Xavfsizlik masalalari

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 1 | ISSUE 4 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423 
108 
w
www.oriens.uz
May
2021
 
 
Milliy madaniyat o‘rniga “umumjahon madaniyati” sifatida taqdim 
etilayotgan “ommaviy madaniyat” ko‘rinishidagi bu madaniyatni amerikacha 
yashash tarzi, daromadni maksimal ko‘paytirish g‘oyasiga sadoqat asosida 
shakllangan, Makdonald yoki Koka-kola singari kompaniyalar ramzida o‘z 
ifodasini topgan “iste’molchilik madaniyati” deb nomlash mumkin. Shu o‘rinda 
“iste’mol”, “iste’molchi” bilan “iste’molchilik madaniyati”, “iste’molchilik 
kayfiyati” tushunchalari o‘rtasidagi chegarani belgilash kerak bo‘ladi. Albatta, 
inson avvalo iste’molchi ekanligini rad etib bo‘lmaydi. Biroq iste’molchilik 
madaniyati kishidagi eng past instinktlarga suyanadi, ularni qo‘zg‘aydi, 
iste’molchilik kayfiyatini uyg‘otishga qaratiladi. Iste’molchilik kayfiyatiga 
berilgan inson esa barcha narsaga foyda nuqtai nazaridan yondoshadi. Ezgulik, 
muruvvat, mehr, muhabbat, Vatan, xalq, o‘zgalar taqdiri uchun javobgarlik va h.k. 
tuyg‘u va tushunchalar “qorinni to‘ydirmaydigan” behuda dardisarga aylanadi.
Inson faoliyatining asosiy mazmunini o‘zini erkin ijodkor shaxs sifatida 
ro‘yobga chiqarish, o‘z insoniy dunyosini yaratish va shu orqali dunyoni 
insonparvarlashtirish tashkil etadi. Shunday ekan, iste’molchilik kayfiyati o‘zagini 
tashkil etgan ommaviy madaniyat asl kishilik madaniyatiga zid, uni poymol 
etadigan, mohiyatini butunlay buzadigan va oxir-oqibat insonni jon saqlashdan 
o‘zga maqsadi bo‘lmagan jonzod, hayvon darajasiga, tushiradigan xalqni esa 
olomonga aylantiradigan hodisadir.
YUNESKO tashkilotining so‘nggi yillarda turli xalq va hududlarning moddiy 
madaniy yodgorliklarini saqlash bilan bir qatorda milliy urf-odat, an’ana kabi 
nomoddiy madaniyatini asrab-avaylash masalasiga alohida e’tibor qaratayotgani 
bejiz emas. G‘arb libosidagi ommaviy madaniyat intervensiyasi, tabiiy ravishda 
millatlarning, xalqlarning, milliy madaniyatlarning himoyalanishga chog‘laydi va 
ziddiyatlarning kuchayishiga olib keladi.
Faqat yuksak ma’naviyatga, minglab yillik madaniy merosga suyangan xalq, 
davlatgina taraqqiyotga erishishi mumkinligi bugungi kunda tobora ravshan 
haqiqatga aylanmoqda. O‘zbekiston mustaqillikning ilk yillaridayoq ayni shu 
yo‘lni tanladi. 
Masalaning yana bir jihati shundaki, Amerika va umuman, G‘arb 
mutaxassislari bu haqiqatni tan olishga majbur bo‘lmoqda. Masalan, amerikalik 
taniqli faylasuf va siyosiy sharhlovchi P.J.Byukenen “G‘arbning halokati” kitobida 
o‘z yurtining (va umuman G‘arb dunyosining) tanazzulini avvalo, madaniyatning 
emirilayotgani, azaliy urf-odatlarning yo‘qolayotgani, asrlar davomida e’zozlab 

---