Xii bob. Magnit maydon
Download 308.04 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Masala yechish namunalari 1 - m a s a l a .
- 156- rasm. Yechish
- 2- masala.
- Mustaqil yechish uchun masalalar
- Òest savollari 1.
Sinov savollari 1. Òovush va tasvirni yozib olishning nima ahamiyati bor? 2. Òovush va tasvir nimada yozib olinadi? 3. Magnit lentalari yoki disklari qanday tuzilgan? 4. Òashqi maydon magnit tayoqchalariga qanday ta’sir ko‘rsa- tadi? 5. O‘qish jarayoni qanday kechadi? 6. Magnitofonning ish prinsiðini tushuntiring. 7. Elektromagnetikning vazifasi nimadan iborat? 8. Yozuv- chi kallakda qanday jarayon ro‘y beradi? 9. Eshittiruvchi kallakda-chi? 10. Dastlabki EHM ning xotiralari qanday bo‘lgan? 11. Magnit lentasidan xotira sifatida foydalanishning qanday noqulayliklari mavjud? 12. Hozirgi EHM ning xotiralari nimalardan iborat? 13. Hozirgi paytda qanday xotirali kompyuterlardan foydalaniladi? 14. Magnit disklari nima uchun kerak? 15. Zamonaviy disklarning xotirasi qancha? 311 Masala yechish namunalari 1 - m a s a l a . Ikkita cheksiz uzun, to‘g‘ri, parallel o‘tkazgich- lardan qarama-qarshi yo‘nalishlarda 50 A va 100 A tok oqadi. Agar o‘tkazgichlar orasidagi masofa 20 sm bo‘lsa, birinchisidan 25 sm, ikkinchisidan 40 sm masofada joylashgan nuqtadagi magnit may- don induksiyasi aniqlansin.
1 = 50 A; I 2 = 100 A; d = 20 sm = 0,2 m; r 1 = 25 sm = 0,25 m; r 2 = 40 sm = 0,4 m. B = ? r r r  B B = + 1 2 yoki r  ning moduli uchun B B B B B = + - × 1 2 2 2 1 2 2 cos a . Bu yerda: 0 1 1 1 2
r B m m
p = va 0 2 2 2 2
r B m m
p = , a burchakni esa kosinuslar teoremasi d r r r r 2 1 2 2 2 1 2 2 = + - cos a 156- rasm. Yechish: À nuqtadagi magnit maydon in- duksiyasi r
muvofiq I 1 va I 2 toklar hosil qilayotgan r r
 1 2 va vektorlarning yig‘indisiga teng (156- rasm). dan topamiz: ( )
+ - 1 2 1 2
1 2 2 2 2
r r d . Òopilganlar asosida B ni quyidagi ko‘rinishda yozish mumkin: bm m p × = + - + - 2 2 2 2 2 0 1 2 1 2 1 2 2 2 2 2 1 2 1 2 2 I I I I r r r r B r r d . Kattaliklarning qiymatlari yordamida (m = 1) B ni topamiz. 312 × × - × × × æ ö æ
ö é ù = + - + - = ç ÷ ç
÷ ë û è ø è
ø 2 2 2 2 2 2 2 4 3,14 10 7 50 100
50 100 2 3,14
0,25 0,4
(2,25) (0,4) (0,25) (0,4) (0,2) B = × = - 21 2 10 21 2 6 , , Ò Ò m . J a v o b : B = 21,2 mÒ. 2- masala. Induksiyasi 0,2 Ò bo‘lgan magnit maydondagi elektronning aylanma orbita bo‘ylab aylanish chastotasi aniq- lansin.
——————
n = ? Elektronning o‘zgarmas chastota bilan harakat tezligini topish uchun unga ta’sir etuvchi kuchlarning tengligidan foydalanamiz. Magnit maydonda harakatlanayotgan elektronga = × × × a
L e F q B v . Lorens kuchi va aylanma harakat qilayotganligi uchun 2 . . e m i m R F = v kuchlar ta’sir qiladi. Shartga binoan F L = F m.i. , ya’ni
a × × ×
= 2 sin e e m v R q v B . Agar mazkur holda a p = 2 , sina = 1 ligini e’tiborga olsak va elektronning tezligini topsak:
× ×
= v . Òezlikning bu ifodasidan foydalanib, elektronning aylanish chastotasi uchun topamiz: p × × = 2
e q B m n . Kattaliklarning qiymatlarini qo‘yib (q e = 1,6 · 10 –19 C; m e = =9,1 · 10 –31 kg), quyidagini topamiz: - -
× × × × = = × 19 9 31 1, 6 10
0, 2 Hz Hz 2 3,14 9,1 10 5,6 10
n . J a v o b : n = 5,6 · 10 9 Hz.
Yechish: elektronning aylanma orbita bo‘ylab aylanish chastotasi quyidagicha aniqlanadi: 2 2 R n w p p = =
v .
313 Mustaqil yechish uchun masalalar 1. Maydonning vakuumdagi magnit induksiyasi 10 mÒ bo‘lsa, magnit maydon kuchlanganligi aniqlansin. (H = 7,96 kN/m.) 2. 10 A tok oqayotgan ingichka halqa markazidagi magnit induk- siyasi topilsin. Halqaning radiusi 5 sm. (B =126 mÒ.) 3. Elektron, 0,02 Ò induksiyali magnit maydonda 10 sm radiusli aylana bo‘ylab harakatlanmoqda. Elektronning kinetik energiyasi aniqlansin. (E k = 0,35 meV.) 4. Uzunligi 8 sm bo‘lgan o‘tkazgichdan 50 A tok oqmoqda. U magnit induksiyasi 20 mÒ bo‘lgan bir jinsli magnit maydonda turibdi. O‘tkazgich, maydon kuch chiziqlariga perpendikular ravishda 10 sm siljiganda bajarilgan ishni toping. (A = 8 mJ.) Òest savollari 1. Òokli o‘tkazgichlarning bir-biriga o‘zaro ta’sir kuchi... kuchlar deyiladi. A. Elektr. B. Magnit. C. Gravitatsion. D. Yaqindan ta’sir qiluvchi E. Zaif.
SI sistemasidagi birligini toping: A. m
r r 0 0 T m ; 1 .
H B. = 0
m . T ; 1 M B H C. m = 0 0 A m ; 1
B H . D. m×m = 0 T m ; 1 . B H E. Òo‘g‘ri javob yo‘q. 3. Berilgan ifodalar orasidan Amper va Lorens kuchi formu- lalarini toping: 1. F = qelv sina. 4. F = mg. 2. F = B · I · Dl · sina. 5. F = Q · v · B sina. 3. F = qE. 6. F = BIDl · cosa. A. 1,2. B. 3,4. C. 5,6. D. 1,3. E. 2,5. 314 Asosiy xulosalar Òokli o‘tkazgich atrofida magnit maydon hosil bo‘ladi. Òabiatda magnit zaryadi mavjud emas.
kattalik maydonning shu nuqtasini xarakterlovchi kat- talik bo‘lib, unga magnit induksiyasi deyiladi. Uning SI dagi bir- ligi 1T.
Muhitning magnit singdiruvchanligi m = B/B 0 kabi aniqlanadi. Bio—Sarvar—Laplas qonuni: 0 2 sin 4 . I l r B m m D ×
a p D = Magnit induksiya vektori uchun superpozitsiya prinsiði:
= + + + r r r r 1 2 ...
. n B B B B Aylanma tokning magnit maydoni: 0 2 . I r B m m
= Òo‘g‘ri o‘tkazgichning magnit maydoni: 0 2 . I R B m m
p =
0 mIn. Amper qonuni: = × × D × a sin .
F B I l Magnit doimiysi: - m = p×
7 0 H m 4 10
. Magnit oqimi: D =
×D = ×D × a cos . n F B S B S Òokli o‘tkazgichni magnit maydonda ko‘chirishda bajarilgan ish .
D = × ×D = ×D Lorens kuchi: = × × × a
L F Q B v Download 308.04 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling