Va komunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad-al xorazimiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari unversiteti

"Iqtisodiyot asoslari" kitobining fanga qo'shgan hissasining asosiy jihatlari:

Marshall xochi. Marshall bozor talabi va taklifining o'zaro ta'sirini iste'molchilar uchun ma'lum mahsulotning marjinal foydaliligini kamaytirish qonunini va ishlab chiqaruvchilar uchun chegaraviy xarajatlarni oshirish qonunini ifodalovchi kesishgan egri chiziqlar shaklida taqdim etdi. Tovarning bozor qiymati marjinal foydalilik va marjinal xarajatlar o'rtasidagi muvozanat bilan belgilanadi. Ikkala nazariya - mehnat (xarajat) va marjinalistik - muvozanatning umumiy neoklassik nazariyasi bilan birlashtirilgan. "Mahsulot tannarxi, talab intensivligi, ishlab chiqarish chegarasi va mahsulot narxi, - deb yozadi Marshall - bir-birini tartibga soladi". Qiymatni aniqlashda ishlab chiqarish xarajatlarining rolini tushunishga yangi yondashuv klassikalarni qayta tikladi.

«Limit» va «almashtirish» nazariyalari. Iqtisodiy muvozanatning umumiy nazariyasi ilmiy bilimlar tizimi sifatida ikkita chuqur qoʻshimcha tushunchalar, yaʼni “chegara” va “almashtirish” nazariyalari bilan mustahkamlandi va samarali boʻldi. Har qanday iqtisodiy omilning berilgan sharoitida muvozanat nuqtasini tavsiflash uchun "chegara" tushunchasi "foydalilik" tushunchasidan tashqariga chiqdi. Muvozanatning tiklanishi yoki yo'qolishi jarayonini tavsiflash uchun "almashtirish" tushunchasi kiritilgan. Faqat muqobil tovarlar o'rtasida emas, balki ishlab chiqarish omillari o'rtasidagi "marjada" "almashtirish" g'oyasi juda samarali bo'ldi. Bu usul ish haqi va foyda toifasini umumiy qiymat, talab va taklif qonunlari ta'siriga bo'ysundirish imkonini berdi.

talabning elastikligi. Foydaning kamayishi qonunini tahlil qilish Marshallni narx o'zgarishining talabga ta'sirini tushunishga olib keldi va u "elastiklik" g'oyasini aniq ifoda etdi, bu holda qiymat va taqsimotning progressiv nazariyasini yanada rivojlantirish mumkin emas. e=dx/x+dy/y formulasi butunlay Marshallnikidir. U narx o‘zgarishini pul birliklarida emas, balki foizlarda belgilashni taklif qildi. Narx 1% ga o'zgarganda talabning o'zgarishini Marshall talabning elastikligi deb atagan. Elastiklik ko'rsatkichining tabiatidan kelib chiqadigan xulosalar biznesda qo'llanilishi mumkin.