Va massaalmashuv fanidan kurs ishi bajardi

O’zq 
Varaq
araq 
Hujjat № 
Imzo
_
Sana_
Varaq_
9
KURS ISHI 5310300. 

---

Tiklanish eritish quyidagi reaksiyalarning oqib o‘tishiga asoslangan: 
PbO + C = Pb + CO (1) 
PbO + CO = Pb + CO
2 
(2) 
Jarayon yetarli darajada takomillashgan, faqat uni ro‘yobga oshirish uchun 
sulfidli mis konsentrati dastlab kuydirilishi kerak. 
Bunda qo‘rg‘oshin suyuq holatda xomaki metall shaklda ajralib chiqadi. 
Oksidlar tiklanishining ketma-ketligi ularning kimyoviy xususiyatlariga
bog‘liq. Agar jarayon 1000°C da olib borilsa, quyidagi oksidlar tiklanadi 
(oksidlar joylashishi ularning elementlardan paydo bo‘lishidagi Gibbs 
energiyasining o‘zgarishiga bog‘liq): AgO, HgO, CuO, PbO, CnO, FeO, ZnO va 
boshqalar. Oksidlar CaO, MgO, BaO, Al
2
O
3
, SiO
2
, MnO
2
bunday sharoitlarda 
tiklanishi qiyin. 
Shunday qilib, oldindan kuydirilgan qo‘rg‘oshin konsentratini tiklovchi eritish 
(1) va (2) reaksiyalar natijasida mis kukuni va bir qancha boshqa metallarga
boyitilgan xomaki qo‘rg‘oshin olish mumkin. Jarayonning ikkinchi mahsulotida, 
shlakda hamma boshqa tiklanmagan oksidlar to‘planadi. Rux, kadmiy va boshqa 
uchadigan metallar jarayon davrida bug‘ holatiga o‘tib, changga o‘tadi. 
Tiklovchi eritish ikkita asosiy metallar — qo‘rg‘oshin va ruxni ajratishga 
imkon yaratadi. Keyinchalik rux shlak va gazdan ajratib olinishi mumkin. 
Xomaki qo‘rg‘oshin keyinchalik tozalanadi. Unda erigan hamma metallar xalq 
xo‘jaligiga kerakli mahsulot bo‘lib ajratib olinishi kerak. 
Tiklanish jarayoni juda keng tarqalib, u bilan dunyoda 90 foiz qo‘rg‘oshin 
olinadi. Shaxtali pechda aglomeratsiya qilingan turli xomashyo tiklanib eritilishi 
mumkin. Shuning uchun bu usul universal metod deb nomlangan. 
Sulfidli konsentratni reaksion eritish jarayoni qo‘rg‘oshin sulfidi va 
oksidlari o‘zaro bog‘lanishlariga asoslangan: 
PbS + 2 PbO = 3 Pb + SO
2
(3) 
PbS + PbSO
4
= Pb + 2 SO
2
(4) 
Dastlabki sulfidli xomashyodan yetarli oksidlar paydo bo‘lishi uchun 
konsentrat oldin aglomeratsion kuydirilishi mumkin. 
Reaksion eritish juda kam tarqalgan, chunki u boy konsentrat-larni talab qiladi. 
Undan tashqari konsentratda har xil aralashmalar miqdori judayam cheklangan. 
 
Tiklovchi eritish eng keng tarqalgan qo'rg'oshin ishlab chiqarish jarayonidir. U 
o'zining ko'p qirraliligi va yuqori texnik-iqtisodiy ko'rsatkichlari bilan ajralib turadi. 
Qo'rg'oshin aglomeratini eritishini kamaytirishning maqsadi: 
- tarkibida oltin, kumush, mis, vismut, surma, mishyak, qalay, tellur bo'lgan xom 
metal shaklida qo'rg'oshinning maksimal miqdorini olish;