Vodorod va kislorodning birikmalari, peroksidlar, ularning olinishi, xossalari, ishlatilishi

Agar vodorod peroksid N2O2 tarkibidagi vodorod atomlari oʻrnini kislota qoldiklari egallasa, peroksokislotalar hosil boʻladi. Masalan, HSO3— O—O—SO3H yoki H2S2O8 — peroksosul-fat kislota, N —O—O—SO3H yoki H2SO5 — Kapo kislotasi, N2Sg06 peroksoxromat kislota va h.k. Peroksokislotalar gidrolizga uchraganda vodorod peroksid hosil boʻladi. R—O— O—Rʼ tarkibli organik moddalar organik peroksidlar deb yuri-tiladi (R va Rʼ organik radikal). Per-oksidlaridan tashqari giperoksidlar (mas, K2O4 Rb2O4 va boshqalar) ham maʼlum. P. va p.b. toʻqimachilik, qogʻoz va kosmetika, qurilish, oziq-ovqat sanoatlarida, tibbiyotda, qishloq xoʻjaligida, pirotexnikatsa, reaktiv dvigatellarda va havoni rege-neratsiyalashda qoʻllanadi.

• 
  Agar vodorod peroksid N2O2 tarkibidagi vodorod atomlari oʻrnini kislota qoldiklari egallasa, peroksokislotalar hosil boʻladi. Masalan, HSO3— O—O—SO3H yoki H2S2O8 — peroksosul-fat kislota, N —O—O—SO3H yoki H2SO5 — Kapo kislotasi, N2Sg06 peroksoxromat kislota va h.k. Peroksokislotalar gidrolizga uchraganda vodorod peroksid hosil boʻladi. R—O— O—Rʼ tarkibli organik moddalar organik peroksidlar deb yuri-tiladi (R va Rʼ organik radikal). Per-oksidlaridan tashqari giperoksidlar (mas, K2O4 Rb2O4 va boshqalar) ham maʼlum. P. va p.b. toʻqimachilik, qogʻoz va kosmetika, qurilish, oziq-ovqat sanoatlarida, tibbiyotda, qishloq xoʻjaligida, pirotexnikatsa, reaktiv dvigatellarda va havoni rege-neratsiyalashda qoʻllanadi.
  

Vodorod peroksid, H2O2- vodorod bilan kislorod birikmasi, rangsiz suyuqlik, zichligi 1,46 g/ml3. Suyuqlanish temperaturasi —0,41°, qaynash temperaturasi 150,2°. Suv bilan yaxshi aralashadi. Sof holdagi V. p. turgʻun, lekin ogʻir metallar va ionlari taʼsirida suv bilan kislorodga parchalanadi. Organik moddalar va faol metallarning oksidlanishi hamda kislorodning katodda qaytarilishi natijasida hosil boʻladi. Lab.da metall peroksidlar (BaO,, Na2O,) ning suyultirilgan kislotalar bilan oʻzaro taʼsiri natijasida, sanoatda esa alkilantragidroxinonlar, birinchi navbatda 2-etil, 2-uchlamchi butil- va 2-pentilantragidroxinonlarni avto-oksidlash usuli bilan olinadi. Suvdagi 30 % li eritmasi pergidrol deyiladi. V. p. tarkibidagi kislorod atomlari ham oksidlovchi, ham qaytaruvchi xossaga ega. V. p. ipak, jun va moʻyna kabi mahsulotlarni oqartish uchun, tibbiyotda va oziq-ovqat sanoatida dezinfeksiyalovchi modda sifatida ishlatiladi.

•