Выбор темы научного исследования

Ilmiy tadqiqot yo‘nalishini tanlash va ilmiy muammo mavzusini tanlash

Tayyorladi: IB-5k/22 guruh magistranti

Shodiyev Akmal O‘ktamjon o‘g‘li

Kirish

Tadqiqot ishining mavzusi ma'lum bir ilmiy yo'nalish yoki ilmiy muammoga bog'liq bo'lishi mumkin. Ilmiy yo'nalish deganda fan, fanlar majmuasi yoki sohasida tadqiqot olib boriladigan ilmiy muammolar tushuniladi. Masalan, huquqshunoslar tomonidan olib boriladigan ilmiy izlanishlar «huquqshunoslik» (huquq fanlari) umumiy yo`nalishi bilan qamrab olingan. Uning doirasida o'ziga xos sohalarni ajratib ko'rsatish mumkin, ularning asosini maxsus yuridik fanlar tashkil etadi: konstitutsiyaviy huquq, fuqarolik huquqi, jinoyat protsessi va boshqalar.

Taqdimot mavzusini tanlash

Ilmiy muammo - murakkab nazariy va (yoki) amaliy muammolar majmui; tadqiqot mavzulari to'plami. Muammo tarmoq, tarmoqlararo, global bo'lishi mumkin. Masalan, giyohvandlikka qarshi kurash muammosi nafaqat tarmoqlararo, balki global ahamiyatga ega, chunki u jahon hamjamiyatining manfaatlariga daxl qiladi.
Ilmiy mavzu - bu hal qilinishi kerak bo'lgan murakkab muammo. Mavzular nazariy, amaliy yoki aralash bo'lishi mumkin.

Tadqiqot mavzusini tanlash

• Kurs va bitiruv malakaviy ishlarning mavzulari (insholar, magistrlik dissertatsiyalari) kafedralar tomonidan belgilanadi. Mavzular o'quv fanlari kurslari dasturlari va o'quv rejalariga mos kelishi kerak. Uni tuzishda kafedralarda ishlab chiqilgan ilmiy yo‘nalishlar va talabalarga malakali ilmiy rahbarlik qilish imkoniyatlarini hisobga olish maqsadga muvofiqdir. Mavzularning dolzarbligi, yangiligi, amaliy va nazariy ahamiyatga ega bo'lishini ta'minlash maqsadga muvofiqdir.
• Yakuniy malakaviy ishlarning mavzulari talabalar e'tiboriga oxirgi o'quv yilining boshida, lekin yakuniy attestatsiya boshlanishidan kamida olti oy oldin etkazilishi kerak. Talabalarga mavzuni tanlash huquqi beriladi, uni ishlab chiqish uchun zarur asoslar bilan o'zlari taklif qilishlari mumkin. Mavzuni tanlashda quyidagilarni e'tiborga olish tavsiya etiladi: uning dolzarbligi, yangiligi, nazariy va amaliy ahamiyati, o'qishni tugatgandan keyingi ish profiliga muvofiqligi, adabiyotlar va amaliy materiallarning mavjudligi yoki yo'qligi, talabaning mavzu bo'yicha o'z tajribasiga bog‘liqdir. Kurs va ilmiy ma’ruzalarning shakli, shuningdek, talabaning tanlangan mavzuga qiziqishi, uning zaruriy tadqiqot ishlarini olib borishdagi subyektiv qobiliyati mavjud bo‘lishi kerak.

Nazariy mavzular asosan adabiy manbalardan foydalangan holda ishlab chiqiladi. Shu kabi mavzularga misollar: qonun ustuvorligi, huquq va axloq, huquqiy javobgarlik tushunchasi va turlari, jinoyat huquqidagi ijtimoiy qadriyat va baho.
Amaliy mavzular tergov, sud, prokuror va boshqa amaliyotlarni o‘rganish, umumlashtirish va tahlil qilish asosida ishlab chiqiladi. Masalan, bunday mavzular: o'zgalar mulkini o'g'irlashning kriminologik xususiyatlari; sahnalashtirib yashiringan jinoyatlarni tergov qilish muammolari; zaruriy himoya chegarasidan oshib ketgan hollarda sud amaliyoti.
Aralash mavzular tadqiqotning nazariy va amaliy jihatlarini birlashtiradi. Masalan, ular quyidagi jinoyat huquqi va kriminologik mavzularni o'z ichiga oladi: terrorizm va garovga olishga qarshi kurash; mehnat sohasidagi jinoiy tajovuzlar; korporatsiyalarning kriminologik xavfsizligi.