X. N. Atabayeva, J. B. Xudayqulov

Dukkakli ekinlar hosildorligining azot miqdoriga bog„Iiqligi, t/ga 
(Posypanov ma‟lumotlari) 
___________ _______________ 3-jadval 
Ekinlar 
No 
Azot miqdori, kg/ga 
70-165 
200-370 
NSRos 
Ko„k no„xat 
3,0 
2,92 
2,64 
0,37 
Xashaki 
dukkaklar 
3,1 
2,70 
“
0,61 
Lyupin 
2,61 
2,76 
2,83 
0,33 
Loviya 
2,99 
2,91 
2,96 
0,23 
Beda (pichan) 
12,20 
12,0 
13,7 
1,30 
Sebarga (pichan) 
10,20 
10,1 
9,5 
0,90 
Biologik simbioz faol o„tadigan sharoitda dukkakli ekinlarni 
yetishtirishda mineral azot o'simlikning o„sishiga, hosilning shakllanishiga 
salbiy ta‟sir ko„rsatadi. Ayrim adabiyotlarda dukkakli ekinlarni yetishtirishda 
о„suv davrining boshlanishida mineral azotdan kam (30 kg) qo„llash tavsiya 
qilinadi, ammo bu azot tuganaklami shakllanishiga salbiy ta‟sir qiladi. 
Umuman biologik simbioz boshlanish davrigacha dukkakli-don ekinlar 
tuproqdan 6-7 kg/ga, ko„p yillik o„tlar 1,5-2,0 kg azot o„zlashtiradi. Bu 
miqdordagi azot har qanday tuproq turida mavjud. Biologik simbioz ro„y 
bermagan sharoitda 30 kg mineral azot hosilni 1,5-2,5 s/ga oshiradi. Biologik 
simbioz boshlanganda bu 

---

mineral azot simbiozni 6-10 kunga to„xtatadi. Ko„pchilik olimlar- ning fikri 
bo'yicha mineral azot dukkakli ekinlar uchun zarar keltiradi, chunki biologik 
simbioz butunlay kuzatilmaydi. 
Tuproqda rhizobium bakteriyalari bo„lmagan holda dukkakli- don 
ekinlarini yetishtirishda 100-150 kg/ga mineral azot qo„llanadi, ammo bu eng 
qimmatbaho hosil yetishtirish usulidir. Ko„p yillik dukkakli o„tlarni 
yetishtirganda bahorda qishlab chiqqandan va o„rimlardan keyin solinadigan 
60-100 kg/ga mineral azot tuganak- larda leggemoglobinni kamaytiradi. 
Tuganak o„sishdan to„xtaydi. Shonalash davriga kelib tuganaklar soni yana 
ko„payadi. Har o„rimda bu jarayon takrorlanadi.