Xitoy tilida o’qitishda interfaol usullarning roli

Tadqiqotning vazifalari. Bitiruv malakaviyishida quyidagi asosiy vazifalar 
amalga oshirilishi nazarda tutilgan: 
- 
Xitoy tilini o
ʻ qitishda pedagogik texnologiyalarni koʻ rib chiqish. 
- 
Pedagogik texnologiya konsepsiyasining chet elda rivojlanish tarixiga 
izoh berish. 
- 
Pedagogik texnologiya va o
ʻ qitish metodikasining oʻ zaro munosabatini 
yoritib berish. 
- 
Chet el texnologiyasiga oid o
ʻ qitishning interfaol usullari haqida ta‘rif. 
- 
Xitoy tili o
ʻ qitishda ―Rolli oʻ yinlar‖, ―Zig-zag‖, ―Oʻ quv portfoliosi‖, 
―Esse‖ interfaol usullarining ahamiyati haqida tushunchalar berish. 
Ishning obyekti. Xitoy tili o
ʻ qitish metodikasi 
Ishning predmeti. Xitoy tili o
ʻ qitishda interfaol usullarning samaradorligini 
o
ʻ rganish. 
Tadqiqot metodlari. Ushbu bitiruv malakaviy ishimizda biz tahliliy, kuzatuv,
tarjima metodlaridan foydalandik. 
Mavzuning o
ʻ rganilganlik darajasi. Xitoy tilini oʻ qitish boʻ yicha xitoylik 
metodist olimlarning: 崔永华，杨寄州。“汉语课堂教学技巧”。北京。2002. (Cui 
Yonghua, Yang Jizhou. ―Ta‘lim berishning o
ʻ ziga xos sirlari‖. Pekin. 2002.) kitobi. 

---

11 
Ushbu manbada ta‘lim berish sirlari haqida dastlabki tushunchalar, xitoy tilini 
o
ʻ rgatishda auditoriyaning oʻ ziga xos sirlari va hususiyatlari, ularni guruhlarga 
bo
ʻ lib oʻ qitishning ahamiyati, 韵 母 （ yunmu ） va 声 母 （ shengmu ） larni 
tushuntirish usullari, solishtirish, tasvirlash ya‘ni yangi so
ʻ zlarni koʻ proq rasmlar 
orqali tushuntirishning afzalligi haqida tushunchalar berib o
ʻ tilgan.Oʻ qish, eshitish, 
xotirani mustahkamlash, grammatika, semantikaga oid bir qator mashqlardan 
iborat.Ikkinchi manba esa 刘珣。“对外汉语教育引论”。北京。2000. (Liu Xun. 
―Chet elliklarga xitoy tilini o
ʻ qitish uslubiy qoʻ llanmasi‖. Pekin. 2000.)Ushbu 
uslubiy qo
ʻ llanmada chet ellikoʻ quvchi – talabalar uchun xitoy tili oʻ qitish 
ilmining boshlanishi, o
ʻ qitish usullari, tizimi, tilning asosiy hususiyatlari haqida 
ma‘lumotlar berib o
ʻ tilgan. Tilshunoslikning rivojlanishi va ikkinchi darajali tilni 
o
ʻ rgatishning yoʻ llari, ta‘lim berishning funksiyalar va maqsadlari, bosqichlari va 
asoslari, mazmuni va o
ʻ rgatish usullari, darsni turli oʻ yinlar bilan oʻ tkazish haqida 
tushunchalar berilgan. O
ʻ qitish usullari cheksiz davom etib borishi haqida ham 
muallif o
ʻ z fikrini bildirib oʻ tgan. 
O
ʻ zbekistonda: Jasur Ziyamuhamedovning ―Xitoy tili oʻ qitish metodikasi‖ 
o
ʻ quv qoʻ llanmasi.TDSHI.Toshkent.2010. Bu oʻ quv qoʻ llanmada xitoy tili 
o
ʻ qitish metodikasi va zamonaviy texnologiyalar, chet tilini oʻ qitish maqsadlari, 
metodlari, prinsiplari to
ʻ gʻ risida tushunchalar berilgan. Xitoy tili oʻ qitishda bir 
qator interfaol usullartavsiya etilgan.
TDSHIda 2010-yil bo
ʻ liboʻ tgan ―Xitoyshunoslikningdolzarbmasalalari: 
filologiya, 
falsafa, 
tarix, 
iqtisodvasiyosat‖ 
7-chiilmiy-
amaliykonferensiyamateriallarito
ʻ plamidanbirqatormaqolalarnitahlilqildik. 
Jumladan,JamilaBoboyevaning―Использавание 
новых 
интерактивных 
педагогических 
технологий 
на 
уроках 
китайского 
языка‖maqolasi. 
Mazkurmaqoladaxitoytilio
ʻ qitishda 
―Biznes-amaliyot‖, 
―Muammobayoni‖, 

---

12 
―Sinkveyn‖, 
―Vennadiagrammasi‖ 
kabiinterfaolusullarningahamiyatihaqidaqisqachatushunchalarberibo
ʻ tilganxolos. 
Li Yameining ―On the methods of teaching Chinese idioms for foreign students‖ 
maqolasi. Ushbu maqolada chet ellik o
ʻ quvchi-talabalar uchun juda ham foydali 
bo
ʻ lgan ma‘lumotlar berilgan ya‘ni xitoy tilida qoʻ llaniluvchi iboralarni oʻ rgatish 
usullari to
ʻ gʻ risida tushunchalar keltirib oʻ tilgan. 
Mazkur to
ʻ plamning 2013-yildagi nashri 10-chi ilmiy-amaliy konferensiya 
materiallari to
ʻ plamidan ham bir qancha maqolalarni koʻ rib chiqdik. Jumladan, 
Xasanova Feruzaning ―Xitoy tilida ― 把 ‖ predlogi ishtirokidagi gap va uni 
o
ʻ qitishning sodda usuli‖ maqolasi. Bu maqolaning amaliy mazmunini ― 把 ‖ 
predlogidan to
ʻ gʻ ri foydalanish va uni dars jarayoniga tadbiq etish, ya‘ni eshitib, 
ko
ʻ rib idrok etish hamda har bir oʻ quvchi bilan alohida munosabatda boʻ lib, 
ularning bilimini tekshirish tashkil etadi.
SayyoraNazarovaning ―О некоторых аспектах методики преподавания 
китайского 
письма 
на 
начальном 
уровне‖maqolasi.Ushbumaqoladaxitoytilio
ʻ rganishningboshlangʻ ichjarayonidaboʻ
lgano
ʻ quvchilarga
笔 顺 (bishun), 笔 画 (bihua) larhaqidama‘lumot, 
ularningto
ʻ gʻ riyozilishihusnixatnichiroyliqilishihamdaularhaqidagibarchama‘lumotl
arberibo
ʻ tilgan.
Huddishuto
ʻ plamning 
2014-yilginashri11-chiilmiy-
amaliykonferensiyamateriallarito
ʻ plamidanhambirqatormaqolalarnitahlilqildik. 
Jumladan, 
AkramKarimovning―Методическоеособенностипреподаванияфонетикиииерогли
фикикитайскогоязыкаиихзакрепление‖mavzusidagimaqolasi.Mazkurmaqoladaxito
ytilidagiiyerogliflarvaularningfonetikasinio
ʻ rganishdaxitoytilioʻ qishniendiboshlaga
no
ʻ quvchilargaiyerogliflarniqandaytoʻ gʻ ritalaffuzqilish, 

---

13 
ularniqandayosonyoddasaqlabqolish, 
mustahkamlashningusullarihaqidato
ʻ gʻ rivasamaraliyoʻ nalishberiboʻ tilgan.Huddis
huto
ʻ plamdaJasurZiyamuhamedovning―Xitoytilidarslaridaqoʻ llaniladiganayrimana‘
naviyvanoana‘naviyuslublarningafzalligixususida‖maqolasi.Ushbumaqoladailkmartax
itoytilidarsigakirgantalabadaavvaloxitoytiligabo
ʻ lganmuhabbatniuygʻ otish,qiyinchil
iklardanholibo
ʻ lish; 
xitoytilinio
ʻ rganishdaharbiriyeroglifnitarixinibilishvakoʻ poʻ qishxotiranimustahka
mlashningmuhimsiriekanligi; 
xitoytilinio
ʻ rganishjarayonidaoʻ zbektiliyokiingliztilibilanqiyoslaboʻ rganishhamdai
nterfaolusullardanfoydalanibdarso
ʻ tishningfoydalixususiyatlarihaqidategishlitavsiyal
arberibo
ʻ tilgan. 
TDSHIda 
2015-yildanashretilgan―Xitoyshunoslikfakultetiningbirinchiilmiy-
amaliykonferensiyasimateriallari‖ 
to
ʻ plamidanLolaSultanovaning 
―Xitoytilio
ʻ qitishdazamonaviypedagogiktexnologiyalardanfoydalanishusullari‖maqo
lasi. 
Mazkurmaqoladaxitoytilinio
ʻ qitishdayangipedagogiktexnologiyalardansamaralifoyd
alanishda 
―O
ʻ yla, 
juftlikdaishla, 
fikralmash 
(O
ʻ JIFA)‖ 
usulitavsiyaqilinganvauningbelgilarihaqidama‘lumotlarberibo
ʻ tilgan.Bumaqolaningt
a‘limberishdaengahamiyatlitomonishundaki, 
undaguruhlardaishlashko
ʻ nikmalarinishakllantirishgakattae‘tiborqaratilgan.