Xivaning diqqatga sazovor joylari

XIVANING DIQQATGA SAZOVOR JOYLARI


REJA:

1. 
   Xiva hozirgi kunda necha yoshda
   
2. 
   Xivaning noyob muzeylari
   
3. 
   Xivaning diqqatga sazovor minoralari
   

Xivaning yoshi 2500 yildan oshgan. Bu noyob muzey-shahar. Undagi asosiy diqqatga sazovor joy esa – uylari va tor ko‘chalari, masjid va minoralari, madrasalari bo‘lgan hamda qalinligi 6 metrli devorlar bilan o‘ralgan qadimiy ichki shahar.
Asrlar davomida qurilgan (qadimiy me'moriy yodgorliklar XIV asrga to‘g‘ri keladi) istehkomlar va saroylar, masjid va madrasalar, maqbaralar va minoralar, karvonsaroylar va hammomlar Ichan-qal’ani noyob shahar-yodgorlikka aylantirdi.
Xivada shaharning an'anaviy ravishda bir-biridan ikkita alohida qismga bo‘linishi sodir bo‘lgan: Ichan qal'a (so‘zma-so‘z: ichki mudofaa doirasi) – ichki shahar (Shahriston) va Dishon qal'a (tashqi mudofaa doirasi) – tashqi shahar ( rabot). Shahriston Ichan qal'asi Dishon qal'adan balandligi 10 m va uzunligi 2,5 km dan ortiq bo‘lgan qalin devorlar bilan ajralib turadi. Ichan qal'aning devorlari Xivaning asosiy diqqatga sazovor joyi sifatida ko‘plab sayyohlik suvenirlarida tasvirlangan.
Arxeologik ma'lumotlarga qaraganda, Xiva devorlari V-VI asrlardayoq mavjud bo‘lgan. Arxeologlarning fikricha, qisman karvonsaroy atrofidagi qadimiy inshoot qoldiqlari Ichan qal'a devorlarining poydevori bo‘lib xizmat qiladi.
Ichan qal'aning ichki shahri zich joylashgan, shuning uchun Xivaning diqqatga sazovor joylari ixcham, kichik bir hududda joylashgan. Ichan qal'adagi binolarning ko‘pchiligi asl qiyofasini – tosh bilan qoplangan ko‘chalarni, masjid va minoralarni, madrasa va hujralarni saqlab qolgan.
Siz shaharga to‘rtta darvozadan biri orqali borishingiz mumkin: Bog‘cha-Darvoza – shimoliy, Tosh-Darvoza – janub, Polvon-Darvoza – sharqiy, Ota-Darvoza – g‘arbiy.
Ota-Darvoza – shaharning markaziy kirish joyi. Ular XIX asrda qurilgan. XX asr boshlarida ular vayron qilingan, 1975-yilda esa qayta tiklangan, ammo asl qiyofasini takrorlashning iloji bo‘lmadi. Ularning chap tomonida Ko‘hna Arkning eski qal'asi joylashgan. Inshoot qurilishining ba'zi qismlari V asrga to‘g‘ri keladi. Darvozaning o‘ng tomonida Muhammad Aminxon madrasasi joylashgan. Biroz oldinda ulug‘vor minora Kalta-Minor bor. Shahar markaziga yaqinroq, Muhammad Rahimxon II madrasasi joylashgan.
Polvon-Darvoza XIX asr boshlarida paydo bo‘lgan va "Qullar" nomi bilan mashhur, chunki aynan shu yerda qul savdosi amalga oshirilgan. 1873-yilda rus qo‘shinlari Xiva xonligini egallagan paytda shaharda 10 ming qul bo‘lgan. Polvon-Darvozadan o‘tib, "Xiva shahri" yozuvi va darvoza qurilgan sana – 1221 (hijriy) sanasi (1806 yilga to‘g‘ri keladi) bitilgan marmar lavhani ko‘rish mumkin.
Polvan-Darvozaga yaqinroq – Tosh Hovli saroyi va Olloqulixon madrasasi joylashgan. Shahar markazining janubida Said Olovuddin maqbarasi va Pahlavon Mahmud maqbarasi, Sherg‘ozixon madrasasi, shuningdek, Islomxo‘ja majmuasi joylashgan.
Dishon qal'a – tashqi shahar. Mazkur diqqatga sazovor joy – Ichan-Qal’a atrofidagi mahallalar tarmog‘i.
Devor 1842-yilda dushmanlarning hujumlaridan himoya qilish uchun qurilgan. Ularni qurish uchun 3 yil kerak bo‘ldi. Ularning qurilishida 200 mingdan ortiq kishi ishlagan va ularning har biri yiliga 12 kun tekin ishlagan. Devorlarning uzunligi 5,65 km, balandligi 6 m dan ortiq, poydevorning qalinligi 4,6 m. Tuproq shahardan ikki kilometr shimolda qazilgan. Bu joyda keyinroq paydo bo‘lgan ko‘l muqaddas hisoblanadi. Ichkariga 10 ta darvoza orqali kirish mumkin bo‘lgan: shimoliy – Hazorasp-Darvoza, Qosh-Darvoza, Gadaylar, Gandimyan; shimoli-g‘arbiy – Dashyak; g‘arbiy - Angariq, Shohimardan; janubi-g‘arbiy – Tozabog‘; janubiy – Shixlar; sharqiy – Pishkanik (Kumyaska).
Tashqi ko‘rinishini deyarli saqlab qolgan Ichan qal'adan farqli o‘laroq, tashqi himoya devorlaridan faqat bir nechta darvoza qolgan.