В'С' = I 1N. X b o ld ing ig a nis batan kattar oq boMadi

---

В'С' = I 1N.x b ) o ld ing ig a nis batan kattar oq boMadi.
No a y o n q utb li s inx r on ma s hina la r da xp«( l, 0 5 + l,l) x ltj, ayon qutbli 
s inx ron ma s hina la r da esa xp » (
1,1 
ч-
1 ,3 )
x
1
ct
.
20.3. Tashqi va rostlash xarakte ris tikalari
T ashqi x arak te ris tik alari.
Bu x arakte r is tikalar q o ‘zg ‘atis h toki I 
= cons t, f = cons t (de ma k, aylanis h chas totas i n = n N = cons t) va 
coscp =cons t boMganda ge ne ratorning chiqis h kle mmalar idagi kuchlanis h 
U, ning y ukla ma to ki I, ga bogMiq h o ld a o ‘zgar is hini k o ‘rs atadi, ya’ni 
u , e /*(!,)-
S G nin g tas hqi x ar akte r is tikalar i y uk la m a n in g xar akte riga qarab 
har xil boMadi. 20.2- ras mda ge ne r ator ning bu x ar akte r is tikalar i uc h xil 
(aktiv, aktiv- induktiv va aktiv- s igMmiy) xarakte rli yukla malar ga te gis hli 
costp u c h un k o ‘r s atilgan.
A k tiv - induk tiv (ц> > 0)
y ukla ma d a m a s h in a yakor re aks iyas ining 
b o ‘yla ma o ‘q b o ‘y ic ha ma gnits izlovchi t a ’siri tufa yli yakor t o k ining
ortis hi b ila n S G c hiqis h kle mma s idag i k uc hla nis h ka ma y a di (b und a
E0 > U ,) , 
ak tiv - s ig ‘im iy (y < 0)
y u k la m a d a es a y a ko r r e aks iyas i 
m a s h in a ning b o ‘y la m a o ‘qi b o ‘yicha m a g n itlo v c h i t a ’sir k o ‘r s atadi va 
Ij to kning or tis hi b ila n kuc hla nis h h a m or t a di (b und a E 0 < U j). S o f 
aktiv (ф = 0) y ukla ma d a esa yakor reaksiyas i m a s h in a ning k o ‘ndala ng 
o ‘qi b o ‘yicha t a ’sir qilib , b o ‘ylama o ‘qi b o ‘yic ha y o ‘nalgan asosiy magnit 
o q im in i de for ma ts iy a la y di, y a’n i u n in g q utb o ‘qiga nis ba ta n s imme tr ik 
taqs imlanga n s haklini buza di (bu holda bur c ha k у > 0 boMadi). Na tija da
r otor ning aylanis h y o ‘nalis higa bogMiq ho lda qutb o ‘qinin g bir to m o nid a
ma gnit ma y d o n s us ayadi, ikkinc hi t o m o n id a esa kuc ha y ad i va ma s hina
ma gnit za n jir in in g bu qis mi ma g nit jih a t d a n t o ‘y ina di.
Bun d a m a s h in a n in g
b o ‘y lam a o ‘qi b o ‘y ic ha
y o ‘na lg an nat ija viy
m a g n it o q im i n is b a t a n k a m a y a d i, d e m a k , 
bu h o ld a ham
y a ko r
r e a ks iy a s ining m a g n it s izlo v c h i t a ’s iri m a s h in a n in g b o ‘y la m a o ‘qi 
b o ‘yicha bo Mar e kan. S h u n in g u c h un y ukla ma toki I,n in g ortis hi b ila n 
kuchla nis h ka ma y a d i (E 0 > U , ) .
Agar S G nin g tas hqi x ar akte r is tikas ini tajr iba da olis hda n o m in a l 
yukla ma ( I, = I1N)d a n s alt is hlas h r e jimig a cha ka ma y tir ib olins a, yakor 
reaksiyasi t a ’s ir ining ka ma yis hi tufa yli (a ktiv — ind uk tiv (p < 0) va 
aktiv (ф = 0 ) boMgan y ukla ma la r d a) kuc h la nis h os hadi ( U 0 > U 1N), 
agarda tas hqi x ar akte ris tikani tajr ibada olis hda y ukla ma ni no mina lg a c ha
os hir ib olins a u n d a kuc hla nis h AU ga ka ma y ad i. U n in g kattaligi foizda
2 3 7

---

20.2- ras m. 
Sinx ron
generatorning y uklam asini
kamay tirib olingan tashqi
(a) va y uklamasini oshirib
olingan 
ros tlas h 
(b)
x a r a k t e r is t ik a la r i
(bularda: (p
=
0 — aktiv,
(p> 0 — aktiv- induktiv va
(p < 0
- 
ak tiv - s ig‘im iy
x arak te rli y uk lam alarga
xos.
quyida gic ha a niqla na d i:
A U , = [ (U0 - U 1N) / U 1N] .1 0 0 . 
(20.19)
Oda tda S G lar coscp = 0,85+ 0,9 bila n kuchla nis hda n orqada qoluvc hi 
tokda is hlaydilar . Bu ho ld a AU = 20+ 30 % b o ‘ladi. Is te ’m o lc h ila r
n o m in a l kuc hla nis h U N va unga y a qin kuc hla nis h b ila n is hlas hi u c h u n
S G q o ‘zg ‘a t is h n i a v t o m a t ik r os tlas h q u r ilm a s i b ila n t a ’m in la n ib , 
kuc hlanis h r os tlanib tur ila di.