Вестник кгу им. Бердаха. №4(58) 2022

 
BOSHLANG’ICH SINF O’QUVCHILARIDA TEJAMKORLIK VA IQTISODIY TARBIYANI 
SHAKLLANTIRISHNING PEDAGOGIK ASOSLARI 
 
Boboqulova D. M.
Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti mustaqil tadqiqotchisi
Jamiyatni ijtimoiy va milliy ehtiyojlar asosida isloh qilish, yuksak insonparvarlik g‘ayalariga bog‘liq ekanligini 
hayot ko‘rsatib bugungi milliy ehtiyoj ta’lim muassalari oldiga katta talablar qo‘ydi. Ta’lim jarayoniga hayotiy talablar 
asosida mukammallik, aniqlik, izchillik baxsh etish orqali, uning samadorligini oshirish yo‘llarini izlash pedagogika 
sohasining bugungi vazifasidir. 
Zamonaviy pedagogikaga, ta’lim modellariga shunday yondashuvlar ishlanmoqdaki, ular ishlab chiqarish-
texnologiya jarayoniga, ko‘zlangan maqsadlarga erishish kafolatini beradigan holda yondashish imkoniyatini yaratadi. 
Ta’lim texnologiyasi o‘qitish jarayoni samaradorligini oshirish muyyyan sharoitlarda loyixalashtirilgan natijalarga 
erishishini kafolatlash maqsadida g‘oyasi tashkil etiladi. Faoliyatga bunday yondashishning mohiyati-ta’lim jarayonini 
tizimlashtnrishda uni detallar bo‘yicha unsurlarga bo‘lib tashlab maksimal darajada shakllantirishdan iborat. 
Tadqiqotlar jarayoni shuni ko‘rsatadiki, yangi pedagogik texnologiyalarga asoslangan zamonaviy ta’lim ana’anaviy 
ta’lim asoslari, ta’lim usullari va vositalari, uni tashkil qilish shakllari va natijalari bilan sezilarli darajada farq kiladi. 
Texnologiya ta’limi jarayonida o‘quvchilarda iqtisodiy tarbiyani shakllantirish metodikasini yoritishda ta’lim-tarbiya 
jarayonida yangi pegagogik texnalogiyalarni qo‘llab, zamonaviy ta’lim usullaridan (metodlaridan) foydalanish maqsadga 
muvofiqligini nazarda tutish kerak. 
O’qitish usuli-dars berishda belgilangan maqsadga erishish uchun ta’lim oluvchi va ta’lim beruvchining o‘zaro 
bog‘liq faoliyatini tashkil etishning tartibga solingan usulidir. Uslubiyot muayyan natijaga erishishni ta’minlaydigan 
muhim omillaridan biridir. Bu davrda ta’lim oluvchi u yoki bu ko‘nikmalarni bilish, uddalash va qadrlashni o‘rganadilar. 
Dars boshlangan davrda, muayyan masalada ta’lim beruvchi bilan ta’lim oluvchining fikrlash, qoidaga binoan, bir- 
biridan farqli bo‘ladi. Shuning uchun, avvalo, o‘qituvchi o‘z izlanishlarini kashfiyotlarini ta’lim maqsadlarini ta’lim 
oluvchiga yetkazadi. Shakllangan uslubiyot ta’lim mazmunini ko‘zda tutilgan saviyada o‘quvchiga yetkazishni 
ta’minlaydi. Bu holda ta’lim beruvchi faoliyatini bilimlarni berish usullari, ta’lim oluvchining faoliyatini esa o‘rganish 
usullari tashkil etadi. 
Ta’lim beruvchi va ta’lim oluvchining maqsadlari bir-biriga to‘gri kelgandagina birgalikda faoliyat olib borshni 
mumkin bo‘ladi.Ta’lim maqsadlari-ta’lim beruvchi va ta’lim oluvchining birgalikdagi faoliyati asosida, o‘qitish vositalar 
yordamida amalga oshiriladi, usullar esa ularning amaliy ifodasini ta’minlaydi. Dars berish metodlari (usullari) - ta’lim 
beruvchining faoliyatini tashkillashtirish vositasi o‘qish usullari ta’lim oluvchiing faoliyatini tashkil qilishni aks ettiradi. 
Uning vazifasi o‘qitish qonuniyatlarini o‘rganish va ular asosida o‘qituvchilar faoliyatiga talablarning munosabatini 
aniqlashdan iborat. Boshqacha qilib aytganda, metodika-o‘qitishga quyiladigan talablar amalga oshiriladigan ma’lum 
usullar to‘plami demakdir. Texnologiya ta’limini o‘qitishda ikki vaziyatni-o‘qitishning nazariy yo‘naltirilganligi va 
o‘qitish metodikasini farq qilish zarur. 
O‘qitish metodikasi o‘rganilayotgan fanning nazariy mohiyatini o‘quvchiga yetkazish mumkin bo‘lgan pedagogik 
usullarni bartaraf etishi kerak, o‘qitish va tarbiyalash metodlari haqidagi ta’lim sifatida metodika-ta’lim va o‘qitishning 
dars berish usullari va shakllarining, mazmuni va masalalarining butun to‘plamini ishlab chiquvchi didaktika u.mumiy 
nazariyasining bir qismidan iborat. 
Metodika o‘qitilayotgan va o‘rganilayotgan u yoki bu fanning qonuniyatlari bilan bog‘liq bo‘ladi. 

---