Xarakter va temperament xususityalarining xayotdagi axamiyati. Reja

 «mazoxist-sadist». Shaxsiy hayotidagi muvaffaqiyatlari va omadsizliklarini, shuningdek, kuzatiladigan voqealar sababini sharoitlarda emas, balki, odamlarda ko‘rishga moyildir. Bu sabablarni bartaraf etishga intilib, tajovuzkorligini omadsizlik sababi bo‘lib ko‘ringan odamga yo‘naltiradi. Bunday odam mustaqil bilim olish, o‘z ustida ishlash, odamlarni yaxshi tomonga o‘zgartirish bilan ko‘p shug‘ullanadi. O‘zining qat’iy harakatlari, cheksiz talablari va intilishlari bilan ba’zan o‘zini va atrofdagilarni toliqtirib qo‘yadi. Bunday odam, ayniqsa, atrofdagilar ustidan hukronlik qila boshlaganida, «ezgu niyatlar»dan kelib chiqqan holda odamlarni dahshatga sola boshlaydi.
Bunday odamlarni xarakterlagan holda, E. Fromm: «eng ko‘p namoyon bo‘ladigan mazoxist qarashlar – bu shaxsiy norasolik, muhtojlik, notavonlik hissi» deb yozgan edi. Mazoxist-odamlar o‘zini kamsitish va kuchsizlantirishni namoyon qiladilar, o‘zini tanqid qilish va azoblashdan rohatlanadilar, o‘zlariga be’mani bekorchi ayblovlarni qo‘yadilar, barcha holatlarda bunga aloqador bo‘lmasalarda, aybdorlikni o‘zlariga olishga harakat qiladilar.
Fromm fikriga ko‘ra, bunday tipdagi odamlarda deyarli har doim sadistlikka moyillik mavjud bo‘ladi. Bu ularning odamlarni o‘zlariga tobe qilishlarida, ularning ustidan to‘liq hukmronlikka ega bo‘lishlarida, ulardan manfaatdor bo‘lishlarida, ularga azob berishlarida, ularning azoblanishlaridan rohatlanishlarida namoyon bo‘ladi. Bunday tipdagi odam fromm tomonidan avtoritar shaxs deb nomlangan. Masalan, gitler, stalin va boshqalar bunday tipdagi odamlar edi.
2. «buzg‘unchi». Ushbu odamda frustratsiya, umidlarning chilparchin bo‘lishiga sabab bo‘lgan ob’ektga nisbatan ifodalangan tajovuzkorlik va uni bartaraf etishga faol intilish bilan xarakterlanadi. «buzg‘unchilik,- deb yozadi fromm,- bu chidab bo‘lmaydigan kuchsizlik hissidan xalos bo‘lish». Buzg‘unchilikka, odatda, xavotirlanish va kuchsizlik hissini boshidan kechiruvchi, aqliy va emotsional imkoniyatlarini joriy qilishi cheklangan odamlar o‘zining hayotiy muammolarini hal etish vositasi sifatida murojaat qiladilar.
3.