Vi. Ногиронлар учун ижтимоий хизмат. Енг консентрланган шаклда реабилитациянинг
Download 20.39 Kb.
|
Документ
|
Durdona: VI. НОГИРОНЛАР УЧУН ИЖТИМОИЙ ХИЗМАТ. Енг консентрланган шаклда реабилитациянинг тиббий ва ижтимоий жиҳатлари аҳолига ижтимоий хизмат кўрсатиш тизими муассасаларида ифодаланади. "Россия Федерациясида ногиронларни ижтимоий ҳимоя қилиш тўғрисида" ги қонунга мувофиқ (12-модда) реабилитация муассасалари реабилитация дастурларига мувофиқ ногиронларни реабилитация қилиш жараёнини амалга оширадиган муассасалардир. Фелерал ижро етувчи ҳокимият органлари, Россия Федерациясининг таъсис субъектларининг ижро етувчи органлари минтақавий ва ҳудудий еҳтиёжларни ҳисобга олган ҳолда реабилитация муассасалари тармоғини яратадилар ва ногиронларни тиббий, касбий ва ижтимоий реабилитация қилиш тизимини ривожлантиришни таъминлайдилар, ишлаб чиқаришни ташкил қиладилар. реабилитация ускуналари, ногиронлар учун хизматларни ривожлантириш нодавлат реабилитация муассасаларини ривожлантиришга ҳисса қўшадилар, улар ушбу фаолият тури учун лицензияларга, шунингдек турли мулкчилик шаклидаги маблағларга ега ва ногиронларни реабилитация қилишда улар билан ўзаро алоқада бўлишади. Ташкилий-ҳуқуқий шаклларга кўра, реабилитация муассасалари давлат,муниципал ва нодавлат муассасаларга бўлинади. Реабилитация муассасалари қуйидаги турларни ўз ичига олади: реабилитация-саноат, реабилитация-тиббий, реабилитация-ижтимоий. Реабилитация муассасаларининг асосий вазифалари: * давлат тиббий-ижтимоий експертиза хизмати муассасалари томонидан ишлаб чиқилган ногиронларни реабилитация қилишнинг индивидуал дастурларини батафсил ва аниқлаштириш ; 112 * муайян муассасада ногиронларни реабилитация қилиш режалари ва дастурларини ишлаб чиқиш; * тиббий реабилитация ўтказиш,ногиронларни касбий реабилитация қилиш, шу жумладан касбга йўналтириш, касбий тайёргарлик, касбга мослаштириш; * ногиронларни ижтимоий реабилитация қилиш, шу жумладан ижтимоий-екологик йўналиш ва ижтимоий ва кундалик мослашувни амалга ошириш; * реабилитация жараёни устидан динамик назорат; *жамоат, давлат ва бошқа ташкилотларга, шунингдек алоҳида фуқароларга ногиронларни реабилитация қилиш бўйича маслаҳат ва услубий ёрдам кўрсатиш. Реабилитация муассасасига қабул қилишнинг контрендикацияси : *тиббий аралашувни талаб қиладиган асосий касалликнинг ўткир ва субакут босқичлари ; * тез-тез алевленме ёки релапсга мойил бўлган ҳар қандай пароксисмал ва прогрессив ҳозирги касалликлар , касалхонада даволанишни талаб қиладиган тез-тез декомпенсацияли касалликлар ; * ҳар қандай келиб чиқадиган инфекциянинг фаол босқичидаги малигн неоплазмалар , кенг трофик яралар ва ётоқ яралари, йирингли некротик касалликлар, *даволаш даври тугашидан олдин ўткир юқумли ва таносил касалликлари . Идоравий мансублигига қараб, реабилитация марказлари профилли ва ихтисослашган булади. Россия Федерацияси Соғлиқни сақлаш вазирлиги доирасида замонавий диагностика ускуналари, симуляторлар ва соғлиқни тиклаш, тана функцияларининг бузилишига ёрдам берадиган техник воситалар билан жиҳозланган тиббий реабилитация марказлари устунлик қилади. Бироқ,ҳатто ушбу марказлар ҳам - тиббий реабилитация билан - universal бўлиши мумкин емас, чунки соғлиқ ҳолатидаги оғишлар бирлашишга имкон бермайди- 113 юрак ва қон томир касалликлари, мушак-скелет тизимининг шикастланиши, кўриш ва ешитиш қобилияти бузилган ва бошқалар билан оғриган беморлар учун битта реабилитация муассасасидаги тип. Шу муносабат билан кардиологик реабилитация марказлари, кўр ва кўзи ожизлар , кар ва ешитиш қобилияти заифлар учун реабилитация марказлари ва бошқалар мавжуд. Бу мултидисиплинер ёндашувдан фарқли ўлароқ реабилитация муассасаларини профиллаш принципига мос келади. Реабилитация муассасалари типологиясининг асослари- фаолият кўлами кенгдир. Ушбу мезонни ҳисобга олган ҳолда реабилитация муассасалари реабилитация марказлари, реабилитация бўлимлари, реабилитация хоналарига бўлинади. РЕАБИЛИТАЦИЯ МАРКАЗИ. Бундай режадаги муассасалар, қоида тариқасида,
Ижтимоий хизмат кўрсатиш марказларининг кундузги бўлимларида, ногиронлар учун ихтисослаштирилган муассасаларда ҳимоя қилиш; бундан ташқари, иккита ёки ҳатто учта хона - тиббий, ижтимоий ва касбий реабилитация - бир вақтнинг ўзида битта муассасада (корхонада) мавжуд бўлиши мумкин . Ҳозирги вақтда Россияда турли профилдаги ўнлаб реабилитация муассасалари ( ногиронларни тиббий, касбий, ижтимоий реабилитация қилиш), шунингдек ихтисослаштирилган реабилитация муассасалари ( мушак-скелет тизимининг бузилиши, ешитиш, кўриш,интеллектуал ногиронлик билан оғриган ногиронлар учун ) мавжуд.). (Реабилитация) муассасасининг касби ва ихтисослигидан қатъи назар, унда ижтимоий реабилитация бўлинмалари (ижтимоий реабилитация бўлимлари, ижтимоий реабилитация идоралари) намойиш етилади. Ногиронларни ижтимоий реабилитация қилиш бўлими тиббий, таълим ва ижтимоий профилларнинг турли муассасаларида турли касалликлар ва жисмоний нуқсонлари бўлган ногиронларни ижтимоий реабилитация қилиш учун ташкил етилган . Ногиронларни ижтимоий реабилитация қилиш бўлими таркибий бўлинма шаклида ташкил етилган: * реабилитация шифохоналари; * ногиронлар учун таълим муассасалари; * пансионатлар; * ижтимоий хизмат кўрсатиш маркази; * бошқа тиббий, касбий, ижтимоий Profil муассасаси ва ногиронларни ижтимоий реабилитация қилиш бўйича чора-тадбирларни амалга ошириш учун мўлжалланган . Ижтимоий реабилитация бўлими ногиронларни ижтимоий реабилитация қилиш бўйича уларнинг ҳаёти ва жамиятга интеграциялашувини таъминлашда турли хил ижтимоий чоралар ва чекловларнинг техник воситалари ёрдамида бартараф етиш ёки компенсация қилиш бўйича комплекс чора-тадбирлар тизимини амалга оширади. 115 Бўлимнинг асосий вазифалари: *ногироннинг турли турдаги еҳтиёжларини аниқлаш; *ижтимоий ёрдам; * individual қайта тайёрлаш дастурида иштирок етиш- ногирон кишининг реабилитацияси; * individual реабилитация дастурларини амалга ошириш. Ушбу вазифларга мувофиқ бўлимга қуйидаги функциялар юклатилган: * ногиронни individual реабилитация қилиш ; *"ижтимоий реабилитация" бўлимида уни амалга ошириш учун бўлим мутахассислари учун мавжуд бўлган ногиронни ижтимоий реабилитация қилишнинг мақбул воситалари ва усулларидан фойдаланган ҳолда тушунтириш ; * ногиронларни тиббий-ижтимоий реабилитация қилиш соҳасидаги фан, техника ютуқлари ва илғор тажрибалар асосида ногиронларни ижтимоий реабилитация қилишнинг янги замонавий усуллари ва воситалари бўлими ишини ўзлаштириш ва амалиётга татбиқ етиш ; * шифокорларга, бўлим фаолият кўрсатадиган тегишли идораларга ижтимоий реабилитация масалалари бўйича маслаҳат ва ташкилий-услубий ёрдам кўрсатиш ; * ногиронларни тиббий-ижтимоий реабилитация қилиш билан шуғулланадиган бошқа муассасалар билан алоқалар; * тиббий-ижтимоий реабилитация бўлими ходимларининг малакасини ошириш бўйича чора -тадбирларни амалга ошириш. Ногиронларни ижтимоий реабилитация қилиш идораси реабилитация шифохонаси, поликлиника, ногиронлар учун таълим муассасаси ,мактаб-интернат, ижтимоий хизмат кўрсатиш маркази, ихтисослаштирилган корхона, бошқа тиббий , касбий, ижтимоий мақсадли муассасанинг таркибий бўлинмаси бўлиб, ногиронларни ижтимоий реабилитация қилишнинг турли турларини амалий амалга ошириш учун мўлжалланган . 116 Ногиронларни ижтимоий реабилитация қилиш кабинети ногиронларни тўлиқ ёки унинг алоҳида босқичларида ижтимоий реабилитация қилишни амалга оширади. Ижтимоий реабилитацияни ўтказишда офис реабилитация даволаш (тиббий реабилитация) идораси (бўлими) ва ногиронларни касбий реабилитация қилиш идораси билан яқин алоқада ишлайди. Вазирлар Маҳкамасининг асосий вазифалари қуйидагилардан иборат: *ногирон ва унинг оиласини ижтимоий реабилитация масалалари тўғрисида хабардор қилиш; *ногироннинг турли хил ижтимоий реабилитация турларига бўлган еҳтиёжларини аниқлаш; * ногиронни мустақил турмуш тарзига тайёрлаш ( ўз-ўзига хизмат кўрсатиш асосларини ўргатиш, уй хўжалиги , маиший техника, техник воситалардан фойдаланиш); * ногироннинг оила аъзоларини парвариш қилиш қоидаларига ўргатиш ва мулоқот қобилиятлари. Ушбу вазифаларга мувофиқ Вазирлар Маҳкамасига қуйидаги функциялар юклатилган: * individual реабилитация дастурини аниқлаштириш; * ногиронларни ижтимоий реабилитация қилиш; * агар керак бўлса, реабилитация фаолиятини амалга ошириш учун бошқа реабилитация муассасалари мутахассисларини жалб қилиш. Ўз вазифаларини амалга ошириш учун кабинетда ногиронларни ижтимоий ва маиший реабилитация қилишнинг махсус воситалари билан жиҳозланган хоналар бўлиши керак. Келинг, ижтимоий ҳимоя тизимидаги бир қатор ихтисослаштирилган реабилитация муассасаларини кўриб чиқайлик. АКЛИ ЗАИФ ШАХСЛАРНИ РЕАБИЛИТАЦИЯ КИЛИШ МАРКАЗИ. Интеллектуал ногиронлиги бўлган шахслар учун реабилитация маркази (РC) касбий ва меҳнат таълими, ижтимоий мослашув учун мўлжалланган муассасадир. 117 Жамиятда мустақил яшаш қобилиятига ега бўлмаган ёки меҳнатга лаёқатли ёшдаги ногиронларга тиббий ёрдам, маиший ва оқилона иш тартиби . Ақли заиф шахсларни реабилитация қилиш маркази стационар ижтимоий хизмат кўрсатиш муассасалари тизимидаги янги турдаги муассасадир. Ушбу муассаса ишининг мақсади очиқ жамиятда мустақил яшаш қобилияти чекланган ақли заиф шахсларнинг жамиятга интеграциялашувидир . Ушбу мақсадга муассасада қуйидаги вазифаларни ҳал қилиш орқали еришилади: *ақли заиф шахсларни бошланғич касбларга тайёрлаш; * уларга турли хил ижтимоий кўникмаларни ўргатиш. Реабилитация маркази оғир ақли заиф шахсларни мактаб-интернатларда (болалар ва невропсикиятрик) ёки оилаларда яшайдиган ва психоневрологик диспансерларда рўйхатдан ўтган шахсларни ўқитиш учун мўлжалланган . Шу муносабат билан реабилитация маркази талабаларнинг стационар доимий ва вақтинча - кун ва ҳафта (беш кунлик) бўлишини таъминлайди. Тренингдан олдинги вазифалар орасида асосий рол контингентни танлашга тегишли. Бунга қуйидагилар киради: *муҳтож ва ўрганишга қодир бўлганларни аниқлаш, ўрганиш қобилиятини аниқлаш, контрендикацияларни аниқлаш. Ақлий заифлик даражасидан ташқари , РCДА ўқитиш учун талабани танлашда ёш муҳим аҳамиятга ега. Маълумки, ўсмирлик даври (16-18 ёш) ақлий заиф ривожланган ақлий заиф шахслар учун бу инқироз даври бўлиб, унда таълим ва турмуш тарзини ташкил етиш учун етарли шароитлар яратиш. 118 Шу муносабат билан 16 ёш касбий тайёргарликни бошлаш учун мақбулдир. Ёш оралиғи (16-30 ёш) оилалар ва психоневрологик мактаб-интернатлардаги шахслар учун тақдим етилади. Контингентни танлашда соматик саломатлик ҳолатига катта аҳамият берилади: ҳаётий фаолиятни, ҳаракат қилиш қобилиятини чеклайдиган оғир соматоневрологик касалликлардан азият чекадиган шахслар машғулотларга мурожаат қилинмайди. Ақли заиф одамларнинг потенциал имкониятларини ва мактаб-интернатларда бўлган оғир ақли заиф ўсмирлар учун CЕТИНДА ишлаб чиқилган меҳнат таълими дастурларидан фойдаланиш бўйича мавжуд тажрибани ҳисобга олган ҳолда, тозалаш ҳамшираси, юк кўтарувчи, фаррош, кир ювиш ва идишларни ювиш, тикувчилик бўйича ишчи каби касблар қабул қилинади, дурадгорлик, поябзал ва гипс ва расм, шунингдек қишлоқ хўжалиги меҳнатининг айрим турлари. Ақли заифларнинг касбий ва меҳнат тайёргарлигини ва ижтимоий йўналишини ташкил етиш учун тегишли моддий-техник база яратилди. Ит ўқув дастурларига мувофиқ жиҳозланган ўқув хоналари, ўқув хоналари ва ишлаб чиқариш устахоналари билан жиҳозланган ўқув бўлими, шунингдек зарур жиҳозлар, механизмлар, transport воситалари билан жиҳозланган ёрдамчи хона қишлоқ хўжалиги меҳнат турларини ўргатиш. РC вазифаларига, шунингдек , ўқишни тугатган ва ўқув дастурларини ўзлаштирган ва кўникмаларга ега бўлган шахсларни ишга жойлаштириш киради. Ақли заиф шахсларни ишга жойлаштириш имкониятлари (турли касб-ҳунар мактаб-интернатлари, соғлиқни сақлаш муассасалари, РC да махсус устахоналар, ва колхозларда, коммунал корхоналарда ва бошқалар.) аниқланди. Ўқиш курсини тугатгандан сўнг , ҳар бир талаба малака комиссияси томонидан тасдиқланиши ва кучли касбий маҳоратга ега бўлган тақдирда сертификат олиши керак. 119 Меҳнат таълими, самарали меҳнат, ижтимоий мослашув кўникмаларини тарбиялаш ва такомиллаштириш, ўқув жараёни нормалари махсус ишлаб чиқилган педагог ходимларнинг тегишли ходимлари томонидан амалга оширилади . РC унда ўқиётган ақлан заиф одамларга тиббий ёрдам кўрсатади. Соматик касалликларни ерта босқичда аниқлаш ва даволашга қаратилган профилактика ва даволаш тадбирларини амалга ошириш, сурункали касалликларнинг кучайишини ўз вақтида олдини олиш, руҳий ҳолатнинг кучайишини бартараф етиш, бунда зарур бўлган беморларни диспансер кузатувини амалга ошириш, шунингдек зарур ҳолларда техник ёрдам кўрсатишни ўз ичига олади, стуллар-аравачалар, ортопедик поябзал, ешитиш асбоблари. Реабилитация маркази асосан ёшга караб мўлжалланганлиги сабабли, deviant хулқ-атвор ва психопатик касалликлар тез-тез аниқланганда, психологлар томонидан амалга оширилиши керак бўлган психокоррекция фаолиятини ташкил етиш зарурати оқланади. Шу муносабат билан РCДА психологик хизматни жойлаштириш режалаштирилган. РC ногиронларнинг ижтимоий ва кундалик қурилмасини амалга оширишни таъминлайди. Бу уларни бепул уй-жой ва озиқ-овқат билан таъминлаш, мебел, кийим-кечак ва поябзал, зарур жиҳозлар ва уй-рўзғор буюмларидан фойдаланишни ўз ичига олади. РC функцияларига мазмунли дам олиш ва спорт ва кўнгилочар тадбирларни ташкил етиш киради. Бу махсус дам олиш масканлари, спорт заллари ва ўйин майдончаларини ажратиш ва ушбу тадбирларни таъминлаш зарурлигини англатади. 120 Ногиронларни реабилитация қилиш маркази Россиянинг бир қатор минтақаларида
121
Вазифаларга мувофиқ марказ қуйидагиларни амалга оширади: *ногиронларни қабул қилиш ва уларни янги муҳитга мослашувини ташкил етиш; * махсус дастурлар дарсликлар ва бошқаларга мувофиқ касбий тайёргарлик.; * аҳолини қулай уй-жой, мебел, инвентар, кўрпа-тўшак, кийим-кечак ва поябзал билан таъминлаш; * аҳолининг оқилона овқатланишини ташкил етиш; * асосий тиббий диагностика ва ёрдамчи кабиналарда тиббий ва маслаҳат хизматлари; * санитария-гигиена ва епидемияга қарши чоралар ; * маданий ва оммавий иш; * соғлиқни сақлаш ва спорт ишлари. Марказда қолиш учун кўрсатмаларга ега бўлган барча шахслар уларни қонун билан қўллаб-қувватлашга мажбур бўлган қариндошлари борлигидан қатъий назар қабул қилинади. Марказга қабул қилишнинг контрендикацияси: * махсус стационар даволашда зарур бўлган асосий касалликнинг ўткир ва субакут босқичлари ; * касалхонада даволанишни талаб қиладиган тез-тез декомпенсациялар билан касалликнинг тез-тез кучайиши ёки қайталанишига мойил бўлган ҳар қандай пароксисмал ва прогрессив давом етаётган психологик касалликлар ; * тез-тез тутқаноқли епилепсия, оғир тутқаноқларга мойиллик, епилептик ҳолат • онгнинг оқшом ҳолатлари, дисфория; * сурункали алкоголизм, гиёҳвандлик, шунингдек ҳар қандай гиёҳвандлик билан мураккаблашган бошқа касалликлар. 122 Диплом ёки бошқа ҳужжат (сертификатлар,сертификатлар) билан касбий тайёргарликдан ўтган шахслар марказда ўқишни тугатган деб ҳисобланади. Шундай қилиб, лицензияга мувофиқ Москвадаги марказ қуйидаги мутахассисликлар бўйича тренинглар ўтказади: 0206-нашриёт; 512-расм; 513-ҳайкалтарошлик; 514-дизайн; 515-декоратив-амалий санъат ва халқ ижодиёти. Марказ давлат таълим стандартларига мувофиқ мутахассисликларни ўзгартириш ва кенгайтириш ҳуқуқига ега . Марказ талабалари: *улар давлат таълим стандартларига мувофиқ таълим оладилар ва фан, техника ва маданиятнинг ҳозирги ривожланиш даражасига мос билимларни егаллайдилар ; *алоҳида ўқув дастурларига мувофиқ давлат таълим стандартлари доирасида ўқитилади; * улар қўшимча (шу жумладан пуллик) таълим хизматларини оладилар. Download 20.39 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|