Xlll-mavzu. Turismda sug‘urtalash

Xlll-mavzu. TURISMDA SUG‘URTALASH

1. 
   Turistik sug‘urta va uning turlari
   
2. 
   Turizmda sug‘urta tushunchasi
   
3. 
   Turistlar va turistik tashkilotlarni sug‘urtalashning chet el tajribalari
   
4. 
   Turistlarning sug‘urta kompaniyalari bilan qiziqish sabablari
   

1. 
   Turistik sug‘urta va uning turlari
   

O‘zbekiston Respublikasi "Turizm to‘g‘risida"gi qonunining 20- moddasi "Turistlarni sug‘urta qilish", - deb nomlanib, unda: Turistlarni sug‘urta qilish majburiydir va u turistik faoliyat sub’yektlari tomonidan sug‘urta faoliyati olib borish huquqiga ega bo‘lgan tegishli sug‘urta tashkilotlari bilan tuziladigan bitimlar asosida amalga oshiriladi, deyiladi. Biror joyga yoki mamlakatga qatnovchi turist mahalliy aholiga qaraganda ko‘proq noqulay omillarga duch keladi. Shuning uchun avvalom bor turistning sog‘lig‘i sug‘urtalanadi. Keyin esa mol-mulki sug‘urtalanadi. Turistning bir kunlik turistik sug‘urtasi o‘rtacha bir yarim dollarga to‘gri keladi. Endi dunyodagi turistlar soni yarim milliard bo‘lib, sayohat 5-7 kun davom etsa, turizmning sug‘urtalash sohasida aylanayotgan mablag‘i hajmini baholash qiyin emas.Turizm rivojlangan mamlakatlarda maxsus tezkor xizmat guruhlari tashkil etilgan bo‘lib, turistga biror kor xol bo‘lsa u telefon orqali o‘ zining shaxsiy nomerini aytadi va unga zarur bo‘lgan yordam ko‘rsatiladi. Turizm statistikasiga qaraganda, sug‘urta to‘lash holati har bir 100 ta turistning bittasiga to‘gri keladi. Shu o‘rinda ta’kidlab o‘tish joizki, turistlar bilan ro‘y bergan har qanday holatlar sug‘urta kompaniyasi tomonidan tan olinmaydi va unga sug‘ urta puli berilmaydi.
Hozirgi vaqtda turizm sohasida sug‘urta tizimi 10 dan ortiq sug‘urta
r\ e
xizmatini taklif etadi. Shulardan eng muhimlariga to‘xtalib otamiz:

1. 
   Shaxsiy sug‘urta. Insonning hayoti, sihat-salomatligi, mehnat qobiliyati ana shu sug‘urta munosabatlarining ob’yekti hisoblanadi. Bunga quyidagilar kiradi:
   

• 
  hayotni sug‘urta qilish;
  
• 
  baxtsiz hodisalardan sug‘urta qilish;
  
• 
  tibbiy xarajatlar va kasallik yuzasidan sug‘urta qilish.
  

2. 
   Mol-mulkni sug‘urta qilish. Turli xil moddiy boyliklar sug‘urta munosabatlari ob’yektiga kiradi. Masalan:
   

• 
  dengiz sug‘urtasi, shu jumladan yuklarni, kemalarni va hokazolarni sug‘urta qilish;
  
• 
  yong‘indan va boshqa xavf-xatardan (tabiiy ofatdan) sug‘urta qilish;
  
• 
  buzib kirish yo‘li bilan o‘g‘irlik qilishdan, boshqa yovuz niyat bilan yoki g‘ayri qonuniy yo‘l bilan uchinchi shaxs tomonidan amalga oshirilgan harakatlardan sug‘urta qilish;
  
• 
  avtomobil transporti vositalarini sug‘urta qilish;
  
• 
  texnikaviy xavf-xatardan (qurilish-montaj ishlaridagi va hokazo xavf- xatardan) sug‘urta qilish;
  
• 
  oyna sinishidan sug‘urta qilish hamda sug‘urtaning bu boradagi boshqa maxsus turlari;
  
• 
  ijara ishlarini sug‘urta qilish hamda sug‘urtaning bu boradagi boshqa turlari.
  

2. 
   Mas’uliyatni sug‘urta qilish. Yetkazilgan zarar o‘rnini qoplash bo‘yicha zimmaga olingan mas’uliyat bu sug‘urta munosabatlarining ob’yekti hisoblanadi. Bunga quyidagilar kiradi:
   

• 
  ish bilan ta’minlovchilarning mas’uliyatini sug‘urta qilish;
  
• 
  umumfuqaro mas‘uliyatini sug‘urta qilish;
  
• 
  avtomobil xo‘jaligi sohasida ishlovchi fuqarolar mas’uliyatini sug‘urta qilish;
  
• 
  ishonch va kafillik mas’uliyatini sug‘urta qilish.
  

Shuni ham aytish kerakki, faqat tijorat ishlarining o‘zida 200 dan ortiq sug‘urta turlari mavjuddir.

2.