Xankeldiyeva G. Sh., Muminova E. A., Mirzayev A. T., Asraqulov A. S global iqtisodiy rivojlanish (darslik)

Neoklassik yondashuv. G‘arb iqtisodiy nazariyasida mehnat bozoriga turli ishlab chiqarish zahiralaridan biri sotiladigan bozor deb qaraladi. Bunda zamonaviy mehnat bozori amal qilishiga nisbatan mavjud bo‘lgan 4 ta asosiy konseptual yondashuvni ajratib ko‘rsatish mumkin¹³¹.
Birinchi konsepsiya asosida klassik siyosiy iqtisodiy postulatlar yotadi. Bu konsepsiya asosan neoklassiklar (Dj.Perri, M.Fidstayn, R.Xoll) tomonidan ilgari surilgan. 80-yillarda esa uni iqtisodiy taklif qilish konsepsiyasi tarafdorlari A.Laffer va boshqalar ham qo‘llab-quvvatlashdi. Ushbu konsepsiya tarafdorlari mehnat bozori ham boshqa bozorlar kabi baho muvozanati asosida harakat qiladi, ya’ni bu yerda ham baho (bu holda ishchi kuchi bahosi) asosiy bozor regulyatori bo‘lib xizmat qiladi, deb hisoblashadi. Ularning fikriga ko‘ra, aynan ish haqi yordamida ishchi kuchi talabi va taklifi tartibga solinadi hamda ularning muvozanati ta’minlab turiladi. Ta’lim va malaka oshirishga (inson kapitaliga) qilingan investitsiyalar mashina va uskunalarga qilingan investitsiyalar kabidir. Baho muvozanati modeliga ko‘ra, toki bu qo‘yilmalarga foyda me’yori pasaymagunga qadar malakali investitsiyalar kelaveradi. Neoklassik konsepsiyaga ko‘ra, ishchi kuchi bahosi talab va taklifga bog‘liq holda goh ko‘payib, goh kamayib bozor ehtiyojiga tezlik bilan moslashadi. Mehnat bozorida muvozanat mavjud bo‘lgan sharoitda esa ishsizlik bo‘lishi mumkin emas.
Ish haqining talab va taklif tebranishlarga to‘la mos ravishda o‘zgarishi ayniqsa, ishsizlikning mavjud bo‘lmasligi borasida aniq tarzda gapirib bo‘lmasligi tufayli bu konsepsiya tarafdorlari ular nazariyasining hayot bilan mos kelmasligiga bozorning qaysidir “nomukammalliklari”ni qilib ko‘rsatishadi.
Bularga kasb uyushmalarining ta’siri davlat tomonidan ish haqi minimal darajasining belgilab qo‘yilishi, yetarli axborot yo‘qligi va hakozolar kiradi. Bundan tashqari ishsizlikning go‘yoki erkin xarakteri to‘g‘risidagi fikr ham ilgari suriladi. Lekin shu o‘rinda agar ishsizlik erkin xarakterga ega bo‘lsa, nima uchun u iqtisodiy sikllar fazalariga bog‘liq holda o‘zgarib (tebranib) turadi, degan haqli savol paydo bo‘ladi. Ammo ular bu savolga asosli javob berishmaydi.