V a p e d a g o g I k j I h a t d a n t a y y o r L a n g a n L i g I d a r a j a s I

O’z-o’zini uqtirish. 
Shaxsni kamol toptirishda o’z-o’zini uqtirish muhim ahamiyatga ega. O’z-
o’zini uqtirishning eng yuqori darajaga ko’tarilganligini yoglarda kuzatish mumkin. 
Lekin kundalik hayotda ham o’z-o’zini uqtirish biz o’ylagandan ko’proq 
uchraydi. Odatda o’z-o’zini uqtirish iborasi-o’quvchida o’z kamchiliklarini anglab, ularni 
o’zi tuzatishiga intiltiruvchi ijobiy hissiyotlarni tarkib topishini bildiradi. Lekin ayrim 
tasodifiy va arzimas tashqi omillar ta’siriga o’ta berilib, bolaga o’ziga nisbatan salbiy 

---

munosabatlar shakllanib qolish hollari ham uchraydi. Bunga o’zini o’zi past baholashni 
misol qilib ko’rsatish mumkin.
O’z-o’zini 
uqtirish 
xarakterdagi 
salbiy 
hislatlarni 
sozlashda juda katta imkoniyatlarga ega. Lekin o’z-o’zini uqtirishdan pedagogik ta’sir 
etish sifatida foydalanish shaxsdan ma’lum darajada yetuklikni, bundan 
tashqari barqaror diqqatga ega bo’lishni talab qiladi. Bular o’smirlik va o’smirlik 
davrlariga mosdir, chunki shu davrda shaxsda o’z ichki dunyosiga jonli qiziqish 
uyg’onadi, shaxsni atroflicha o’rganish va o’z-o’zini takomillashtirishga ehtiyoj tug’iladi. 
Aynan shu davrda o’z-o’zini uqtirish o’z-o’zining tarbiyalashning muhim vositasi sifatida 
namoyon bo’ladi.
O’z-o’zini uqtirishdan tarbiyaviy maqsadda foydalanish, shaxsni biror hatti 
harakatni 
noto’g’riligiga 
yetarli 
aniq 
iqror 
bo’lib, 
undan 
holi 
bo’lish itsagi paydo bo’lganda va nihoyat o’z-o’ziga ta’sir eta olish uchun 
ma’lum sharoitlar yarata olgandagina foydalanishi mumkin.
Bunday holda o’qituvchining vazifasi o’quvchini o’z-o’zini uqtirish 
metodikasi bilan qurollantirishdangina iborat bo’ladi. O’z-o’zini uqtirish tez kunda natija 
bermasligini, balki kamchiliklarni bartaraf qilishda ma’lum ketma-ketlikka rioya qilish, 
uqtirish predmeti doimo diqqat markazida turishiga bog’liq ekanligini tushuntirish 
lozim. Qiyinchiliklar oldidagi qo’rquvni prityazaniya darajasi susayib yoki ortib 
ketganda o’z kuchiga ishonmaslikni yengishda va ichki qarama- qarshiliklarni juda 
yaxshi samara beradi.