Узбекистон республикаси урта махсус ва олий таълим вазирлиги

68-rasm. Abu Nasr Forobiyning 1993 yil 
Toshkentda chop etilgan tanlangan 
asarlari to'plamining sarlavhasi. 

---

136 
komil inson deb tasavvur qilingan. "Go‘zallik manbai tabiatdadir. Shu boisdan 
tabiat badiiy ijodning murabbiysi va tugalmas manbaidir. Tabiat go‘zalligi esa uni 
tashkil etuvchi qismlarning hamohanligi, o‘xshashligi va monandligiga 
bog‘liqdir", - deyiladi mazkur risolada.
Abu Ali Ibn Sino (980-1037) ning ikki asari "Donishnoma" va "Ash-
Shifo"da handasa va riyoziyotga tegishli boblar bo‘lib, ular o‘z davrida me’morlar 
uchun katta ahamiyat kasb etgan. Jumladan "Ash-Shifo" to‘rt qismdan tuzilib, 
ularning uchinchisi "Riyoziyot"da "Usul ilm al-handasa" (Geometriya ilmi 
usullari) bayon etilgan. Unda Ibn Sino chiziqni o‘rta va chekka, ya’ni "oltin 
kesma" bo‘laklariga bo‘lishni ko‘rsatgan. Ibn Sino "Tib qonunlari" asarida 
turarjoy binolari xo-nalariga quyosh nurining tushishi va shamollatili-shining 
zarurligi, deraza va eshiklarning sharq va shi-molga qaratilishi hamda sharqdan 
esuvchi shamol-larning binoga kirishi va quyoshning xonalarda hamma joyga 
yetib borishi zarur-ligi haqida yozadi.
Muhammad Xorazmiyning (783-850) "Algebra va muqobala hisoblari 
haqida qisqacha kitob" deb nomlangan asari bir qarashda me’morchilikka aloqasi 
yo‘qday bo‘lib ko‘rinsa-da, aslda unda berilgan to‘g‘ri burchakli uchburchaklar va 
irratsional kattaliklar bo‘yicha qator hisoblashlar, kub, parallepiped, konus, 
piramidalarning hajmini aniqlash haqidagi ma’lumotlar me’morlarda katta qiziqish 
uyg‘otgan.
Bag‘dodiy (X-XI asrlar) bizga "O‘lchanishi mumkin va mumkin bo‘lmagan 
kattaliklar haqida kitob"ning muallifi sifatida tanishdir. Bizga Vitruviy va 
Palladiolarning asarlaridan ma’lumki, arxitektorlar qurilish amaliyotida irratsional 
va butun miqdorlar orasida farq qilmaganlar. Bu holat Bag‘dodiyning "Ildiz bu 
berilgan son va birlik orasidagi yoki birlik miqdor va irratsional orasidagi 
o‘rtalikdir" nomli asarida o‘zining nazariy asosini topgan.