Va komunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad-al xorazimiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari unversiteti

1929-1933 yillardagi "Buyuk depressiya" neoklassik nazariyani juda obro'sizlantirdi. Yangi ta'limotlarni izlash boshlandi, u "keyns inqilobi" bilan yakunlandi: erkin raqobat davri ta'limoti bozor iqtisodiyotini davlat tomonidan tartibga solish davri ta'limoti bilan almashtirildi.

"Muxolif" neoklassitsizm.

Garchi 1930—60-yillarda Keynschilik gʻoyalari umumeʼtirof etilgan boʻlsa-da, aynan shu yillarda iqtisodiy liberalizm ikki koʻzga koʻringan himoyachi va targʻibotchini — Lyudvig fon Mizes va Fridrix fon Xayekni topdi. Ular neoklassik iqtisodiy nazariyaning Avstriya maktabiga tegishli.

Iqtisodiy fikr tarixiga avstro-amerikalik iqtisodchi L. fon Mizes erkin bozor iqtisodiyoti mafkurasi himoyachisi sifatida kirdi. Sivilizatsiyaning mutlaq asoslari, uning fikricha, mehnat taqsimoti, xususiy mulk va erkin ayirboshlashdir. Narxlar erkin ayirboshlash - bozor ko'rsatkichlari bilan uzviy bog'liqdir. L.fon Mizes davlat tomonidan tartibga solishning har qanday shakliga – sovet davlati sotsializmidan tortib F.D.Ruzveltning “yangi yo‘nalishi”ga qarshi chiqdi. Uning eng muhim g'oyasi markazdan belgilab qo'yilgan narxlar bozor muvozanatini o'rnatishni imkonsiz qiladi, degan pozitsiya edi. Sotsializm, L. fon Mizesning fikricha, iqtisodiy hisob-kitob imkoniyatini butunlay inkor etdi, shuning uchun tartibga solinadigan iqtisodiyot muqarrar ravishda "rejali tartibsizlik" ga aylanishi kerak.

F. fon Xayek iqtisodiy neoliberalizmning ekstremal namoyandasi sanaladi, u davlat tomonidan tartibga solish zaruriyatini butunlay inkor etadi. Ushbu avstriyalik amerikalik iqtisodchi o'z ishida ilgari erkin bozor davlat tomonidan tartibga solinmagan va shuning uchun inqirozga uchragan deb hisoblagan keynschilarning asl xatosini fosh qildi. F. fon Xayek bozor tizimi hech qachon haqiqatdan ham o'z holiga tashlab qo'yilmaganligini ta'kidladi. Soliqlar va yig'imlarni yig'ish (fiskal siyosat), shuningdek, pul muomalasidagi monopoliya va valyuta ustidan nazorat qilish (pul siyosati) doimo davlat qo'lida bo'lib kelgan. Shu sababli, samarali iqtisodiyotni yaratish uchun, u ta'kidlaganidek, bozorni davlat tomonidan tartibga solish bilan "to'ldirish" emas, balki uni davlat aralashuvining barcha bog'lanishlaridan qat'iy ravishda ozod qilish kerak.