Xitoy tilida o’qitishda interfaol usullarning roli

1.2 Pedagogik texnologiya va o
ʻ qitish metodikasining oʻ zaro munosabati 
10
Фарберман Б.Л., Мусина Г.Р., Джумабаева Ф.А.Современные методы проподавания в вуза. Т. 2001.
11
Беспалько. В.П. Педагогика и прогрессивные технологии обучения. М. 1995. 
12
SayidahmedovN.S. ―Pedagogikamaliyotdayangitexnologiyalarniqo‘llashnamunalari‖. RTM. 2000. – B46. 

---

22 
Pedagogik texnologiya va o
ʻ qitish metodikasining oʻ zaro munosabati haqida 
so
ʻ z yuritadigan boʻ lsak, bu ikki atama haqida avvalo izoh berib oʻ tamiz. 
Metodika – o
ʻ quv jarayonini tashkil etish va oʻ tkazish boʻ yicha tavsiyalar 
majmuasi. Metodika alohida fanlarga tegishli tushuncha bo
ʻ lib, u jarayonlarning 
kechish qonuniyatlarini, fan mazmuni, o
ʻ qitish shakllari kabilarni oʻ rganadi. Har bir 
fanning o
ʻ z metodikasiboʻ lib, u ―nimaga oʻ qitish (oʻ rgatish)?‖, ―qanday 
o
ʻ rgatish?‖, ―kimni oʻ qitish?‖, savollariga javob beradi. Shuningdek, nazariy 
bilimlarni o
ʻ rgatishini umumiy yoʻ nalishlarini belgilaydi. A. Kushnirrning fikricha, 
texnologiya metodikadan natijalarning belgilanganligi, turli shartlardan holi bo
ʻ lish 
kerakligi, kafolatlangan natijani ko
ʻ rsata olishi bilan farqlanadi. Metodika 
tajribalarning umumlashtirilishi natijasida kelib chiqsa, texnologiya taxminiy emas, 
balki aniq natijani belgilagan holda konkret sharoitlardan kelib chiqib loyihalashtiradi. 
O
ʻ qitish ilmini metodika fani yoritadi, yunoncha soʻ zdan olinga boʻ lib, 
―biror ishni maqsadga muvofiq bajarish usullari majmui‖ ma‘nosini bildiradi. 
―Pedagogik muloqotda tez-tez uchrab turadigan ―metodika‖ atamasining uchta 
ma‘nosi bor. Birinchisi o
ʻ quv predmetini bildiradi (mas.‖ertaga birinchi dars – 
metodika‖), 
ikkinchisi, 
ta‘limning 
metodik 
usullar 
yig
ʻ indisi 
(mas.‖o
ʻ qituvchimizning metodikasi menga yoqadi‖) va uchinchisi, ta‘lim nazariyasi 
va maxsus fan (mas.‖bu qo
ʻ llanmada metodika yaxshi yoritilibdi‖)ni ifodalaydi. Biz 
uchinchi ma‘nosi haqida fikr yuritamiz‖
13
. 
―Chet tili o
ʻ qitish metodikasi ta‘limning maqsadlari, mazmuni, vositalari, 
shuningdek, chet tili yordamida ta‘lim-tarbiya berish usullarini tatqiq etuvchi fandir. 
―
14
Metodika fani asosan quyidagi uch yirik mavzuni o
ʻ rgatadi: 
1. Chet tilini o
ʻ rgatishning nazariy masalalari 
2. Nutq faoliyati turlari 
13
Ziyamuhamedov.J.T. Xitoytilio‘qitishmetodikasi. TDSHI.T. 2010.15-bet.
14
Ляховицкий.М.В. Методика обучения иностранным языкам в средней школе. М. Высшая школа. 
1981. – c.64. 

---

23 
3. Chet tilini o
ʻ rgatishning tashkiliy masalalari 
Boshqacha qilib aytganda, metodika chet tilini o
ʻ rgatish ilmi boʻ lib, ―chet 
tili‖ni o
ʻ quv predmeti sifatida belgilaydi, muallim va oʻ quvhi faoliyatini oʻ rganadi 
hamda boshqa fanlar yutuqlarini o
ʻ zlashtirish, oʻ z qonuniyatlarini ishlab chiqish 
yo
ʻ llarini tadqiq etadi.
Har bir fanning o
ʻ z tushunchalar yigʻ indisi mavjud. Chet tili oʻ qitish 
metodikasida qabul qilingan asosiy tushunchalar qatoriga quyidagilarni kiritish 
mumkin: ta‘lim sistemasi, ta‘lim metodi,ta‘lim prinsipi, ta‘lim vositasi, metodik usul.
Hozirgi vaqtda ta‘lim jarayoni o
ʻ qitishning zamonaviy usullarini qoʻ llash, 
o
ʻ qitish jarayonida yuqori natijalarga olib keladi. Ta‘lim usullarini har bir darsning 
didaktik vazifasidan kelib chiqib tanlash maqsadga muvofiq sanaladi. An‘anaviydars 
shaklini saqlab qolgan holda, uni turli tuman zamonaviy usullar bilan boyitish ta‘lim 
oluvchilarning o
ʻ zlashtirish darajasining koʻ tarilishiga olib keladi. Buning uchun 
dars jarayoni oqilona tashkil qilinishi, ta‘lim beruvchi tomonidan ta‘lim 
oluvchilarning qiziqishini orttirib, ularning ta‘lim jarayonida faolligini muttasil 
rag
ʻ batlantirilib turilishi, oʻ quv materialini kichik-kichik boʻ laklarga boʻ lib, 
ularning mazmunini ochishda interfaol usullarni qo
ʻ llash va ta‘lim oluvchilarni 
ommaviy mashqlarni mustaqil bajarishga undash talab etiladi. Bu usullar 
qo
ʻ llanilganda ta‘lim beruvchi ta‘lim oluvchini faol ishtirok etishga chorlaydi. 
Ta‘lim oluvchi butun jarayon davomida ishtirok etadi.