Xalq ta`lim vazirligi

“Davlatning iqtisodiy vazifalari ”

Kirish .
Davlat siyosiy , harbiy. Iqtisodiy va huquqiy xususiyatlarga ega bo`lgan ko`plab vazifalarni bajaradi. Ular barchasi o`zaro bog`langan va taraflama iqtisodiy rivojlanishga bog`liqdir. Uzoq vaqt davomida bozor iqtisodiyoti o`z – o`zicha ,
Davlat esa faoliyat ko`rsatadi. Keyinchalik ma`lum bo`ldiki, bu ikki tizim bir – birisiz to`laqonli amal qila olmas ekan. Davlat asta sekin iqtisodiyotning ko`pgina , ya`niy pul chiqarish , soliqlar yig`ish ,mulkka egalik qilsh, iqtisodiy jarayonlarni boshqarish,, ijtimoiy dasturlarni moliyalashtirish kabi sohalariga kirib boorish.
Zamonaviy sharoitlarida davlatning iqtisodiy vazifalari uchta asosiy masalani hal qilishga qaratilmoqda

1. 
   Iqtisodiyotning samaradorligi.
   

2.Iqtisodiy rivojlanishning barqarorligi.
3.Ijtimoiy ne`matlarni adolatli taqsimlash .

Agar davlat (hukumat) bozor tizimini saqlab qolsa , ijtimoiy ne`matlar ishlab chiqarsa , iqtisodiyotni barqarorlashtirsa, resurslarni to`g`ri taqsimlasa , raqobarni qo`llab - quvvatlasa , huquqiy poydevorni ishlab chiqsa ular amalga oshadi.

Iqtisodiy tushunchalar:

• 
  Davlatning iqtisodiy vazifalari :
  
• 
  Davlat tomonidan tartibga solish:
  
• 
  Davlat tomonidan tartibga solinadigan ob`ektlar:
  
• 
  Davlat tomonida tartibga solish maqsadlari
  
• 
  Davlat tomonida tartibga solishning huquqiy ta`minoti
  
• 
  Davlat tomonida tartibga solishning ijtimoiy yo`naltirilganligi:
  
• 
  Ijtimoiy ne`matlar ishlab chiqarish:
  
• 
  Iqtisodiyotda davlat sektori:
  

Standartlar :
- Davlat - bu hukumat va uning organlari boshchiligidagi jamiyatning siyosiy tashkiloti :
- Davlatning iqtisodiy vazifalari - hukumat va uning organlarining iqtisodiy faoliyat shakllari :
- Davlat tomonidan tartibga solish- davlatning huquqiy tashkilotlar tomonidan amalga oshiriladigan qonunchlik, ijrochilik va nazorat qilish borasidagi chora- tadbirlar tizimi;

• 
  Huquqiy ta`minot-iqtisodiy faoliyatning umumiy huquqiy shart- sharoitlarini yaratish:
  
• 
  Ijtimoiy yo`natirilganlik- faqat ishlab chiqarish vositalari egalarining manfaatlari doirasida emas, balki xo`jalik yurituvchi boshqa ishtorokchilar manfaatlari uchun ham tartibga solib turish:
  
• 
  Ijtimoiy ne`matlat ishlab ciqarish biron kimsa tomonidan boshqalar istemoli mumkinligi va imkoniyatlari kamaytirilmagan tovarlari va xizmatlar.
  
• 
  Iqtisodiyotning davlat sektori – butunlay yoki qisman markaziy yoki mahaliy davlat organlari tegishli bo`lan xo`jalik sub`ektlar majmui
  

Mashg`ulotning maqsadi.
1. O`qituvchilarni iqtisodiyyotdagi davlatning iqtisodiy vazifalari mazmuni bilan tanishtirish.
2.Hukumatning turli iqtisodiy vazifalarida mos xatti- harakatlarini tushunishga yordam berish.
3. Guruhda ishlashda o`zaro fikr almashish sifatlarini rivojlantirish.
Tavsiyalar.
Mashg`ulot mavzusini yaxshi o`zlashtirishga imkoniyati to`g`ridan to`g`ri o`qitish metodini qo`llang. Mashqni bajarishda yangi va eski bilimlar orasida bog`lanishni o`rnatishga harakat qiling. Yaxshi o`zlashtirish uchun o`quvchilar fikrlashini rivojlantiruvchi “klaster ” strategiyasidan foydalanishni tavsiya etamiz. Klasterni amalga oshirish uchun quyidagi bosqichlarni bajarish kerak.
1) doska gaasosiy so`z yoki jumlani yozing. (Davlatning iqtisodiy vazifalari ).
2)O`quvchilardan davlat vazifalari haqida bildanlarini aytish so`rang. Va ularni doskaga yozib boring.
3) Agar o`quvchilar qiyinchilik sezishsa
,ularning javoblarini to`ldirib yordam bering.
4) so`zlarni bir- biriga bag`lang va bo`glanish sabablarini ko`rsating.
5) o`quvchida “ Davlatning iqtisodiyotdagi roli qanday?” degan savolga javob so`rang.
Mashg`ulotni bajarishda yakka holda va guruhlarda mashq bajarish ko`zda tutiladi,Guruhlar ishini baholashda ular iqtisodiy vazifalar mazmunini qanchalik to`liq ochib bera olganligi, O`zberiston bo`yicha aniq misollar keltirilganligi , guruhning barcha a`zolari topshriqni bajarishda faol qatnashganligiga e`tibor bering.
Materiallar .

1. 
   Mashq “Davlatning iqtisodiy vazifalarini aniqlash.”.
   

2.Mashq “Savolarga javob berish ”
3. Mashq “Fikrlaymiz, ”A-3 shakldagi qog`oz flomasterlar , qalamlar.

Mashg`ulotning borishi .

1.O`quvchilarga darsning mavzusi va maqsadini e`lon qiling.
2. Iqtisodiy faoliyatning davlat tomonidan boshqarilishi haqida turli fikrlar mavjudligi bo`yicha suhbat o`tkazing.
- Iqtisodiyotni davlat tomonidan keng qamrovli tartibga solish tarafdorlar barcha iqtisodiy muammolarni davlat kuchi bilan xalq qilish mumkin deb hisoblaydilar.Lekin bu kontseptsiyada bozorning o`ziga o`rin qolmaydi.
- Davlat tomanidan tartibga solishni cheklash tarafdorlari bozorning o`z- o`zini tartibga solish tamoyiliga tayanadilar .Ular kuchli davlat tarafdorlarini tanqid qilgan holda “qanday bo`lsa, shuday ketaversin ” hisoblaydilar:
- Bozor iqtisodiyotiga davlatning faol aralashuvi tarafdorlari o`z nuqtai nazarlarini bozor iqtisodiyoti inqirozlarini davlat yotdamisiz bartaraf eta olmaydi .-Davlat tomonidan tartibga solish muqararligi bilan asoslaydilar.
3. O`quvchilardan davlatning iqtisodiy vazifalari haqida nimalar bilishini so`rang.
4.O`quvchilarni oltita guruhga bo`ling.
A_-3 shakldagi qog`oz varaqalar , flomasterlarni tarqating. Har bir guruh vazifalardan birining mazmunini ochib berish va o`z mavzusini O`zbekiston I`qtisodiy hayotga doir misollardan foydalanib , himoya qilish kerakligini tushuntiring.