Xalqaro dengiz huquqi doktrinasi dengiz

Xalqaro dengiz huquqi doktrinasi dengiz

Makonlari rejimini o‘rnatish va xalqaro huquq subyektlari o‘rtasida

Ularning jahon okeanidagi faoliyati bilan bog‘liq munosabatlarini tartibga

Solishga yo‘naltirilgan normalar va prinsiplar majmuidan iborat bo‘lgan

Xalqaro huquqning mustaqil tarmog‘i sifatida belgilangan.
Xalqaro dengiz huquqining asosiy manbalari quyidagilar:

xalqaro odat normalari;

BMTning 1982-yildagi Dengiz huquqi bo‘yicha konvensiyasi;

xalqaro dengiz tashkiloti doirasida ishlab chiqilgan va kemalar

Hamda dengiz tabiiy zaxiralarini qazib olish uchun qo‘llaniladigan

Statsionar inshootlar qurilishiga taalluqli bir qator shartnomalar;

kemalar tomonidan hamda chiqindilarni ko‘mish va avariya sodir

Bo‘lishi oqibatida dengiz ifloslanishining oldini olishni tartibga soluvchi

Konvensiyalar; Dunyo okeanining turli hududlarida baliq ovlashni tartibga soluvchi

bitimlar;

– Dunyo okeani va uning qa’ridan harbiy maqsadlarda foydalanishni

cheklovchi yoki tartibga soluvchi shartnomalar

Xalqaro dengiz huquqi prinsiplari quyidagilardan iborat:

Birinchidan, xalqaro huquqning asosiy prinsiplari;

Ikkinchidan, maxsus prinsiplar.

Xalqaro dengiz huquqining maxsus prinsiplariga quyidagilar kiradi:

1. 
   Ochiq dengiz erkinligi prinsipi, ya’ni Dunyo okeanida barcha
   

Davlatlarning boshqa foydalanuvchilarga to‘sqinlik qilmay va umuman

Butun insoniyatga ziyon yetkazmay faoliyat ko‘rsatish borasida teng

Huquqlarga egaligi;

2. 
   Dunyo okeanidan oqilona foydalanish va uning tabiiy zaxiralarini
   

Asrab-avaylash prinsipi;

3. 
   Dengiz muhitini muhofaza etish va asrab-avaylash prinsipi.
   
4. 
   Xalqaro dengiz huquqining asosiy tushunchalari. Xalqaro dengiz
   
5. 
   
6. 
   Huquqini o‘rganishda juda zarur bo‘lgan ayrim tushunchalarini sanab
   
7. 
   
8. 
   O‘tish lozim. Dunyo okeani yer kurrasidagi bir-biri bilan o‘zaro bog‘liq bo‘lgan
   
9. 
   
10. 
    Jami suvlik, ya’ni barcha okeanlar, dengizlar, bo‘g‘ozlar, buxtalar va
    
11. 
    
12. 
    Ularning qa’ridagi boyliklarni ifodalovchi yuridik tushuncha. Bunga faqat
    
13. 
    
14. 
    Kaspiy va Orol kabi qit’a ichida joylashgan dengiz-ko‘llargina kirmaydi.
    
15. 
    
16. 
    Dunyo okeanining sayyoraviy mazmuni xalqaro dengiz huquqi ham
    
17. 
    

Sayyoraviy mazmun kasb etishini taqozo qiladi. Boshlang‘ich chiziq qirg‘oqning yuridik chegarasi. U dengiz

Qirg‘oqbo‘yi mansub (qirg‘oqbo‘yi davlati deb ataluvchi) davlat

Tomonidan suv quyilishi chizig‘i bo‘yicha o‘tkaziladi yoki burunlar yoxud

Qirg‘oqbo‘yiga orollarining chekka nuqtalarini tutashtiruvchi to‘g‘ri

Chiziqlardan tashkil topadi
ing barcha subyektlari umumiy tarzda foydalanadigan hududlar Ochiq dengiz dengizning davlat hududiga kirmaydigan

18. 
    
19. 
    Jami qismini tashkil etadi.
    
20. 
    
21. 
    Ochiq dengiz barcha mamlakatlar uchun ochiqdir. Biror-bir davlat
    
22. 
    
23. 
    Uning qaysidir qismini o‘z suverenitetiga bo‘ysundirishga da’vo qilishi
    
24. 
    
25. 
    Mumkin emas.
    
26. 
    
27. 
    Ochiq dengiz huquqiy rejimining asosi ochiq dengiz erkinligidan
    
28. 
    
29. 
    Iborat bo‘lib, u quyidagilardan tashkil topadi:
    
30. 
    
31. 
    kema qatnovi erkinligi;
    
32. 
    
33. 
    baliq ovlash erkinligi;
    
34. 
    
35. 
    ilmiy tadqiqotlar o‘tkazish erkinligi;
    
36. 
    
37. 
    ochiq dengiz ustida parvozlar erkinligi;
    
38. 
    
39. 
    kabellar va trubaprovodlar yotqizish erkinligi. Har qaysi davlat o‘z bayrog‘i ostida suzib yurgan kemalar ustidan o‘z
    
40. 
    
41. 
    Yurisdiksiyasini amalga oshirishi va nazoratni yo‘lga qo‘yishi zarur.
    
42. 
    
43. 
    Shuningdek, u umum qabul qilingan xalqaro qoidalar va amaliyotga amal
    
44. 
    
45. 
    Qilinishini ta’minlash borasida barcha choralarni ko‘rmog‘i lozim.
    
46. 
    
47. 
    Kemalar to‘qnashuvi yoki kema bilan bog‘liq va kapitan yo ekipaj
    
48. 
    
49. 
    A’zolarini jinoiy yoki ma’muriy javobgarlikka tortish uchun sabab
    
50. 
    
51. 
    Bo‘ladigan boshqa biror-bir hodisa sodir bo‘lgan taqdirda, tergov ishi
    
52. 
    
53. 
    Faqat bayroq egasi bo‘lgan davlatning yoxud tegishli shaxs fuqarosi
    
54. 
    
55. 
    Hisoblangan davlatning ma’muriy yoki sudlov organi huzuridagina
    
56. 
    
57. 
    Qo‘zg‘atilishi mumkin. Ochiq dengizda bayroq egasi bo‘lgan davlat
    
58. 
    
59. 
    Ma’murlarining farmoyishi asosidagina kema hibsga olinishi yoki ushlab
    
60. 
    
61. 
    Qolinishi mumkin.