Va zi rl I gi
-ilova. III. Yangi materialni o`rganish
Download 1.02 Mb. Pdf ko'rish
|
miinerall ogiitllar mavzusiinii oqiitiishda ekskursiiyaniing orni-1
- Bu sahifa navigatsiya:
- Mineral o`g`itlar guruhi Oziq elementlarni o`simliklar uchun ahamiyati
- V. Uyga vazifa.
- Ishlab chiqarish
1-ilova. III. Yangi materialni o`rganish. O`quvchilar guruhlarga ajratiladi. Har bir guruh topshiriq va hisobot bilan kartochka olishadi.
1-guruh «Azotli o`g`it» 2-guruh «Fosforli o`g`it» 3-guruh «Kaliyli o`g`it» 4-guruh «Mikroo`g`it» Har bir guruh o`quvchilari daftarlariga kiritilgan hisobotlari asosida ―Mineral o`g`itlar‖ umumiy jadvalini interfaol doskada to`ldiradilar 4-5-slayd.
Azotli o`g`t O`simlik o`sishi va yashil massasini (bargi, navdalari) oshiradi. O`simliklar uchun bahor
oylarida ayniqsa
CO(NH 2 )- mochevina NH 4 NO 3 – ammiakli selitra (NH 4
2 SO 4 – ammoniy sulfat
muhim. Fosforli o`g`it Reproduktiv organlar (gul, meva) o`sishi uchun zarur. Gullash va meva shakllanish davrida muhim. Ca(H 2
4 ) 2 – qo`sh suferfosfat; CaHPO
4 ∙ 2H
2 O – presipitat; Ca(H 2
4 ) 2 +CaSO 4 – oddiy superfosfat Kaliyli o`g`it Fotosintezni tezlashtiradi, uglevodlar to`planishiga yordamlashadi, kurtakt
va meva bandlarini mustahkam- laydi. K 2 CO 3
- zollari; KCl∙NaCl – silvinit; K 2
4 – kaliy sulfat Mikroo`g`it Oqsil,
shakar, kraxmal, vitaminlar, nuklein kislotalar, fermaentlar sintezlanishiga. Cu – o`simliklarni o`sishiga, sovuq
va qurg`oqchilikka bardoshligini oshiradi. Fe
– xlorofill sintezida qatnashadi. Kompleks mineral
o`g`t tarkibiga kiradi.
Tuproqda oziq elementlar etishmasligi qanday oqibatlarga olib keladi? - mineral moddalar etishmasligi o`simliklar o`sishi va rivojlanishini pasayishiga, hosildorlikni kamayishiga olib keladi. 6-slayd. Tuproqda mineral moddalarning ortiqcha miqdori qanday o`zgarishga sabab bo`ladi? - o`simlikda oziq elementlarni to`planishi inson organizmida yig`ilish xususiyatiga ega bo`lib, zaharlanishga olib keladi. - mineral o`g`itlarni suv havzalarida yig`ilishi biogeosenoz o`zgarishlar (suv havzalarini o`t bosishi va suv organizmlarini halok bo`lishi) sodir bshlishiga olib keladi. 7-8-slaydlar. Mineral o`g`itlarni aniqlash: mineral o`g`itlarni aniqlash to`plamidan (T 33587) foydalanish. Bu manba nitrat va fosfat ionlarini aniqlashda foydalaniladi. O`quvchilarga nitrat ionini aniqlash videofragmenti nmaoyish qilinadi.
Darslikning 57-betidagi №12 labaratoriya ishini bajarish. Sinalayotgan mineral o`g`it sifatida presipitat eritmasi avvaldan tayyorlab qo`yiladi. Ishni bajarib bo`lgach, superfosfatdagi fosfat ionini aniqlash videofragmenti namoyish qilinadi. 9-slayd.
qiluvchi kimyoviy moddalar. 10-slayd. IV. O`rganilgan materialni mustahkamlash. 11-13-slayd. Guruhlarda topshiriq bajarish: (I-X) savollarga 1-7 javoblar orasidan mos keladiganini tanlang. (Javoblar raqami takrorlanishi mumkin) «A» qism I. Makroelementlarga talluqli. II. Mikroelementlarga talluqli. «B» qism III. Reproduktiv organlarni o`sishi uchun zarur. IV. Fotosintez jarayonini tezlashtiradi. V. O`simlik yashil massasini ortishini boshqaradi. VI. Xlorofill sintezida ishtirok etadi. VII. O`simlik kurtakt va meva bandlari mustahkamligini oshiradi. «C» VIII. Ag + ioni yordamida aniqlash mumkin (sariq rangli cho`kma hosil bo`ladi). IX. Ishqor eritmasi qo`shib qizdirilib aniqlash mumkin (ammiak hidi chiqadi). X. Bariy xlorid eritmasi qo`shib aniqlanadi (oq rangli cho`kma hosil bo`ladi). Javoblar: 1. Ca(H
2 PO 4 ) 2
2. K 3. N
4. P 5. Fe
6. K 2 SO 4
7. NH 4 NO 3
Topshiriqqa kalit 14-slayd: Savol raqami I II III IV
V VI
VII VIII IX X Javob raqami 2 3 4 5 4 2 3 5 2 1 7 6 Guruhlar topshiriqlarni bajarib bo`lishgach o`qituvchiga xulosalarni topshirishadi. O`qituvchi har guruh tomonidan to`plangan ballarni hisoblab o`quvchilarga baho qo`yadi. V. Uyga vazifa. 53§ni o`qish ekskursiyaga chiqishga tayyorgarlik ko`rish
Ekskursiya ob`ektlarini tanlash uchun 2-sxemadan foydalanish mumkin.
Ishlab chiqarish
Kimyoviy
Nokimyoviy
Dastur
asosida o`rganila- digan*
asosida o`rganil- maydigan
Kimyoviy ob`ektlarga ega
Kimyovi
y ob`ekt- larga ega emas
Dasturni kengaytir- masdan
o`quvchilar tushunadigan*
Dasturni kengaytirib o`quvchilar tushunadigan*
O`quvchilar tushunadi- gan
ob`ektlar*
O`quvchilar tushunadi- gan
ob`ektlar*
belgilanadi.
Ekskursiya o`quvchilar bilan bir o`quv yilida bir marttagina o`tkazish mumkin. Uni nafaqat kimyo o`qituvchisi bilan, balki boshqa fan o`qituvchilari bilan hamkorlikda tashkillash mumkin. Bunda ekskursiya kompleks tavsifga ega bo`lib fanlararo aloqani vjudga keltiradi. Ekskursiyaning muvaffaqiyati o`quvchilarning qanchalik nazariy tayyor ekanliklariga, o`qituvchidan qay darajada aniq vazifa olinganligiga, qay darajada
tashkillanganligiga va qanday yakun topganligiga bog`liq bo`ladi. O`quvchilar sinfda ekskursiyaga chiqishdan avval ayni ishlab chiqarish asoslarini modellardan, maketlardan, ekranli qurilmalardan, dasturiy matnlardan va boshqa ko`rsatmali vositalardan foydalanib o`rganishadi. Ekskursiya oldidan o`quvchilarga uning maqsadi ob`ektlarni ko`rish ketma- ketligi elon qilinadi, har bir ob`ektda diqqatni qaratish kerak bo`lgan joylar, ob`ektlar o`rtasidagi mantiqiy bog`liqlikni aniqlash vazifa sifatida beriladi. O`quvchilar oldiga ekskursiya paytida javob olinishi kerak bo`lgan savollarni qo`yish juda muhim hisoblanadi. Buning uchun o`quvchilar kichik guruhlarga ajratilib har bir guruhga ekskursiyadan keyin xisobot yoki devoriy material tayorlash bo`yicha tegishli vazifa beriladi. Ekskurisiyani tashkillash juda muhim masala. Ekskursiyani tashkillash o`quv yili boshida pedagogik kengash qarori bilan tasdiqlanadi. Ekskursiyaga chiqishdan bir hafta avval maktab direktori, o`quv ishlar bo`yicha direktor o`rinbosari, sinf rahbari va o`quvchilarning ota-onalari o`tkaziladigan tadbir haqida ogohlantiriladi. Bir paytni o`zida sinfning barcha o`quvchilarini ob`ektga olib borish tavsiya qilinmaydi. O`quvchilarni 10-15 kishilik guruhlarga bo`lish maqsadga muvofiq hisoblanadi. O`quvchilar ekskursovod ruxsati bilangina materiallarni yig`ishi mumkin.
Ekskursiya odatda 10-12 minutli ekskursovodning kirish so`zi bilan boshlanadi. Bunda u korxonaning tarixi, ishlab chiqarish ko`rsatkichlari va texnika xavfsizlik qoidalari haqida gapirib beradi. SHundan so`ng ekskursantlar ob`ektga kirishadi. Ekskursiyani har hil yakunlash mumkin. Har bir o`quvchi yoki guruhlarda 2-3 kishidan bo`lib hisobot tayyorlashi, ekskursiya materiallari bo`yicha stendlar rasmiylashtirilishi, yoki chizmachilik o`qituvchisi rahbarligida tayorlangan chizmalarni namoyish qiluvchi konferensiya o`tkazish mumkin. Konferensiyada o`quvchilar nafaqat kimyodan balki fizika va matematika fanlaridan ham bilimlarini namoyish qilishadi. Ekskursiya o`tkazilgan korxonadan kimnidir konferensiyaga taklif qilish mumkin.
O`quvchilarning ekskursiyadagi ishlari o`qituvchi tomonidan baholanib borildi.
1. O`quvchlar kimyo sanoati, unung tavsifi, kimyoviy texnologik jarayonlar va mahsulot assortiment haqida tushunchalarni egallashlaridan avval modda va unung tabiati, kimyoviy reaksiyalarning qonuniyatlari haqida etarlicha bilimga ega bo`lishlari kerar. 2. Kimyoviy ishlab chiqarishga oid mavzularni o`quv ekskursiyasi yordamida o`qitilishi o`quvchilarda o`z vatani qudratiga ishonch va vatanparvarlik kabi shaxs sifatlarini shakllanishiga olib keladi. 4. Kimyoviy ishlab chiqarishga doir mavzularni o`qitishda animatsiya va multimediyalardan, ishlar chiqarish korxonalariga ekskursiyadan foydalanishning ahamiyati katta. 5 Kimyo sanoatida ilmiy-ishlab chiqarish texnologik jarayonlarini o`quv ekskursiyasidan foydalanib o`qitish uchun metodik ishlanma yaratildi.
Foydalanilgan adabiyotlar 1 I.A.Karimov. O`zbekiston XXI asr bo`sag`asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari. – Toshkent, O`zbekiston 1997-y. 2. I.A.Karimov. Barkamol avlod orzusi. - Toshkent, Sharq, 1999-y. 3 I A Karimov Barkamol avlod O`zbekiston taraqqiyotining poydevori - Toshkent, Sharq,1997-y. 4 O`zbekiston Respublikasining Ta`lim to`g`risidagi qonuni. -Toshkent, Sharq, 2002-y. 5. O`zbekiston Respublikasi Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi. -Toshkent, Sharq, 1997-y. 6 I.R.Asqarov, N.X.To`xtaboyev, K.G`opirov. Kimyo (8-sinf uchun darslik). –Toshkent, O`qituvchi, 2009-y. 7. I.R.Asqarov, N.X.To`xtaboyev, K.G`opirov. Kimyo (9-sinf uchun darslik). –Toshkent, O`qituvchi, 2010-y. 8 Kimyo. Uzviylashtirilgan o`quv dasturini joriy etish bo`yicha tavsiya va tavqim-mavzu rejalari. –Toshkent, Sharq, 2010-y. 9 Чернобельская Г М Методика обучения химии в средней школе : Учебник для вузов -М :ВЛАДОС 2000 10. Учителю химии о внеклассной работе /Под ред А Х Гусакова - М : Просвещение 1978-y. 11 Насриддинов Т Ю Асқаров И Р Химия ўқитишда меҳнат муҳофазаси ва хавфсизлик техникаси -Тошкент Ўқитувчи 1995-y. 12 Иодко А Г Емельянова Е О Организация познавательной деятельности учащихся на уроках химии в 8-9 классах -М : Школьная пресса 2001 13 Готт А В Роль внеурочных занятий по химии с применением технических средств в учебно-воспитательном процессе: Автореф дис канд пед наук -М : 1981
14. http//www.uzkimyosanoat.uz 15. http//www.gov.uz 16. http//www.ZiyoNet.uz
17. http//www.Uzstudent.uz 18. http//www.Pedagog.ru 19. http//www.Pedagog.uz 20. http//www.Alximik.ru
Download 1.02 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling