Xoli salomatligi va uni o’rganish usullari

Sinflarning nomalari 10-XKT	Sinflar kodi XKT-10	Bloklar soni
9-XKT sinflar
I	Ba’zi yuqumli parazitar kasalliklar.	A, V	21	I
II	O’smalar.	S.D00-D48	18
III	Qon va qon ishlab chiqarish organlarining va immun mexanizmiga ta’sir qiluvchi aloxida buzilishlar.	D 50-D89	6	IY
IY	E’ndokrin kasalliklari, ovqatalnish buzilish va modda almashinuvining buzilishi.	E	6	IY
Y	Ruxiy o’zgarishi va xulqning buzilishi.	G	II	U
YI	Asab sistemasi kasalliklari.	S	II	YI bir qismi
YII	Ko’z va predatochnogo apparatlarning kasalliklar.	N00-N59	II	YI bir qismi
YIII	Quloq va srg’uchsimon dumboq kasalliklari.	N60-N95	4	YI bir qismi
IX	Qon aylanish tizimi kasalliklari	I	10	YII
X	Nafas yo’li kasalliklari.	I	10	YIII
XI	Ovqat xazm qilish tizimi kasalliklari	K	10	IX
XII	Teri va teri osti kletchatkalari kasalliklari.	L	8	XII
XIII	Suyak-mushak tizim va bog’lovchi to’qimalar kasalliklari.	M	14	XIII
XIY	Siydik va jinsiy organlar kasalliklari	N	14	X
XY	Xomiladorlik, tug’ish va tug’ishdan so’ngi davr.	O	8	XI
XYI	Perental davrda paydo bo’ladigan ayrim xolatlar	R	10	XY
XYII	Tug’ma etishmovchiliklar (rivojlanishdagi poroklar)
XYIII	Boshqa rubriklarda klassifikatsiyalanmagan klinik va laboratoriya o’rganishlarda aniqlangan belgilar, alomatlar va og’ishlar.	R	13	XIY
XIX	Jaroxat, zaharalanish va ayrim tashkil sabablar ta’mirining natijalari. (asoratlari)	ST	21	XYII
XX	Kasallanish v o’limning tashqi sabablari.	V,W, X, Y	35	E-kod
XXI	Axoli salomatligiga ta’sir qiluvchi omillar va sog’liqni saqlash muassasalariga va sog’liqni saqlash muassa- salariga murojaat.	Z	7	U -kod

Axoli kasallanish o’rganish usullari.

Axolining dispanserizatsiya qilish natijasida va maxsus tanlab olish usuli bilan o’rganilganda olish mumkin. Xozirgi davrda umumiy va xar xil kasalliklarning tarqalishini o’rganish mexanizmlari ishlab chiqilgan xar xil sinfga oid kasalliklarning tarqalishini o’rganishda (mexanizmlari ishlab chiqilgan), turlicha yondoshish va shakllardan foydalaniladi.

YUqumli kasalliklar bilan kasallanganlik .

YUqumli kasalliklarning darajasini o’rganishning asoslaridan biri xar bir xodisani “SHoshilinch xabar” (f-№58/x) varaqasini to’lg’azish yo’li bilan ro’yxatga olish xisoblaniladi va sanitariya e’pidemiologiya stantsiyasiga xabar beriladi. Barcha SE’S ga xabar berilishi lozim bo’lgan kasalliklar quyidagi guruxlarga bo’linadi.

A) karantin e’’lon qilingan xolda kechadigan yuqumli kasalliklar

(vabo, o’lat, sibir yarasi, va boshqalar)

b) ixtisoslashgan davolash-profilaktik muassasalarga va bir vaqtining o’zida SE’Sga sistemali xabar lozim bo’lgan kasalliklar. (zaxm, gonoreya, traxoma, kasalliklar). Odatda bu deb yuritiladi. (f-089/ x, f-090/x)

v) davolash-profilakitik muassasalarning SE’Sga yiliga, yarim yilda sonlar yig’indisi asosida xabar qilinadigan yuqumli kasalliklar: (grip, ORVi va boshqalar). Aloxida xabar qilinadigan kasallanish . Bu xabar f-058/x shaklini to’lg’azish yo’li bilan amalga oshiriladi. (korinifi, paratiflar, dzenteriya, qutirish va boshqalar).

YUqumli kasalliklarni xisobga olish va uni nazorat qilish maqsadida davolash-profilaktik muassasalarida va SE’S da xam shoshilinich xabarning yuborilganligining va qabul qilish kitobi (f-060/X) tutiladi.

YUqorida qayd qilingan operativ xujjatlardan tashqari yana, “yuqumli kasalliklarning xarakati xaqidagi xisobot” f-85. Xar yili to’lg’aziladi. Davolash –profilaktik muassasalari uchun yana bir xujjat f-85-gripp va f-37/X –yuqumli kasalliklarning e’pidemiologik tekshiruv manbalari.

Muxim e’pidemik xarakterga e’ga bo’lmagan kasalliklar. f-089/X, f-090/X shakllari asosida o’rganiladi. Ms: sil, mikoz va boshqa kasalliklar aniqlanganda f-89/X formasi, yomon sifatli o’smalar aniqlanganda e’sa f-090/ X shakllari to’lg’azilib shu kasalliklar davolanadigan dispanserlarga 48 soat davomida etkazilishi zarur. Xozirgi davrda bu turdagi kasalliklar 10000,100000 axoli soniga nisbatan xisoblab o’rganiladi. Repsublikamizda oxirgi yillarda ko’pchilik yuqumli kasalliklar qorin tifi, gepatitning pasayishi kuzatilsa, sezgak meningokokk infektsiyasi bilan kasallanish ichburug’ kasalliklarining oshishi kuzatilmoqda. (buzgak 1,5 marta, kengroq infektsiyasi 5,1% ga oshdi ichburug’ 12,3% ga o’sdi va o’lim ortib bormoqda (1997-10000/II,I). Oxirgi 2 yil ichida bolalar o’rtasida sil bilan kasallanish 33,0% o’sdi.

Tanosil kasalliklari ham yildan yilga oshib bormoqda. 1998 yilda 11053 zaxm aniqlansa shuning 6163 tasi qishloqlardan. Kasalliklarni kech aniqlash xollari kasallanish oshishga olib kelmoqda. Ms: Toshkent viloyatida bu xolat 82,5%, Xorazmda 68,8% va boshqa. Oxirgi 5 yilni taxlil qilsak o’sma kasalliklarining tarqalishi deyarli o’zgarmasdan qolmoqda.