Variant 1 Marketing fani nimani o'rganadi va o'rgatadi?

Variant 
14 
1.
Воzог iqtisodiyoti 
sharoitida O'zbekistonda 
davlatni boshqarish uchun 
qanday tamoyilla
г asos qilib 
olinadi? 

---

1.Hozirgi bozor iqtisodiyotiga o’tish 
sharoitida mamlakatimizni iqtisodiy 
salohiyatini mustahkamlash va 
rivojlanishda, dunyo bozorida ildam 
qatnashishida tovarlar sifatini ko’tarib, 
ularni raqobatbardosh tovarlaiga 
aylantirish eng dolzarb muammolardan 
biridir. Bozor iqtisodiyoti sharoitida 
raqobat alohida faollikkka ega bo’ladi. 
Har bir xaridor o’ziga yokqan tovami 
sotib oladi, iste’molchilar esa raqiblar 
tovariga nisbatan ko’proq ijtimoiy 
ehtiyojlariga mos keluvchilarini 
tanlashadi. Shuning uchun 
raqobatbardoshlik (tanlangan bozorda 
tovami sotish imkoniyati)ni faqat raqiblar 
tovarini solishtirish orqali aniqlash 
mumkin. Raqobatbardoshlik nisbiy 
tushuncha, aniq bozorga va unga kirish 
vaqtiga bog’liqdir.
Tovar raqobatbardoshligini o’iganish 
murakkab va o’z ichiga quyidagi 
bosqichlami oladi:
- tovami sotish bozorini o’rganish; 
- raqiblar haqida ma’lumotlar yigish; 
- iste’molchilar talablarini o’rganish;
- raqobatbardoshligini oshirish bo’yicha 
tadbirlar ishlab chiqish; 
- ishlab chiqarish va bozoiga sinov 
sotishlari bilan chiqish haqidagi qaror.
Bu masalalami hal qilish korxonada tovar 
raqobatbardoshligi darajasini 
baholashning uzluksiz tizimini yaratishni 
talab qiladi. Har qanday tovar bozoiga 
chiqishi bilanoq o’z raqobat qobiliyatini 
yo’qota boshlaydi, bu jarayonni 
sekinlatish mumkin, bu iqtisodiy foyda 
va oldingi buyum raqobat qobiliyatini 
to’la yo’qotish paytigacha bozoiga yangi 
tovar bilan chiqish imkoniyatini beradi. 
Tovaming raqobatbardoshliligini 
baholash quyidagi bosqichlami o’z ichiga 
oladi: -bozorni tahlil qilib, o’zimizning 
tovarimizga o’xshash namunasini topib 
olish; -bizning tovar bilan 
solishtiriladigan tovarlardagi asosiy 
ko’rsatkichlami belgilash; -o’zimizning 
tovarimizdagi integral raqobatbardoshlik 
xususiyatini aniqlash. Raqobatning 
asosiy quroli bo’lib, talabni shakllantirish 
va sotishni rag’batlantirish vositalari 
xizmat qiladi. Asosiy axborotni 
xaridorlar tovar ishlab chiqaruvchilardan 
olishadi. Xaridorlami asosan tovaming 
iste’mol qiymati qiziqtiradi. Raqobat 
asosan quyidagi ko’rinishlarda bo’lishi 
mumkin: tovarlaming xizmatlari 
bo’yicha, bir xil ehtiyojni qondirishga 
qaratilgan raqobat, bir xil tovami har xil 
firmalar ishlab chiqarish orqali 
bo’ladigan raqobat; yoki bir xil firma 
tomonidan har xil modifiqatsiyada tovar 
ishlab chiqarish. Narxlar orqali 
raqobatlashish eng keng tarqalgan. 
Hoziigi davrda raqobat o’ziga xos qiyofa 
kasb etmoqda. Narxlar sohasida raqobat 
ishlab chiqarishni xarajatlar eng kam 
bo’ladigan mamlakatlarda yo’lga 
qo’yishni talab qiladi. Narx bilan raqobat 
o’tmishda erkin bozor raqobati bo’lgan, 
bozorda bir xil tovarlar har xil narxlar 
bilan sotilgan davrlarda paydo bo’lgandi. 
Ishlab chiqaruvchi narxni pasaytirish 
bilan o’z tovarini ajratib ko’rsatishga, 
unga e’tibomi qaratishga va pirovard 
natijada o’zi istagan bozor hissasini 
egallashga erishgan. Hozirgi zamon 
bozor sharoitlarida narx bilan ochiq 
raqobat amal qilmaydi, chunki ishlab 

---

chiqaruvchilardan biri narxni pasaytirish! 
bilan uning raqibi ham shu ishni qiladi, 
bu esa firmaning bozordagi mavqeini 
o’zgartirmaydi, balki, umuman 
tarmoqdagi foydaning pasayishiga, 
asosiy fondlami yangilash va 
kengaytirish uchun investitsiyalaming 
kamayishiga olib keladi. Natijada 
qo’tilgan zafar va raqiblami surib 
chiqarish o’miga kutilmagan 
xonavayronlik va sinish yuz beradi. Shu 
sababli sanoat monopoliyalari narxlami 
iloji boricha uzoqroq ushlab turishga, 
tannarxni hamda marketing xarajatlarini 
tobora pasaytirib, foydani ko’paytirishga 
intiladi. Fan-texnika taraqqiyoti yutuqlari 
tufayli raqobatning narx bilan bog’liq 
bo’lmagan usullaridan foydalanishning 
qulay sharoitlari yuzaga keldi. Narxsiz 
raqobatda tovaming narxi emas, balki 
uning yuqori sifat, past iste’mol narxi, 
zamonaviy dizayn, servis xizmati, ishlab 
chiqaigan firma shuxrati raqobat 
kurashining asosiy omiliga aylanadi.