Ximiyalıq reakciyalar kinetikası Reje

Reakciya tártibi
Ximiyalıq reakciya tártibine karay kelgende, eń ápiwayi belgi, bul ximiyalıq reakciya tezlıǵıniń reakciyaǵa kirisip atırǵan zatlardıń kontsentraciyadan ǵárezlilıǵıne baylanısli boladı. Eger reakciyanıń molekulalıǵı teńleme túrinen anıqlansa, al reakciya tártibi reakciya tezlıǵıniń reakciya alınǵan zatlardıń kontsentraciyasınan ǵárezlilıǵın kórsetetuǵın teńlemede kontsentraciyanıń dáreje kórsetkishleriniń jiyindisina teń boladı. Mısalı:
C₁₂H₂₂O₁₁+H₂O=2C₆H₁₂O₆
Saxarozanıń gidroliz reakciyasın kórgenimizde, teńlemeden kórinip turipti reakciya eki, yaki bimolekulyarli, sebebi reakciya waqtında eki zat molekulaları óz-ara tásir etisedi, al reakciya tártibine kelgenimizde, bul reakciya birinshi tártipli esaplanadı. Bul reakciyaǵa suwdiń muǵdari saxaroza muǵdarinan kóp alınip, onıń kontsentraciyası kóp boladı hámsuwdiń kontsentraciyası sonshelli kóp, onıń reakciya dáwirinde ózgeriwi sezilerli bolmaydı hámreakciya tezlıǵı tek saxaroza kontsentraciyasınan ǵárezli boladı. Massalar tásiri nızamı boyınsha: -dc/dt=K . C₁ . C₂
C₂-suwdiń kontsentraciyası, C₁-saxaroza kontsentraciyası bolǵanliktan C₂-kontsentraciyası ózgerissiz kaladı, sonliktan:
-dc/dt=K₁ .C₁ K₁= KC₂=const
bolıp monomolekulyar reakciya kinetika teńlemesine iye bolamiz.
Solay etip, reakciya tártibi reakciya molekulalarınan sonshelli birlikke kishi boladı, kanshelli reakciyaǵa kirisip atırǵan zatlardıń kontsentraciyası dáwirinde praktikalıq jaktan ózgerissiz kalsa, kóp, jiyi tarkalǵan bimolekulyar reakciyalardıń kinetikalıq teńlemesi biraz basqasha bolıp keledi. Bul waqıtta óz-ara tásir etisiw elementar waqtında eki molekula qatnasadı.
A+V=S+D
massalar tásiri nızamı boyınsha
 dc/dt=KC_A .C_V
bul teńlemeni integrallap hámC_A=C_V=C dep alıp,
K=1\5.(C₀-C_A)\(C₀-C_V) dep jazamiz
So-reakciyaǵa kirisip atırǵan zatlardıń dáslepki kontsentraciyası.
Bimolekulyar reakciya kontsentraciyası monomolekulyar reakciyaǵa karaǵanda áste kemeyip baradı.