чизиқли учиш траекториясидан кўриниб турибдики, n нинг энг катта қиймати, траекториянинг энг паст нуқтасига тўғри келади. Яъни бу холат учун: Самолет эксплуатацияси давомида хосил бўлувчи энг катта аэродинамик кўтариш кучини, эксплуатацион куч деб аталади ва Y Э деб белгиланади. Унга мос келувчи ортиқча юкланиш коэффициенти эса «эксплуатацион юкланиш коэффициенти» деб аталади. Ортиқча юкланиш  вектор қиймат. У мусбат ёки манфий хам бўлиши мумкин. Горизонтал текис харакат холатида n=1. Агар n=0 бўлса, вазнсизлик холати юзага келади. Ортиқча юкланиш коэффициенти вертикал ўққа нисбатан аниқланганлиги сабабли, уни «ny» деб белгилаш хам мумкин. Самолетга таъсир этиши мумкин бўлган, назарий, максимал ортиқча юкланиш коэффициентини қуйидаги тенглама орқали топиш мумкин: ; g R V n 1 b 2    G Y n Э э  кр 2 н max y э э max max S 2 G V с G Y n m ax       бу ерда: - кўтариш кучи коэффициентининг максимал қиймати; - самолет учиши мумкин бўлган максимал тезлик; - учиш баландлигидаги хаво зичлиги. Аслида, самолет эксплуатацияси давомида n бундай юкланиш даражасига етмайди, чунки кўтариш кучи ва максимал тезликнинг рухсат этилган қийматлари бирмунча камроқ бўлади. Максимал ю. кланиш даражаси, инсоннинг физиологик имкониятларидан келиб чиққан холда маълум чегарага эга. Масалан, жисмоний бақувват инсон, учиш креслосига ўтирган холда, қисқа вақт давомида (3…4) сония, қиймати 8 карра бўлган (n=8) ортиқча юкланишга бардош бериши мумки
Бир учи эркин осилиб турувчи самолёт қаноти иккинчи учи билан фюзеляжга қотирилган тўсинга (консол тўсинга) ўхшайди (5.1-расм). Парвозда бўлган самолёт қаноти консоли қўйидаги ташқи кучларни қабул қилади: 1) қанот юзаси бўйича ёйилган аэродинамик кучлар - qаэр; 2) қанот конструкциясининг ўз оғирлиги ҳисобига таъсир этувчи ёйилган масса кучлари qкр (бу ёйилма кучлар қанот хажми бўйича тарқалади); 3) қанотга маҳкамланган агрегатлар - шасси, двигателлар ва бошқа юкларнинг оғирлигидан пайдо бўладиган жамланган оғирлик кучлари - Gагр. Ташқи кучлар қанотнинг фюзеляжга маҳкамланган тугунларида ҳосил бўлувчи реакция кучлари (RФ) билан мувозанатлашади. Самолёт қанотини мустаҳкамликка ҳисоблаш учун, унга таъсир этувчи асосий ташқи кучларнинг миқдори ва қанот қулочининг узунлиги бўйича қай даражада таъсир этишини аниқлаш лозим. 5.1-расм. Қанотга таъсир қилувчи
3-САМАЛЁТНИНГ МУСТАХКАМЛИК МЕЬЁРЛАРИ
Мувозанатловчи аэродинамик юзапар ва уларга куйиладиган талаблар, мувозанатловчи аэродинамик юзапарнинг шакллари, жойлашиши ва нараметрлари, мувозанатловчи аэродинамик юзаларга таъсир килувчи кучлар, горизонтал ва вертикал мувозанатловчи аэродинамик юзаларнинг конструкцияси, мувозанатловчи аэродинамик юзапар элементларининг юкланиш остида ишлаши, рул юзаларининг осма тугунлари конструкциялари. Фюзеляж вазифаси ва унга куйиладиган талаблар, фюзеляжнинг ташки шакллари ва нараметрлари, фюзеляжга таъсир килувчи кучлар ва уларнинг мувозанатлашуви, фюзеляжнинг кундаланг куч Q, эгувчи моментлар MY ва M z , буровчи момент М буР(М х)лар эпюралари, фюзеляжнинг конструктив-куч схемалари, фюзеляж элементлари конструкцияси хам да уларнинг юкланиш остида ишлаши, фюзеляжга бирикувчи агрегатларни махкамловчи туташиш тугунлари конструкцияси. Шасси вазифаси ва унга куйиладиган тапаблар, шасси схемалари, шассининг асосий нараметрлари ва шассига таъсир килувчи кучлар, шасси таянчлари конструкциясининг асосий элементлари ва уларнинг вазифаси, шассининг конструктив-куч схемалари, олд (ёрдамчи) ва асосий таянчлар конструкцияларининг апохида хусусиятлари, шасси амортизаторлари, авиацион гилдираклари. Самолётни бопщариш тизимлари вазифаси ва уларга куйиладиган талаблар, бошкарув органлари ва бошкарув команда постлари, бошкаришни узатиш схемалари, бошкариш тизимининг асосий элементлари ва уларнинг вазифаси, бошкариш тизими элементларинг мустахкамлиги, перспектив (истикболли) самолётларнинг элекромаеофавий бошкариш тизими. Учиш аппаратлари аэродинамикаси ва парвоз динамикаси асослари: Суюкликлар ва газларнинг кинематикаси: окимлар тури. Окимтезлиги (Коши-Гельмгольц теремаси). Суюкликзарачаларинингилгариланмахаракати: оким (ток) чизиги, оким (ток) найчаси, окимча (элементар оким). Ток чизигитенгламаси. Узилмаслик (ажралмаслик) тенгламаси.Суюкликва газ динамикаси. Эйлер тенгламаси, Бернулли интеграли. Газнинг сикилувчан окимидаги жисмлар. Кучли ва кучсиз тузишпар (нобаркарорликлар). Зичлик сакрашлари. Кай и ш ко к с и кил мае окимдаги жисмлар (М

F=PRASCH/PЭ

1-КАНОТГА ТАСИР КИЛУВЧИ КУЧЛАРНИ ХИСОБЛАШ

nx=(ngb*P0gb-Q)/G - УМУМИЙ ПЕРЕГРУЗКА


pjy=(g*v2)/(g*R1)
Download 64.99 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling