Uzellarda ishlatiladigan (vallar, podshipniklar, muftalar) detallar
Chervyak va chervyakli g`ildirak geo`letrik o`lchamlari
Download 59.86 Kb.
|
M A SH 1
|
Chervyak va chervyakli g`ildirak geo`letrik o`lchamlari
Chervyakli uzatmalarda ham silindrsimon uzatmalardek boshlang`ich va tish bo`luvchi aylanasining diametrlari bo`ladi,bunda dω1, dω2 –chervyak va chervyakli g`ildiraklarning boshlang`ich diametrlari; d,d-tish bo`luvchisining diametri. Korreksiya ishlatilmaganda dω1=d1, dω2=d2. Chervyak. - Chervyak bu rezbali vint bo`lib silindrik (arximed), konvolyuta, evaolventa, globoid shaklda bo`lishi mumkin. arximed chervyak bu - Agar chervyak o`z o`qiga tik tekislik bilan kesilganda hosil bo`lgan iz trapesiyaga o`xshash bo`lsa (yon to`loni qaralganda o`ramlar arximed o`ramiga o`xshaydi) Chervyaklarni bir-biridan ajratish - uchun quyidagi shartli belgilar qabul qilingan: ZA-arximed chervyak: ZN-konvolyutali chervyak; ZX-evolventali chervyak.
Chervyakli uzatmalarni mexanikasi. Chervyakli uzatmalarda harakat chervyak o`ramlarining chervyakli g`ildirak tishlari bo`yicha vintli juftdek sirpanish natijasida amalga oshadi, bunda v,v aylanma tezliklarning yo`nalishi orasidagi burchak 90 bo`ladi. Sirpanish tezligi vchervyakning vint chizig`iga urinma ravishda yo`nalgan bo`ladi Zanjirli uzatma - yetaklovchi va yetaklanuvchi yulduzchalar vaularga kiydirilgan zanjirdan iborat bo`lib Zanjirli uzatma afzalligi – 1. Nisbatan kattaroq quvvatni uzatadi. 2. Valga tushadigan kuch katta bo`lmaydi, chunki zanjirni tasma kabi taranglik bilan tortish shart emas. Zanjirli uzatma quyidagi kamchiliklarga ega: 1. Uzatmaning detallarini tayyorlash murakkab va tannarxi baland.
2. Zanjir sharnirining yeyilishi natijasida zanjir uzunligi ortib ketadi. Natijada katta dinamik kuchlar xosil bo`ladi. 3. Uzatmani yuqori darajada aniqlik bilan yig`ish va uzatmaning ishi davo`lida texnik xizmat ko`rsatish kerak. Vallar va o`qlar - mashina, mexanizmlarning detallarini tutib turish va xarakatni bir detaldan ikkinchi detalga uzatib beruvchi detaldir. Val va o`qlar - konstruktsion po`latlardan tayyorlangan bo`lib, zaruriyat tug’ilganda sirtlarning qattikligini oshirish uchun termik ishlov beriladi. Vallar va o`qlar - tishli g’ildirak , shkiv va shu kabi aylanuvchi qismlarni o`rnatish uchun ishlatiladigan asosiy detallardir Vallarning vazifasi - undagi detallarning aylanishini ta`minlash bilan birga , burovchi mo`lentni uzatishdan xam iborat. To`g`ri val va o`qlar -, ko`pincha, uglerod yoki ligerlangan po`latlardan tayyorlanadi, termik ishlanmaydiganlari ST 5 markali po`latdan , termik ishlanadiganlari 45 yoki 40H markali po`latdan , tez aylanadigan va sirpanish podshipniklarida ishlaydigani esa 20 yoki 20H markali po`latdan tayyorlanadi
Vallarni mustahkamlikka hisoblash quyidagi bosqichlar iborat: - loyiha hisoblash asosida val diametri taxminiy aniqlanadi; - valning tuzilishi yaratiladi; - valning (taqribiy usulda) xavfli kesimidagi kuchlanishi va diametri aniqlanadi; - valning xavfli kesimlarini toliqishga tekshiriladi; - zaruriyat bo`lsa valning tuzilishiga aniqlik kiritiladi.
Podshipniklar - val hamda o`qlarning shiplariga o`rnatilib, tayanch vazifasini o`taydi. O`q yoqi val orqali tayanchga tushadigan kuchlarni bevosita podshipnik qabul qiladi. Sirpanish podshipniklari quyidagi afzalliklarga ega: 1.Katta chastota bilan ishlash sharoitida dumalash podshipniklariga qaraganda ko`proq ishlaydi. 2.Ajraladigan qilib tayyorlanganligi uchun uni vallarni istalgan qismiga o`rnatish mumkin (tirsakli vallar uchun). 3.Dumalash podshipniklaridan foydalanish mumkin bo`lmagan agressiv sharoitda (suvda,kislotada) ishlay oladi. 4.Istalgan diametrda tayyorlash mumkin. Sirpanish podshipniklari quruq ishqalanish muxitida, suyuqlikda ishqalanish muxitida, nim quruq yoki suyuqlikda ishqalanish muxitida ishlashi mumkin. Sirpanish podshipniklarining shartli xisobi - ikki xil yo`l bilan: a) solishtirma bosim bo`yicha, b) solishtirma bosim bilan sirpanish tezligining ko`paytmasi bo`yicha bajarilishi mumkin. Mufta deb - texnikada val, sterjen, quvur, elektr simlar uchlarini biriktiradigan vositalarga aytiladi. Qo‘zg‘almas muftalar - vallarning bikir va qo‘zg‘almas qilib biriktirilishini ta’minlaydi. Bu muftalar vallarni tayyorlash va yig‘ishdagi xato va noaniqliklar ta’sirini kamaytirmaydi. Vtulkali mufti- qo‘zg‘almas muftalarning eng sodda turi hisoblanadi Metall bo‘lmagan elastik elementli muftaning asosiy materiali – rezina. Rezina yulduzchali mufta - yon tarafda chiqiqlari bor ikkita yarim mufta va tishlari chiqiqlar orasida joylashgan rezina yulduzchadan iborat Elastik vtulka barmoqli mufta - Tayyorlashda osonligi va rezina elementni tez almashtirish imkoniyati tufayli bu mufta elektrodvigateldan kichik va o‘rta qiymatdagi burovchi momentlarni uzatuvchi yuritmalarda ko‘p ishlatiladi Elastik qobiqli mufti -. Bu muftaning avtomobil shinasiga o‘xshash elastik elementi buralishga ishlaydi. Bu muftaning energiya sig‘imi katta bo‘lib, yuqori kompensatsiyalovchi xususiyatga ega bo‘lishga olib keladi. Kulachokli muftalar. - Yarimmuftalar 1 va 2 ning yon tarafida chiqiq (kulachok)lar 3 bo‘ladi Tishli tishlashadigan mufti - . Bu muftalar tuzilishi va hisoblash uslubiyati bo‘yicha tishli kompensatsiyalovchi muftalarga o‘xshash bo‘ladi, ularning farqi tishlashadigan muftalarda halqa 2 qo‘zg‘aluvchan qilib tayyorlanadi va ajratkich yordamida boshqariladi Konussimon muftalar.- Oddiy konussimon mufta 5.24-shaklda tasvirlangan. Fa kuch ta’siridan yarimmufalar konussimon sirtida solishtirma bosim p va solishtirma ishqalanish kuchlari pf hosil bo‘ladi Saqlagich muftalar. Bu muftalar mashinani o‘ta yuklanishdan saqlash uchun xizmat qiladi Markazdan qochirma muftalar. Bu muftalar valning burchak tezligi biror berilgan miqdordan oshib ketganda, uni avtomatik tarzda uzib qo‘yad Erkin yurishli muftalar. Bu muftalar faqat bir yo‘nalishda burovchi moment uzatadi. Ular stanok, avtomobil, mototsikl, velosiped va h.k. larda qo‘llanadi Kombinatsiyalashtirilgan muftalar Bunday muftalar vallarni biriktirishda yuqorida ko‘rib chiqilgan muftalarning birortasi ham barcha talablarga javob bermaganda qo‘llaniladi.
Ajralmaydigan birikmalar parchin mix, payvand, tig‘izlik hisobiga biriktiriladigan birikmalar; ajraladigan birikmalar rezbali, shponkali, shlitsali, shtiftli, profilli birikmalar. Rezbali birikmalarning afzalliklari: katta yuklanishda yetarli darajada ishonchli ishlaydi; ularni ajratish oson; ishlab chiqarish oson; tayyorlanishi nisbatan arzon; hamma o‘lchamlari standartlashtirilgan REZBALI BRIKMA Kamchiliklari: maxsus rezbalarni tayyorlashning texnologik qiyinligi; o‘zgaruvchan kuch ta’siriga chidamliligi yetarli emas Klemmali birikmalar Klemmali birkmalar detallarni vallar, o‘qlar, silindrik kolonnalar va shu kabilarga biriktirish uchun mo‘ljallangan bo‘lib, boltlarning o‘zini sirib tortish hisobiga kuchlanish hosil bo‘ladi. Shponkalarning hamma turlarini ikki: ponasimon va prizmasimon turlarga bo‘lish mumkin. Ponasimon shponkalar (masalan, 7.1-shakl) gupchakni valga erkin o‘rnatish (tirqish bilan); shponkani yon yoqlari bo‘yicha o‘yiqcha (paz)da tirqish bilan o‘rnatish (shponkaning enli qirrasi ishchi bo‘ladi), burovchi momentni valdan gupchakka, asosan, shponkani tig‘izlab o‘rnatish hisobiga paydo bo‘ladigan ishqalanish kuchini uzatishi kabilar bilan xarakterlanadi. Prizmasimon shponkali birikmada zo‘riqtirilmagan birikma hosil bo‘ladi. Ular val va teshikning yuqori aniqlikda tayyorlanishini talab qiladi Segmentsimon va silindrisimon shponkalar prizmasimon shponkalarning boshqa turlari hisoblanadi, chunki ularning ish tarzi prizmasimon shponkalarga o‘xshash bo‘lad SHPONKALI birikmalarning eng muhim afzalliklari – ularning soddaligi va nisbatan arzon narxi. SHPONKALI birikmalarning Kamchiliklari: birikmada val bilan gupchakning shponka o‘yiqchasi tufayli mustahkamligi kamayadi; shponka o‘yiqchasi zonasida kuchlanish konsentratsiyasi (to‘planishi) valning toliqishdagi mustahkamligini pasaytiradi; birikmaning mustahkamligi val va gupchakning mustahkamligidan past bo‘ladi Download 59.86 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|